به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست رونمایی از کتاب «تاریخ زنان بوشهر» دوشنبه (هشتم اسفند ماه ۱۴۰۱) در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد. در این نشست دکترسید جعفر حمیدی استاد دانشگاه شهید بهشتی، دکتر افسر افشار نادری پژوهشگر تاریخ و الهه غریب‌زاده نویسنده کتاب سخنرانی کردند.



در ابتدای این نشست سیدجعفر حمیدی گفت: الهه غریب‌زاده نویسنده کتاب «تاریخ زنان بوشهر» از نویسندگان پرکار بوشهر و از بزرگان معارف و نویسندگان این حوزه است. او شبانه‌روز می‌نویسد. چنانکه می‌دانیم نوشتن به انسان نیرو می‌دهد. نیروی درونی هر انسان دل اوست که اگر کدر شود، از کار مثبت باز می‌ماند. باید برای نوشتن کوشا باشیم.

وی افزود: زنان بوشهر همواره در صف اول تلاش بودند و دوش به دوش مردان حرکت کرده‌اند. امیدوارم این کتاب آخرین کتاب الهه غریب‌زاده نباشد و او آثار ارزشمند دیگری را به جامعه علمی تقدیم کند. چنانکه می‌دانیم بوشهر منبع و جایگاه کتاب است و از صدها سال پیش با کتاب سروکار داشته و نویسندگان بزرگی در بوشهر حضور داشتند که امیدوارم بوشهر همواره با کتاب همراه باشد.

در ادامه این نشست افسر افشارنادری گفت: می‌دانیم که در جامعه ما تکثر نهادی پذیرفته نیست. دولت در بسیاری از موارد برای حمایت از پژوهشگر خدماتی را در اختیار پژوهشگر قرار نمی‌دهد و پژوهشگران به صورت فردی وارد می‌شوند و کار را به عهده می‌گیرند. اگر فقط کتاب «تاریخ زنان بوشهر» را ورق بزنید متوجه می‌شوید که چه زحماتی برای این کتاب کشیده شده است.

وی افزود: اسناد محرمانه هر فرد در بوشهر داخل صندوقی در خانه او وجود دارد و دستیابی به این اسناد آسان نیست. نویسنده کتاب «تاریخ زنان بوشهر» با مشکل جمع‌آوری داده روبرو بود که برای رفع این مشکل فراخوان داد. اگر سیاحتنامه ابراهیم بیگ مراغه‌ای را ببینید، در این کتاب آمده است که زن به دلیل ناموسی و دین به دلیل تقدس از مصادیق محرمانه محسوب می‌شوند؛ وی آورده است که در هر موردی به جز زنان می‌توانستیم تحقیق کنیم، زیرا مسائل مربوط به زنان محرمانه است.



این پژوهشگر حوزه تاریخ بیان کرد: اگر در استان‌های دیگر هم کسانی به این امر بپردازند، گنجینه مهمی از سابقه زنان در ایران گردآوری خواهد شد. البته چنین پژوهش‌هایی نیازمند حمایت دولت و نهادهای مدنی است. کتاب «تاریخ زنان بوشهر» به فعالیت‌های گسسته و پیوسته زنان بوشهر اشاره می‌کند که نشان از علاقه نگارنده دارد. وجود اسناد مربوط به زنان او را به فکر واداشت تا فراخوانی برای دستیابی به اطلاعات مربوط به زنان تنظیم و منتشر کند. 

افشارنادری در ادامه گفت: هنوز زنان و دخترانی به دست پدر، برادر و یا همسر خود کشته می‌شوند. باید کاری کنیم که چنین مواردی رخ ندهد. انتظار داریم که زنانی دیگر از جای جای ایران همچون الهه غریب‌زاده تاریخ زنان خطه خود را بنگارند تا به گنجینه‌ای در این زمینه دست یابیم و تاریخ و جغرافیای هر منطقه زنده نگه داشته شود. 

وی افزود: در این کتاب تاریخ بوشهر با واقعیت زنانه آغاز می‌شود. الهه تصاویری که بر معابد وجود داشت، همه زن بودند. قدیمی‌ترین بنای ایلامی معبد گوردختر است که در این کتاب به آن اشاره شده است. در کتاب «تاریخ زنان بوشهر» به دوره‌ مادها، هخامنشیان و ساسانیان، به کنیزان آزادشده بعد از اسلام، به جرقه‌های جنبش‌ ملی زنان که از دوره قاجار آغاز شد، نهضت مشروطه و مشارکت در برنامه‌های سیاسی زنان اشاره شده است.

این پژوهشگر حوزه تاریخ بیان کرد: اولین انقلاب، قیام رژی یا جنبش رژی است. سبب این جنبش زنان بودند. اخبار خارج از ایران توسط افرادی همچون میرزا ملکم خان و ابراهیم بیگ مراغه‌ای که از اخبار اطلاع داشتند به صورت شبنامه منتشر می‌شد. علما این شبنامه‌ها را برای زنان و مردم می‌خواندند. آیت‌الله شیرازی تأکید کرد که دیگر نباید توتون و تنباکو را در اختیار شوهران خود قرار بدهید، زنان هم این کار را انجام دادند. ناصرالدین شاه پرسید؛ چه کسی به شما این اجازه را داده است، زنان در پاسخ گفتند کسی که ما را بر شوهرمان حلال کرد. قرارداد 25 ساله با انگلیسی‌ها مورد اعتراض قرار گرفت و ملغی شد. اگرچه 25 سال تاوان آن قرارداد را می‌دادیم اما با این قیام باور اینکه شاه نماینده خداست، ملغی شد که در همه اینها اتحاد زنان به چشم می‌خورد و در بیشتر قیام‌ها زنان با شهامت رهبری قیام را به عهده می‌گیرند. 

افسر افشار نادری در ادامه گفت: زنان بوشهر فهرست‌گونه در این کتاب آورده شده‌اند که مجموعه کاملی را به وجود آورده است. برخی از قسمت‌ها که دقت بیشتر مخاطب را می‌طلبید در داخل کادر آورده شده است. نحوه بیان به این شکل برای کسانی که می‌خواهند خلاصه‌ای مفید از کتاب را بدانند، جالب توجه است. حتی در مورد کوچکترین نوشته نیز رفرنس ذکر می‌شود و رفرنس‌دهی بسیار کامل انجام گرفته است. همچنین در این کتاب ثبت تاریخ شفاهی با ذکر مرجع انجام گرفته که جذب مخاطب را آسان‌تر می‌کند.

وی افزود: اینکه کسی با هزینه شخصی چنین کاری را به انجام رسانیده، برای مردم بوشهر افتخار بزرگی است. من تجربه‌ای از سفر به گیلان دارم؛ آقای قاسمی، جانبازی فعال از این خطه 80 کتاب کوچک و کم‌حجم در مورد هر یک از مولفه‌های فرهنگی گیلان همچون ورزش در گیلان، لباس سنتی گیلان و... نوشته و با هزینه شخصی منتشر کرده بود.  کسی که از بیرون به این قضیه نگاه می‌کند، فکر می‌کند این توانمندی‌ها فقط در گیلان وجود دارد و تنها این استان چنین فرهنگ غنی و پرمایه‌ای دارد. چه بسا برای سایر استان‌ها نیز چنین آثاری می‌تواند خلق شود. به سهم خودم از الهه غریب‌زاده سپاسگزارم و امیدوارم متولیان فرهنگی استان‌ها سخنان مرا بشنوند و مجموعه‌ای غنی از استان‌های مختلف تهیه شود، قطعا در تمام استان‌ها چنین مولفه‌هایی وجود دارد. 



در ادامه این مراسم رونمایی، الهه غریب‌زاده نویسنده کتاب «تاریخ زنان بوشهر» گفت: خلائی در حوزه بانک اطلاعاتی زنان مشاهده می‌شد. در خصوص اینکه چه زنانی در حوزه‌های مختلف تأثیرگذار بودند با مشکل مستندات عدیده‌ای روبرو بودیم. سعی کردیم در 6 سال گذشته اینها را به سرمنزل مقصود برسانیم. در مورد پوشش بانوان در بوشهر، با توجه به استراتژیک بودن منطقه، اقوام مختلف در بوشهر حضور دارند و زنان بوشهر با لباس دیگر اقوام دیده می‌شدند که ما سعی کردیم تا لباس ساده بوشهر را بشناسانیم.

وی افزود: از دیگر کارهایی که انجام شد، ساخت تندیس بانوی منتظر در ساحل بود. بوشهر نزدیک به 900 کیلومتر مرز آبی دارد. در این گستره زنان، منتظر برگشت مردانشان از دریا هستند. در حوزه تاریخ‌نگاری نیز هیچ کاری انجام نشده بود. در این کتاب کتیبه‌های فارسی باستان را که از قدمتی 6 هزارساله برخوردار است، بیان کردیم. زنان مبارز بوشهر تأثیر بسیار خوبی بر دوره قاجار گذاشتند. موزه زنان را به عنوان طرحی به اجرا گذاشتیم و سعی کردیم تا بانک اطلاعاتی ایجاد کنیم و تاریخ را به صورت مکتوب و تصویری در بیاوریم. طرح موزه زنان که بسیار زیباست، نیاز به اطلاعات شفاهی داشت. در این خصوص با خانواده‌ها ارتباط برقرار کردیم تا اطلاعات کامل شود. 



غریب‌زاده بیان کرد: آرزو دارم چنین کاری به عنوان یک طرح پژوهشی در همه استان‌ها انجام شود. انجام چنین کارهایی قطعا در شرایط امروز جامعه می‌تواند از لحاظ انگیزشی، روحیه‌بخشی و استعدادیابی مؤثر باشد. چقدر زیباست که ما تالار افتخارات زنان را در حوزه‌های مختلف داشته باشیم.

وی در ادامه گفت: در این کتاب نقش زنان را در حوزه‌های مختلف برشمردیم. زنان مبارز در جنگ‌های مختلف، حضور موثر زنان در مبارزه رئیسعلی دلواری، حضور زنان در عرصه آموزش از زمان قاجار تا به امروز و همچنین حضور زنان در حوزه بهداشت و پزشکی نیز مورد بررسی قرار گرفته و نقش آنها در کتاب «تاریخ زنان بوشهر» بیان شده است.