سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): حسن انوری، عضو پیوسته فرهنگستان زبان فارسی و ادب و مصحح «نصاب الصبیان» در نشست «سیر فرهنگ‌نویسی منظوم در ایران و رونمایی و نقد و بررسی کتاب سلک الجواهر» گفت: سال 1344 دانشجوی سال اول کارشناسی ارشد دانشگاه تهران بودم، آن موقع دکتر محمد معین، استاد درس متن ما بود. او برای هر کدام از دانشجویان تکلیفی تعیین می‌کرد و به من گفت: «نصاب الصبیان» ابونصر فراهی را تصحیح کن و از منزوی هم نسخه‌های آن را جویا شو. اتفاقا آن موقع در لغت‌نامه دهخدا هم جزو مؤلفان و با منزوی همکار بودم.

این نسخه‌شناس ادامه داد: بنابراین او کتاب خود را به من معرفی کرد و معلوم شد از «نصاب الصبیان» که قدیمی‌ترین و معروف‌ترین فرهنگ منظوم است، دو نسخه معتبر در ایران وجود دارد؛ یکی در کتابخانه و موزه ملی ملک و دیگری هم جزو کتاب‌های مرحوم نخجوانی در تبریز که به کتابخانه ملی شعبه تبریز اهدا کرده بود. 

او افزود: ابتدا سراغ نسخه موجود در کتابخانه و موزه ملی ملک رفتم و از روی نسخه اصلی نه نسخه عکسی که امروز متداول شده است و مصححان از روی آن رونویسی می‌کنند، من با مراجعه به موزه و کتابخانه ملک در عرض چند روز «نصاب الصبیان» را استنساخ کردم و بابت آن نسخه در تبریز از دوستی خواهش کردم که از آن یک نسخه برایم تهیه کند و من بر مبنای این دو نسخه و نسخه‌های متعدد دیگر که در کتابخانه لغت‌نامه دهخدا بود، «نصاب الصبیان» را تصحیح کردم. متاسفانه وقتی کارم تمام شد، برای محمد معین، آن استاد بی‌نظیر آن حادثه دلخراش پیش آمد.          

این مؤلف فرهنگ سخن در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: در تصحیح «سلک الجواهر» رضا صادقی، مصحح اطلاعات فراوانی گردآوری کرده که از جهاتی ذی‌قیمت است، اما نکته‌ای که می‌خواهم عرض کنم نه این کتاب هر کتاب دیگری بلکه هر شیء که به وسیله انسان ساخته می‌شود باید روشمند باشد. اگر به پاریس رفته باشید از یک خیابان که گذر کنید خواهید دید تمام ساختمان‌های خیابان‌هایش از نظر ارتفاع یک اندازه است، اما در تهران ساختمان‌سازی روشمند نیست. 

حسن انوری گفت: با این مقدمه خواستم بگویم کتاب «سلک الجواهر» با همه ارزشی که دارد، روشمند نیست و این عیب متوجه صادقی، مصحح آن نیست، بلکه تقصیر متوجه عبدالحمید انگوری است که اثرش مانند «نصاب الصبیان» نیست که همه ابیات واژه عربی باشد و در مقابل آن فارسی. در اثر انگوری کلمات فارسی آمده در مقابلش کلمه ترکی؛ (پسر در مقابلش اوغلان) و در بعضی موارد فارسی را به فارسی معنا کرده است. به هر حال این کتاب با همه محاسن متاسفانه روشمند نیست و خوب بود مصحح آن در مقدمه اشاره‌ای به این نقص کتاب می‌کرد که نکرده است.

«سلک الجواهر»؛ مجموعه‌ای برای آموزش تمدن اسلامی

اکبر ایرانی، مدیرعامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب گفت: درباره اهمیت آثاری که به عنوان میراث مشترک ایران و عثمانی برای چاپ انتخاب می‌شود، می‌توان گفت براساس معرفی یکی از قلمروهای زبان فارسی است و حوزه تمدنی ایران بزرگ فرهنگی است و به لحاظ گستره آثاری که در کشورهای همجوار وجود دارد و زمانی جزء ایران فرهنگی بودند و همین‌طور و آثاری که از این قلمرو به سرزمین‌های دیگری به هر شکلی منتقل شده است حالا ما درصددیم گلچینی از این آثار را که نماینده فرهنگ و تمدن ایران است، انتخاب و منتشر کنیم.

او افزود: یکی از این آثار «سلک الجواهر» است که امروز استادان و منتقدان درباره آن سخن می‌گویند. یکی دیگر از اهداف موسسه در انتخاب این اثر سنت منظومه‌های آموزشی است که در تمدن اسلامی وجود داشت؛ چه به نیت مولف که قصد آموزش داشت یا به سفارش امیران آن موقع که مرسوم بود و برای تسهیل فهم آن برای خوانندگان کاربرد داشت. مرحوم علینقی منزوی مجموعه منظومه‌ها را در مقدمه‌ای که در لغت‌نامه دهخدا نوشت و به تفضیل آنها پرداخت که بعدها کتاب مستقلی هم چاپ شد.