یکشنبه ۲۱ اسفند ۱۴۰۱ - ۱۰:۰۵
پیشوای داستان‌سرایی در ادب فارسی

بیست‌ویکم اسفند‌ماه سالروز بزرگداشت حکیم نظامی، به عنوان یکی از چهار قله ادب پارسی است. در این گزارش به مروری بر زندگی او و آثاری از او پرداختیم که برای کودکان و نوجوانان بازنویسی شده است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، جمال‌الدین ابومحمّد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤیَّد (535 هـ. ق– ۶۰۷–۶۱۲ هـ. ق) متخلص به نظامی و نامور حکیم نظامی، شاعر و داستان‌سرای ایرانی، پارسی‌گوی در سده ششم هجری (دوازدهم میلادی)، که به‌عنوان صاحب سبک و پیشوای داستان‌سرایی در ادبیات پارسی شناخته شده‌ است. آرامگاه نظامی گنجوی، در حاشیه غربی شهر گنجه قرار دارد. نظامی در زمره گویندگان توانای شعر پارسی است، که نه‌تنها دارای روش و سبکی جداگانه است، بلکه تأثیر شیوه او بر شعر پارسی نیز در شاعرانِ پس از او آشکارا پیداست. نظامی از دانش‌های رایج روزگار خویش مانند علوم ادبی، نجوم، فلسفه، علوم اسلامی، فقه، کلام و زبان عرب آگاهی گسترده‌ای داشته و این ویژگی از شعر او به روشنی دانسته می‌شود. روز ۲۱ اسفند در تقویم رسمی ایران روز بزرگداشت نظامی گنجوی است. به همین مناسبت مروری بر آثار او داشته‌ایم که برای کودکان و نوجوانان بازنویسی شده است.
 
مجموعه «عاشقانه‌ها» از انتشارات پیدایش مجموعه‌ای از کتب کهن حکیم نظامی است که هر کدام از آن به بازگویی داستان‌های متعدد و متنوع هماهنگ با حال و هوای نوجوانان می‌پردازد؛ البته ناگفته نماند که، بعضی از این داستان‌ها نه تنها برای نوجوانان، بلکه برای بزرگسالان نیز جذاب است؛ چون خیلی از ما ممکن است، فرصت مطالعه آن را پیدا نکرده باشیم. در این مجموعه داستان‌های کهن و کلاسیک این شاعر نامدار که هر کدام گنجینه‌ای گران‌بهاء و ارزشمند از فرهنگ و تمدن کشور هستند، به زبان ساده و متناسب با فهم بچه‌ها نوشته شده است.
 
مجموعه‌ای الهام‌بخش درباره‌ مردان و زنان نه‌چندان معروف که از گذشته تا به امروز کوشیدند تا با شفقت و گذشت و خودباوری دنیا را جای بهتری کنند. کتاب‌هایی به‌ظاهر برای کودکان اما درواقع برای همگان. قصه‌هایی که آرزو می‌کنید ای کاش با خواندن آن بزرگ شده بودید. این مجموعه پر است از آموزه‌هایی که نوجوانان در زندگی به آنها نیاز دارد. فراز و فرودهایی که همگان در طول حیات آنها را تجربه می‌­کنند و شخصیت‌­هایی که روحیات‌شان به مردم معمولی جامعه بسیار شبیه است.
 
در مجموعه «عاشقانه‌ها»، بچه‌ها قصه‌هایی کاملا ایرانی را می‌خوانند، قصه‌هایی که نیاکان ما هم می‌خوانده‌اند و حالا هرکدامشان لااقل عمری چندصدساله دارند. این دست از کتاب‌های پیدایش را نویسندگان خوبی بر اساس داستان‌های کلاسیک حکیم نظامی بازنویسی کرده‌اند تا بچه‌ها هم سهم خود را از این گنجینه داشته باشند.
 
 
لیلی و مجنون
این اثر با بازنویسی محمدکاظم مزینانی و تصویرگری محمدعلی بنی‌اسدی راهی بازار نشر شده است. بازنویسی حکایت‌هایی از منظومه «لیلی و مجنون» که سومین مثنوی از مثنوی‌های خمسه است و بیشتر محققان اصل این داستان را برگرفته از افسانه‌های عامیانه زبان عربی می‌دانند. نظامی این اثر را در 4700 بیت و به درخواست و اصرار شروان‌شاه، پسر منوچهر، پادشاه شروان، در چهار ماه سرود.
لیلی و مجنون ریشه در تاریخ دارد؛ اما در کارگاه ذوق و خیال حکیم، ساخت و بافتی افسانه‌وار یافته است؛ به‌همین خاطر می‌تواند در هر مکان و زمانی اتفاق بیفتد.
لیلی و مجنون حکیم نظامی، آسمانی‌ترین عشق زمینی متون ایران است. این داستان با اشاره به بسیاری از آیین‌ها و سنت‌های روزگار قدیم، ضرب‌المثل‌ها، علوم رایج آن روزگار مثل نجوم و طب و فلسفه و حتی کیمیا، مخاطب را به دنیای افسانه‌گون روزگار گذشته می‌برد.
مخاطب داستان عاشقانه «لیلی و مجنون» با بسیاری از آیین‌ها و سنت‌های روزگاران قدیم آشنا می‌شود؛ مثل آداب مهمانی، جنگ، عروسی، عزا. یکی از نکات مهم درباره لیلی و مجنون این است که نظامی در طول روایت آن، پا را از دایره عفاف و پاکدامنی بیرون نگذاشته و داستانی کاملا اخلاقی را به نظم درآورده است.

این‌ کتاب در 211 صفحه مصور، شمارگان 500 نسخه و به قیمت 105هزار تومان به چاپ رسیده است.
 
 
خسرو و شیرین
«خسرو و شیرین» هم یکی از منظومه‌ عاشقانه شاعر بزرگ ایرانی، نظامی گنجوی است. این کتاب را مژگان کلهر بازنویسی کرده است و مانلی منوچهری نیز تصویرگری‌های آن را انجام داده است. نظامی منظومه خسرو و شیرین را به سفارش سلطان ارسلان از پادشاهان سلجوقی سروده است؛ روایتی عاشقانه که تا حدودی رویدادهای تاریخی را نیز شرح می‌دهد. گفته می‌شود نظامی این داستان را با الهام از فردوسی و منظومه ویس و رامین اثر فخرالدین اسعد گرگانی سروده است.
«خسرو و شیرین» مانند دیگر آثار کلاسیک ادبیات عاشقانه ایرانی، داستانی پر سوز و گداز است. داستان‌هایی هستند پر از جدایی‌های تلخ و شکست‌های گس. داستان‌هایی که اغلب پایان خوشی هم ندارند. در این داستان‌ها عاشق و معشوق یا به هم نمی‌رسند یا اگر قرار است به هم برسند، باید هزار و یک خوان پر فراز و نشیب را پشت سر بگذارند؛ از این رو، خسرو و شیرین هم پایان خوش دارد و هم پایان تلخ. هم وصل است و هم جدایی...
«خسرو وشیرین» دومین منظومه از خمسه نظامی است. این کتاب داستان عشق خسرو پرویز، فرزند هرمز، بیست‌و‌سومین پادشاه ساسانی با دختری به نام شیرین است. داستان خسرو و شیرین پیش از روزگار نظامی نیز داستانی معروف بوده و چون شخصیت‌های اصلی آن (خسرو و شیرین) تاریخی بوده‌اند، در برخی از کتاب‌های عهد باستان مانند تاریخ طبری، تاریخ بلعمی، شاهنامه فردوسی، غررالاخبار ملوک ثعالبی و التاریخ مقدمی گوشه‌هایی از این داستان را می‌توان دید.

این ‌کتاب در 126 صفحه مصور، شمارگان 500 نسخه و قیمت 64هزار تومان منتشر شده است.
 
 
شیرین و فرهاد
«شیرین و فرهاد» منظومه‌ای است که با زبانی ساده داستانی سرشار از عشق و عواطف پرشور را به تصویر می‌کشد. یکی از آثار دراماتیک فارسی که وحشی بافقی آغاز به خلق آن کرد؛ اما اجل مهلت به پایان رساندنش را به او نداد. این اثر با دخل و تصرف در اثر نظامی شکل گرفته و داستانی عاشقانه را با سبک داستان‌نویسی و فضاسازی متفاوت به نمایش گذاشته و نگاهی جدید به مقوله عشق دارد. داستان بافقی دارای شخصیت‌هایی هم نام با منظومه نظامی است؛ اما تفاوت‌هایی میان خصلت‌ها و کردار آنها وجود دارد که به آن رنگ و بویی دیگر می‌بخشد.
قصه فرهاد منظومه نظامی، قصه‌ای است فرعی در دل قصه اصلی خسرو و شیرین؛ اما فرهادِ این قصه و عشق ناب و پاکش به شیرین، محور منظومه وحشی بافقی است. فرهاد و شیرین وحشی با عشق آغاز می‌شود و در عشق پایان می‌یابد. وحشی فرهاد و شیرین را در استقبال خسرو و شیرین سرود؛ اما دست اجل مهلتش نداد و شیرین و فرهاد، بعدها، با همت وصال شیرازی و کمی بعد، شاعری به نام صابر به پایان رسید.

این ‌کتاب در 160 صفحه، شمارگان 500 نسخه و قیمت 80 هزار تومان به چاپ رسیده است.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها