محرم در آئینه استانها - 18
«فریادرس» شرح حال امام حسین(ع) و یارانش از مدینه تا کربلا/ ضرورت توجه به عاشورا پژوهی
آذربایجانغربی- نویسنده کتاب «فریادرس» اهل ارومیه معتقد است که این کتاب با نثری مطبوع، شرح حال امام و یارانش را از مدینه تا کربلا بیان میکند و در فصل عبرتهای عاشورا، به وقایع دردناکی که امت مسلمان بعد از شهادت امام حسین (ع) در مدینه، مکه و کوفه دچار آن شدند اشارات تاریخی دارد.
در بخشی از این کتاب آمده است: تاریخ غدیر و کربلا، سرنوشت اجتماعی تمام ملل را در خود نهفته دارد، از این رو نمیتوان از کنار وقایع دهه ۱۱ تا ۶۰ صدر اسلام به آسانی گذشت و حوادث آن دوره را به جامعه اسلامی یا جغرافیای انسانی و سیاسی جزیره العرب و عراقین محدود کرد زیرا با شاخص غدیر و عاشورا، هر جریان سیاسی که در برگیرنده عناصر قدرت، عدالت اجتماعی و حقوق انسانهاست قابل تعبیر و تفسیر میشود.
توحید اصغرزاده، نویسنده کتاب «فریادرس» متولد ۱۳۴۱ سیوپنچ سال معلمی کرده است و توانسته ۲۴ عنوان کتاب برای دفاع مقدس بنویسد و اغلب این کتابها، زندگینامهپژوهی است.
وی میگوید که در «تکثیر خورشید» که در سال ۱۳۹۱ با حمایت ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان به چاپ رسید، قلمش را نذر امام حسین(ع) کرده است.
او آثار دیگری نیز دارد که شامل جاری چون آب، عرصه شقایق، اینگونه بودند، زندگینامه و خاطره شهید مهدی امینی، امین انقلاب «زندگینامه» خاطره شهید مهدی امینی، بر بالین لالهها «زندگینامه شهدای بهداری» بهداری سپاه (با هم نویسی محمدرضا پور ولی)، معبر «زندگینامه شهدای پشتیبانی»، سردار بدر «زندگینامه و سخنرانیهای شهید مهدی باکری»، بوی باران بوی باروت «زندگینامه شهید حمید باکری و شرح فرماندهی او در فتح خرمشهر» (با هم نویسی خانم شبانی)، ذاکر «زندگینامه طلبه شهید میرحسین ذاکر»، پهلوان محمد «زندگینامه و خاطره مرحوم محمد باوندپور»، یک لحظه تا آسمان «قطعات ادبی ویژه فیلمهای کوتاه»، مهاجر «زندگینامه شهید نصرالهی»، نامههای ارغوانی «وصیتنامههای موضوعی شهدا» و جاودانههای فرهنگ «زندگینامه و وصایای شهدای فرهنگی» از جمله این آثار است.
-آقای اصغرزاده ابتدا بفرمایید چطور وارد ادبیات آئینی آن هم با مضمون عاشورا شدید؟
عمده فعالیت ادبی من مرتبط با ادبیات پایداری است و بالغ بر ۱۵ عنوان کتاب را برای شهدا نوشتهام. ادبیات پایداری و آیینی مرزهای مشترک زیادی دارند و هردو از حماسه و تراژدی بهره میبرند و روزی یکی از دوستان که برادر شهید هستند(مهران حاجیلو) به من گفت؛ این همه کتاب برای شهدا نوشتی چرا به سیدالشهدا نمینویسی؟ همین تذکر ساده مرا هوشیار کرد و سه سال روی این کتاب کار کردهام و امسال تلاشم بر این است که با ویرایش جدید چاپ مجدد کنم.
-یک اثر آئینی عاشورایی چه ویژگیهایی باید داشته باشد.
ویژگی اول اثر آیینی مستند بودنش است تا آیینها از نفوذ خرافات و غلوهای نوشتاری ایمن شود و ویژگی دوم انتقال احساس است و نویسنده باید روی این شاخصها خیلی متمرکز شود تا حس حماسی، عاطفی را برانگیزد و خواننده را به درون آیین بکشد و همراهش کند. بخش حماسی و عاطفی شدن کتاب نیز با کلمات و جملات موزون ومنسجم میسر است و نویسنده در این سبک همراه اسطوره آیینی میشود و با زاویه جدید، فهم تازه را پدید آورد.
-ایده کتاب فریادرس چگونه شکل گرفت؟ و بعد از انتشار کتاب، بازخوردها یا نقد و نظرهایی نسبت به این اثر دریافت کردید؟
ایده اول را دوستم دادند و به زعم اهل فن استخدام کلمات و استنادهای تاریخی اثر را به نثر فاخر نزدیک کرده است و بعضی کثیر نیز معتقدند در این کتاب نثر بکار رفته و ایجاب میکند که به دست خواص برسد و خوانده شود.
-بنظر شما کتاب «فریادرس» چقدر میتواند در فهم وقایع عاشورا موثر باشد؟
در ویرایش جدید آرایههای ادبی را سادهنویسی کردم، بعضی منتقدان میگفتند نثرش شیرین و جذاب بوده اما قدری سنگین است که در ویرایش دوم درحد ممکن نثر را معتدل کردهام و از آنجایی که مستندات دقیق آوردهام، خط سیر وقایع از غدیر تا کربلا، فتنههای امویان و مظلومیت اهل بیت پیامبر(ص) آشکار شده و فهمیده میشود. خطبه منا که امام حسین(ع) دوسال قبل از عاشورا در شهر مکه ایراد فرمودهاند از محورهای اصلی کتاب به شمار میآید که چگونه امویان به تضعیف ساختارهای دینی میپرداختند و امت را از تاریخ و احادیث پیامبر دور میساختند. در واقع سیدالشهدا(ع) برای اصلاح امور جدش و مصونسازی دین از بدعتهای پنهان و آشکار فریاد برآورد و برای این جهاد از امت یاری خواست.
-آیا این کتاب برای رده سنی خاصی به رشته تحریر در آمده است؟
این کتاب برای بزرگسالان است و تجربه جدیدی در قالب نثر تاریخی بهشمار میآید. به ویژه بخش عبرتهای عاشورا، خطوط سیاسی دنیای معاصر با ملتهای مسلمان را به نثر آسان بیان داشته که چگونه امویان با تبلیغات و جعل احادیث رابط امت را با تاریخ قطع کردند و سپس مصلحان و منادیان دین را بد جلوه داده و به دست علمای امت، خون شهدای کربلا را مباح اعلام کردند و جنگ با فرزند پیامبر را فضلیت دانستند، همچنین ریشه خصومت با امامت از لحظات حجه الوداع آغاز و برآیند این کینهورزی و حسادت در کربلا نمود پیدا کرد.
- به نظرتان راه درست انتقال مفاهیم دینی به ویژه در حوزه عاشورا به مخاطب امروز چیست؟
عاشورا پژوهی یکی از نیازهای این عرصه است، چرا که درپژوهش معلوم میشود حرکت وهجرت امام چه شاخصهای اخلاقی و سیاسی دارد، امام تا وقوع عاشورا به ویژه در خطبههای منا و روزعاشورا همه ساختار و انحرافات ریز و درشت امویان را برملا میکند و همه راههای جنگ را میبندد.
همچنین عدم همراهی خواص، و سکوت علما را درخطبه منا بازگو میکند که چگونه قدرت و شهرت مانع حرکت او میشود. همچنین بیان اینکه سازشکاران پس از عاشورا چه خفتهایی را تحمل میکنند نکات جالبی هستند که خواننده را به خودجلب میکند و میتوان گفت ما بیشتر به ظهر عاشورا متمرکزشدهایم قبل و بعد عاشورا حوادث عبرت آموزی دارد که کم پرداخت کردهایم.
-چه آسیبهایی ادبيات عاشورایی را تهدید میکند؟
یکی از آسیبهای جدی این ادبیات، توصیفی و احساسی کردن موضوع است. واقعه عاشورا یک جریان حساب شده بود همه عقده غدیر توسط حسودان آل پیامبر بود و شکلگیری عاشورا ۵۰سال زمان برده است و معاویه بطور آشکار ۷۰ هزارمنبر برقرار ساخت تا علی (ع) را از افکار عمومی بزداید. بسیاری ازاحادیث را جعل کرد و مردم، او را صحابه پیامبر دانستند، آل پیامبر را جنگ طلب معرفی کرد و هیچ عالمی به این بدعت واکنش نشان نداد و تنهایی امام به رفتار علمای وقت برمیگردد و امام درخطبه منا آنان را خطاب قرار میدهد. درادبیات عاشورا غلو کردن آسیب جدی است. غلو کردن هم دردوره علی (ع) و پس ازعاشورا زمینه انحراف را بوجود میآورد که شهید مطهری به تفصیل به آن پرداخته است.
-سخن آخر ؟
سخن آخر را از متن کتاب عرض میکنم.
امام حسین (ع) در شب عاشورا، اختیار و انتخاب اجتماعی را حق مردم دانست و فرمود: « هر کس از شما حقالناسی به گردن دارد، برود. این لشکر علیه من است و هرکس مشتاق یاریرساندن نیست، میتواند آزادانه و در تاریکی شب، کربلا را ترک کند».
و برای جلوگیری از خونریزی در کربلا، فرمود: «ای مردم، گفتار مرا بشنوید و شتاب نکنید تا شما را به آنچه حق شما بر من است پند دهم و عذر خود را بر شما آشکار کنم. پس اگر انصاف دهید سعادتمند خواهید شد. وای بر شما آیا کسی از شما را کشتهام که خون او از من میخواهید؟ یا مالی از شما بردهام؟ یا قصاص جراحتی از من میخواهید؟... ای شبث بن ربعی و ای حجار بن ابجر و ای قیس بن اشعث و ای یزید بن حارث، آیا شما به من ننوشتید: که میوهها رسیده و باغها سرسبز شده و تو بر لشکری که آماده یاریات است، وارد خواهی شد؟»
به گزارش ایبنا؛ کتاب «فریادرس» که توسط نشر آسمان کتاب منتشر و راهی بازار نشر شده، ۲۰۰ صفحه دارد، بهای پشت جلد ۶۵ هزار تومان است.
نظر شما