سرویس فرهنگ مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «یاران دبیرستان» مجموعه خاطراتی از شهدای دبیرستان سپاه تهران معروف به «مکتب امام صادق» است که به نویسندگی داود عطائی کچویی و علیرضا اشتری توسط نشر مرزوبوم روانه کتابفروشی‌ها شده است. این کتاب عرض ارادتی به ۱۰۱ شهید دبیرستان سپاه است؛ دبیرستانی که روزگاری در محل لانه جاسوسی سابق آمریکا آغاز به کار کرد.
آنچه در ادامه می‌خوانید بخش چهارم از نشستی است که با حضور داوود عطایی محقق و نویسنده کتاب، قاسم امینی مجری طرح، حبیب‌الله مهرجو نماینده نشر مرزوبوم، سعید عابدی از دانش‌آموختگان دوره چهارم دبیرستان و سیدرضا صاحبی از دانش آموختگان دوره اول دبیرستان برگزار شد.
- در خصوص کار انتشار کتاب بیشتر بگویید. مواد خام اولیه کتاب چه زمانی به شما تحویل داده شد و تصمیم گرفتید چاپ کنید؟ در خصوص روند انتشار هم توضیح دهید.
مهرجو: ما در نشر مرزوبوم که زیر نظر انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است کتاب‌های زیادی چاپ کردیم اما دغدغه‌مندی نویسندگان کتاب «یاران دبیرستان» در هیچ کدام از این کتاب‌ها ندیدم.
سید رضا صاحبی که مدتی مدیر آماده‌سازی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس بود، این موضوع را تأیید می‌کند. در حوزه دانش‌آموزان و مدارس دو سه کتاب چاپ کردیم که یکی از آنها برای دانش‌آموزان مدرسه مفید بود. راویان آن هم دانش‌آموختگان دوره سوم مدرسه بودند که در سال ۱۳۹۶ به قلم مرتضی قاضی چاپ شد. بعدا یک کتاب مستقل درخصوص یکی از شهدای دانش‌آموز دفاع مقدس چاپ شد و کتاب آخر «یاران دبیرستان» بود.
شاید به‌عنوان مسئول آماده‌سازی نشر مرزوبوم دوست ندارم زیاد نویسنده یا عوامل اجرایی کتاب پیگیری کنند، شما کتاب را دادید، ما هم به هر حال کار را پیش می‌بریم و نهایتا چاپ می‌شود. اینکه شما مداوم پیگیری می‌کنید که این هم اصلاح شود، این هم اضافه شود اصلا مورد پسند ناشران نیست اما زمانی که قاسم امینی، داود عطایی و علیرضا اشتری پیگیر بودند، می‌دیدم که واقعا خیلی فراتر از پیگیری از جانب خودشان است و دغدغه‌شان خود شهدای دبیرستان خاصه خانواده شهدا هستند.
همیشه وقتی آقای امینی می‌آمد تأکید می‌کرد که این کتاب جوری باشد که خانواده شهدا می‌خواهند بخوانند. فلان عکس و فلان متن در خصوص شهیدشان باشد، زیرا خانواده شهید مثلا آن عکس شهیدشان را دوست دارند. من این دغدغه‌مندی را در هیچ‌یک از کتاب‌های این حوزه ندیدم.
شما زمانی که کتاب را می‌خوانید متوجه می‌شوید که این کتاب چقدر با احساس نوشته شده است و به قول قاسم امینی؛ چقدر شهدا در آن حضور داشتند و چقدر نگاهشان به کتاب بوده است. من که ویراستار کتاب بودم قطره اشکی از چشم‌هایم جاری شده و این دغدغه‌مندی برای من خیلی جذاب بود؛ حتی دوستان دیگر از دبیرستان برای تصحیح نهایی آمدند. ما این کار را سه بار تصحیح کردیم که در نشر این امر کار بسیار زیادی است.
اتفاق بسیار جالبی که افتاد این بود که تمامی اجزای کتاب را خود بچه‌های دبیرستان انجام دادند. من نمی‌دانستم سعید ملک که صفحه‌آرا و طراح جلد این کتاب است، برادر یکی از بچه‌های دبیرستان است، این برای من خیلی جالب بود. بعدا دیدم سعید ملک خیلی خوب کار می‌کند و اگر کاری را به او بسپاریم انجام می‌دهد و بعدا علیرضا اشتری و امینی هم تأکید کردند که کار طراحی کتاب از بچه‌های خود دبیرستان بوده است.
سید رضا صاحبی صحبتی درخصوص اتحاد بچه‌های دبیرستان انجام داد، من این را بین بچه‌های دفاع مقدس دیدم، یعنی با وجود جریان‌های سیاسی که شاید یکی اصلاح‌طلب یا اصولگرا باشد، این را در جلسات دیدم، زمانی که بحث دفاع مقدس می‌شود چنان با هم متحد می‌‌شوند و چنان موضوع را ملی می‌بینند که آدم تعجب می‌کند، چقدر روی این موضوع با هم اشتراک و اتحاد دارند و به هم نزدیک هسنتد و به هر حال خیلی جذاب بود.
یکی از افتخارات نشر مرزوبوم این است که کتاب «یاران دبیرستان» را چاپ کرده است، به خصوص پیگیری‌هایی که دوستان انجام دادند و خیلی پیگیر بودند. من در هیچ کاری در این ده سالی که در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس بودم، ندیدم که نویسنده و عوامل اجرایی کتاب این‌قدر برای اثر دغدغه مند باشند.
-به جز دبیرستان سپاه تهران، برای شهدای دیگر دبیرستان‌های ایران کاری انجام شده است؟
صاحبی: نمی‌دانم حبیب مهرجو را چقدر بچه‌ها می‌شناسند، او وقتی از یک کار تعریف می‌کند واقعا کارشناسی است، زیرا خودش یک آدم با روحیه قوی و صاحب قلم است و خودش کتاب دارد و در مجامع ادبی و فرهنگی جایگاه دارد و استاد دانشگاه است. او وقتی از چیزی تعریف می‌کند اینطور نیست که همینطوری تعریف کند. من بخش‌هایی از این کتاب را با دقت انتخاب کردم و خواندم و واقعا خیلی سلیس و باروح بود و به دلیل اینکه بچه‌ها را می‌شناسم، می‌دانم چقدر صادقانه خاطرات را تعریف کردند و چقدر بی‌دخل و تصرف چاپ شده است.
یک نکته دیگر اینکه به جز دبیرستان سپاه تهران در چند مرکز استان دیگر هم دبیرستان سپاه داشتیم از جمله تبریز و ارومیه و من خودم یک خاطره از همان سال‌ها دارم که برای آشنایی مخاطبان با حال و هوای آن روزهای مکتب و حتی کشور و مسئولیت دهی و اعتماد به جوانان و مسئولیت پذیری بین جوانان و حتی نوجوانان در آن ایام جالب است.
وقتی سال ۶۳ قرار شد دبیرستان تبریز افتتاح گردد، یک آزمون ورودی باید برگزار می‌شد که سطح علمی داوطلبین سنجدیده شود، بنابر این مشخص است که آن موقع از بین تعداد قابل‌توجهی داوطلب که مقطع راهنمایی را با معدل خوب گذرانده بودند، یک تعداد محدود دانش‌آموز برای سال اول دبیرستان در سه رشته گزینش علمی و بعداز آن گزینش عقیدتی و جسمانی می شدند که زیر نظر سپاه بود.
قرار شد با یک‌سری از مربیان و دانش‌آموزان دبیرستان سپاه تهران برویم و آزمون سنجش علمی ورودی دبیرستان تبریز را برگزار کنیم، سؤالات را چاپ کردند و داخل کارتن بسته‌بندی و پلمپ شد و قرار شد که من، آقای خندان و یک راننده با وانت به تبریز برویم. همان روز آقای خندان بعد از بار کردن کارتن‌ها یک سرماخوردگی و مریضی شدید پیدا کرد و گفت صاحبی خودت باید بروی و آزمون را برگزار کنی.
حالا تصور کنید، من خودم ۱۶-۱۷ ساله بودم و کلاس دوم دبیرستان و آزمون هم در شهر دوردستی بود که من حتی زبانشان را هم بلد نبودم! تا بعداز ظهر صبر کردیم که حال آقای خندان بهتر بشود و بیاید، اما نشد! با توکل به خدا همراه راننده حرکت کردیم و نیمه شب به تبریز رسیدیم. آنجا آقای فرهنگی که سالیان بعد یک مدت نماینده مردم تبریز در مجلس بود از ما پذیرایی کرد و برای برگزاری آزمون آماده شدیم. صبح کارتن‌ها را تحویل دادم و پلمپ‌ها را باز کردیم و به‌عنوان ناظر در محل برگزاری حاضر شدم.
حالا یک دانش‌آموز دوم دبیرستان باید سوالات و اشکالاتی که در برگزاری آزمون پیش می‌آید را پاسخگو باشد ولی زبان ترکی نمی داند و بماند که آن روز چه گذشت که خود یک خاطره شیرین و مفصل است که ان‌شاءالله روزی کتاب آن خاطرات هم چاپ شود.
به هر حال آزمون برگزار شد و پاسخنامه‌ها را جمع کردیم و به تهران آوردیم و تحویل مسئولین داده شد و آن سال تحصیلی دبیرستان تبریز با نام مکتب الحسین علیه‌السلام افتتاح شد.
-شما پیگیر شهدای این دبیرستان‌ها هم بودید یا فقط دبیرستان سپاه تهران مد نظر بود.
امینی: برای پاسخ دقیق‌تر باید عرض شود که دبیرستان‌های سپاه تحت نظر سازمانی با همین نام که با تلاش‌های زنده‌یاد علی‌محمد فرزین در ستاد مرکزی سپاه شکل گرفته بود، اداره می‌شدند و بنابراین مدیریت، گزینش، آموزش و شیوه های تربیتی در آنها متمرکز بود.
به همین جهت مجموعه‌های بچه‌های دبیرستان‌ها با هم آشنایی و ارتباط داشتند و دارند، به خصوص این که در دوره‌های آموزش نظامی تابستانی معروف به دوره‌های صف که به ابتکار استاد محمدطاهر عمویی، به مدت یک ماه و شبانه‌روزی برگزار می‌شد، همه دانش‌آموزان یک مقطع تحصیلی از همه دبیرستان‌ها به‌صورت متمرکز در یک پادگان آموزش می‌دیدند.
در سه دوره تابستانی در مقاطع اول و دوم و سوم دبیرستان، دوره‌های صف به‌طور هم زمان در سه شهر متفاوت برگزار می‌شد و مقطع چهارم دبیرستان به خاطر شرکت دانش‌آموزان در آزمون سراسری از این آموزش معاف بودند.
مجموعه دبیرستان‌های ده‌گانه سپاه در شهرهای تهران، کرمان، ارومیه، تبریز، سنندج، زاهدان، رشت، یاسوج، شیراز و بندرعباس با نام های مکتب‌الصادق، المهدی، النبی، الحسین، الرسول، الباقر ، المجتبی، الهادی، المنتقم و علی‌ابن‌ابیطالب علیهم‌السلام به ترتیب در سال‌های ۶۱ تا ۶۹ تاسیس شدند.
دبیرستان‌های سپاه متاسفانه در سال ۱۳۷۸ تغییر شکل و رویه دادند و به‌صورت مدارس غیر انتفاعی معمولی مشغول فعالیت شدند، با پیگیری‌های صورت گرفته، خوشبختانه بار دیگر دبیرستان‌های سپاه در مسیر احیا قرار گرفته‌اند و در سال تحصیلی آینده در مرکز یک استان جنوبی و ساحلی ان شاءالله راه‌اندازی خواهد شد و امید است به مرور در سایر شهرها هم تاسیس و فعال شود.
تعداد شهدای دانش‌آموز در تهران ۱۰۰ شهید، کرمان ۸۷ شهید ، ارومیه ۲۱ شهید، تبریز ۱۸ شهید و سنندج ۵ شهید می‌باشد که شامل شهدای دفاع مقدس، امنیت، سانحه هوایی، مدافع حرم و سلامت هستند و سایر دبیرستان ها بعد از دفاع مقدس تاسیس شدند که رشت یک شهید ترور دارد و احتمال دارد بقیه شهرها نیز شهید امنیت یا مدافع حرم یا سلامت داشته باشند که هنوز ما اطلاع نداریم.
یادواره شهدای دبیرستان تهران در سال ۷۸ با حضور همرزمان و همکلاسی‌ها و در اردیبهشت سال ۹۳ به پیشنهاد استاد سعید صالح‌نیا با حضور حداکثری فارغ التحصیلان و خانواده شهدای دبیرستان برگزار شد و همچنین مراسم بزرگداشت و تکریم مادران شهدای دبیرستان سپاه تهران در بهمن ماه سال ۹۸ و سالگرد وفات حضرت ام‌البنیین سلام‌الله‌علیها برگزار شد. در خرداد سال جاری هم مراسم رونمایی از کتاب «یاران دبیرستان» و اهدای کتاب به خانواده معزز شهدا را داشتیم.
بچه‌های دبیرستان سپاه تبریز دو یادواره شهدایشان را در بهمن ماه سال‌های ۹۶ و ۹۸ برگزار کردند و دوستانمان در دبیرستان سپاه کرمان نیز بهمن سال ۱۴۰۱ اولین یادواره شهدای دبیرستانشان را برپا کردند.
با دوستانمان در سایر دبیرستان ها هم در ارتباط هستیم، در وبلاگ «یکصد شهید» هم بخشی به نام سایر دبیرستان‌ها داریم و به مرور تکمیل خواهد شد و ان شاءالله یادواره حدود ۲۵۰ شهید دانش‌آموز و مربی دبیرستان‌های سپاه هم در اولین فرصت برگزار می‌شود.
موضوع کتاب خاطرات شهدا و تاریخ شفاهی دبیرستان های سپاه را در برنامه‌های آینده داریم و ان شاءالله با همکاری دوستان دبیرستانی، حمایت مرکز انتشارات و تحقیقات دفاع مقدس و یاری نشر مرزوبوم در راستای توصیه‌های مکرر رهبر فرهیخته انقلاب این امر، هر چه زودتر به انجام برسد.
سه‌شنبه ۱۸ مهر ۱۴۰۲ - ۰۸:۱۵
نظر شما