در نشست نقد و بررسي كتاب «قواعد التفسير لدی الشيعة و السنة» كه در خبرگزاري قرآني(ايكنا) برگزار شد، رعايت استناد به منابع همسنگ و همطراز دو مكتب مقايسهاي، از مهمترين مسايل تأليف آثار متقارن و قياسي عنوان شد./
در ابتداي اين نشست، حجتالاسلام و المسلمين محمد فاكر ميبدی به ارايه توضيحاتي درباره انگيزههاي تأليف و محتواي اين كتاب تفسيري پرداخت و گفت: اين اثر را به سفارش مجمع جهانی تقريب مذاهب اسلامی و در چارچوبي مشخص به صورت متقارن و در زمينه اصول تفسيري، تدوين كردهام.
وي با بيان اين كه در هريك از فصول و بابهاي چندگانه اين اثر به تعدادي از مهمترين قواعد تفسيري بر اساس مصوبه مجمع جهاني تقريب مذاهب پرداخته است، يادآور شد: محور اصلي بحثهاي كتاب «قواعد التفسير» تأثير و ميزان كارآيي قواعد گوناگون در درك مفاهيم قرآني است.
سپس دكتر منصور پهلوان، عضو هيات علمی دانشگاه تهران و دانشكده الهيات به عنوان منتقد اين كتاب، با اشاره به اصول مدون اين نوشتار در تبيين زواياي گوناگون مباحث، اظهار داشت: اولين انتقاد به اين اثر، اشتباهي است كه در عنوان كتاب به چشم ميخورد. كلمه «السنة» به معناي روش است و آوردن آن در كنار كلمه «شيعه» به عنوان همطراز معنايي اين كلمه و بدون ذكر واژه «اهل» صحيح به نظر نميرسد.
نويسنده اين اثر در پاسخ به اين انتقاد گفت: در نامگذاري اوليه اين اثر پژوهشي دخالت چنداني نداشتم و ويراستار كتاب، اين نام را انتخاب كرد و با اين كه من عناوين ديگري را در نظر داشتم، آن را پذيرفتم. در عين حال استفاده از واژه مذكور نيز به دليل ايجاد تناسب معنايي و قافيه ايرادي ندارد.
حجتالاسلام ميبدي در پاسخ به اين انتقاد كه آوردن مباحثي كه مورد اختلاف شيعه و سنّي نيست، خود باعث بروز اختلاف ميشود و دليلي براي بيان اين موارد در اين اثر متقارن وجود ندارد، گفت: با توجه به چارچوب طرح مباحث اين نوشتار، نميتوان تنها به نظرات اهل سنت در مباحث گوناگون اكتفا كرد، زيرا در اين صورت به نظر ميرسد شيعيان در اين مباحث حرفي براي گفتن نداشتهاند، در حالي كه اينگونه نبوده است.
در ادامه دكتر منصور پهلوان، منتقد اين كتاب، با اشاره به اين كه در پاورقيهاي اين اثر در تبيين مباحث اهل تسنن به منابع معتبر استناد شده اما استناد بحثهاي شيعي به صاحبنظران غير همطراز آنها و استفاده از آراي معاصران است، گفت: در نقل مطالب آثار متقارن، بايد از آراي صاحبنظران همسنگ استفاده شود.
در ادامه اين جلسه، حجتالاسلام ميبدي اين نقد را پذيرفت و در برابر اين گفته منتقد كه يك اثر منسجم بايد از اتقان كافي و رعايت قاعدهاي يكسان در سراسر اثر برخوردار باشد، متذكر شد: در تدوين اين اثر بهجز مواردي جزيي ميتوان گفت بر مبناي قاعدهاي كلي عمل شده و ايرادات نگارشي كه اكنون در نحوه ارجاع منابع بيان ميشود، در زمان تأليف اثر(سال 84) از اسلوب نگارشي به دور نبود و پذيرفته شده بودند.
در پايان اين نشست، دكتر منصور پهلوان با اشاره به ويژگيهاي اين كتاب از تلاشهاي نويسنده تقدير كرد و گفت: در تبديل يك اثر خوب به كتابي دانشگاهي و قابل تدريس در كلاسهاي آموزشي به عنوان منبع درسي بايد كوشيد ايرادات وارد بر اثر را حتي در مواردي كه از كتاب ديگري مثالي آورده شده، تصحيح كنيم. بايد در نظر داشته باشيم زماني كه منابع متقن و پذيرفته شدهاي داريم كه نويسندگان معاصر و صاحبنظران به آنها استناد ميكنند، در تأليفات خود بايد به نظرات مستقيم آنها استناد كنيم، نه اين كه به صورت غير مستقيم همان معنا را به خواننده انتقال دهيم.
اين نشست با پذيرفتن برخي ايرادها از سوي مولف كتاب «قواعد التفسير لدی الشيعة و السنة» و تصميم بر اصلاح آنها در ويرايش جديد آن پايان يافت.
نظر شما