به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين كتاب مشتمل بر يك دوره مختصر فلسفه است كه مهمترين مسائل فلسفه را بيان و سعي مي‌كند حتي‌الامكان ساده و قابل فهم براي عموم باشد تا همه اشخاصي كه ذوق فلسفي دارند، با داشتن اطلاعات مختصري به فراخور حال خود بتوانند از آن استفاده كنند.
به عقيده نويسنده، از آنجا كه فلسفه نياز ذاتي و عقلي همه انسان‌هاست، هيچ جامعه و نسلي نيست كه به‌گونه طبيعي و معمولي يا اصطلاحي و علمي با فلسفه سر و كار نداشته باشد. نياز شديد جامعه و نسل حاضر ما به فلسفه كاملا مشهود است و گمراهي بسيار از انديشمندان جوان بر اثر ناآشنايي با متون فلسفه اسلامي است.
فقدان يك متن روشن فلسفي، نابساماني‌هاي فكري بسياري براي روشنفكران فراهم ساخته است، در حالي كه فلسفه اسلامي، عالي‌ترين و عميق‌ترين مكتب فلسفي در جهان به‌شمار مي‌رود و مي‌تواند هرگونه خلا فكري و فرهنگي را برطرف سازد؛ ولي متاسفانه اكثر متون فلسفي موجود ما به شكل بسيار غامض و پيچيده و به زبان عربي تدوين شده‌اند كه فقط تعداد معدودي از افراد مطلع مي‌توانند از آن بهره ببرند.
نويسنده اين اثر، هدف از تحرير كتاب علامه طباطبايي را چنين عنوان مي‌كند: «فيلسوفان قديم معتقد بودند كه بايد فلسفه را از دسترس عموم خارج و در محدوده تنگي محصور و محبوس كرد، به همين دليل از مشكل‌نويسي و به كار بردن اصطلاحات پيچيده دريغ نكردند، به‌طوري كه فلسفه را از زمين به آسمان بردند. اما بزرگاني چون علامه طباطبائي و شهيد مطهري تلاش كردند تا دوباره فلسفه را زميني كنند. علامه بزرگوار سيد محمدحسين طباطبائي كتاب اصول فلسفه و روش رئاليسم كه بهترين متن فلسفي در زبان فارسي است را به نگارش درآورد ولي اين كتاب هم به علت مشكل و مجمل بودن نمي‌توانست براي كليه تحصيل كرده‌ها قابل فهم باشد. از اين‌رو فيلسوف و انديشمند بزرگ، شهيد مطهري مصمم شد كه پاورقي‌هايي بر آن بيفزايد. گرچه اين پاورقي‌ها بسيار سودمند و مفيد واقع شد، اما باز هم به دليل اجمال متن و تفصيل پاورقي‌ها و نيز در بسياري از موارد براي بريدگي مطالب پاورقي از متن نتوانست آن چنان‌كه بايد پاسخگوي خيل مشتاقان فلسفه باشد و فقط عده كمي از آن بهره‌مند گرديدند و بيشتر افراد محروم ماندند. به همين دليل اين جانب پس از بيست بار تدريس كتاب اصول فلسفه و روش رئاليسم در مجامع مختلف فرهنگي و علمي بر آن شدم كه با شرح و تفسير بيشتر و توضيح عبارت‌هاي مجمل و مشكل، آن را به صورت خودآموز درآورم و در اختيار علاقه‌مندان به فلسفه بگذارم تا كساني كه به استادان فلسفه دسترسي ندارند، بتوانند تا حدودي با برخي از مسائل مهم فلسفي و حكمت متعاليه آشنا شوند.»
علامه طباطبائي كه از سردمداران حركت جديد فلسفه و عرفان به‌شمار مي‌رود، اين دانش را بيش از پيش در حوزه‌هاي علميه و مراكز دانشگاهي مطرح كرد. آنگاه شاگرد شهيرش آيت‌الله مطهري و ساير شاگردانش اين راه را تكميل كردند. علامه فقيد با توجه به نياز عصر، عالي‌ترين و جامع‌ترين متن فلسفي را به زبان فارسي نگاشت و شهيد مطهري نيز با نوشتن مقدمه و پاورقي بر شكوه و جلال اين مقاله‌ها افزود كه هم‌اكنون نيز اين متن كامل فلسفي در دسترس متخصصان فلسفه قرار دارد. يكي از امتيازات «اصول فلسفه و روش رئاليسم» اين است كه علامه فقيد، اكثر ابتكارات و ابداعات خود را در اين مقاله‌ها مطرح و به وسيله متفكران حاضر در جلسه، نقد و تحليل كرده است.
بر اساس مطالب پيشگفتار جلد اول، امتياز اين كتاب بر ساير متون فلسفي در اين است كه ضروري‌ترين مسائل حكمت در مقايسه با مكاتب فلسفي غرب و شرق مطرح شده و شهيد مطهري مسائل فلسفه را به صورت رياضي و طبيعي تبيين كرده، به‌گونه‌اي كه ضرورت و نياز جامعه به فلسفه، كاملا ملموس شده است.
همانگونه كه فن موسيقي به كمك عقل هنرمندان از آهنگ پرندگان و برخورد نسيم با شاخ و برگ درختان و صداي جويباران و آواي انسان‌ها نشات يافته و امروز به صورت علم و فن موسيقي در اختيار هنرجويان قرار گرفته است يا ادبيات هر ملت كه از تكلم و تعبيرات آن ملت گرفته شده و به شكل علم نحو، صرف، معاني، بيان و بديع درآمده است، فلسفه هم از اين قانون مستثنا نيست، بلكه سلسله مسائلي است كه از توجه به هستي، مراتب وجود، مبدأ هستي، اقسام وجود و همچنين اصولي كه حيات معقول انسان‌ها بر آن استوار است؛ مانند ماهيت علوم، ارزش علوم، مبادي تصوريه و تصديقيه علم، نحوه وجود علم، كثرت و وحدت و ده‌ها مسائل ديگر، كشف شده است.
مقاله‌هاي جلد اول و دوم روش رئاليسم -به جز مقاله يكم- همه آنها درباره مسائل «علم و ادراك» بود و آن چه موضوع بحث آن مقالات قرار گرفت، «افكار و انديشه‌ها و ادراكات» انسان بود، اما آنچه موضوع بحث جلد سوم است، به‌طور مستقيم «واقعيت‌هاي عيني» است و در اين سه مقاله درباره واقعيت عيني بحث و تحقيق شده است.
شريعتي سبزواري در قسمتی از اين كتاب و درباره جلد سوم آن مي‌نويسد: «جلد سوم اين كتاب كه اكنون در خدمت خوانندگان محترم قرار دارد، به قول شهيد مطهري مشتمل بر سه مقاله از مجموعه چهارده مقاله‌اي است كه اولين مقاله آن مربوط به مسائل "وجود" است كه در آن اساسي‌ترين مسائل، مورد بحث و بررسي قرار گرفته است كه تنها يك يا دو مساله آن از حكماي يونان به ارث رسيده ولي بخش عمده آنها نقش اساسي در سرنوشت فلسفه ايفا مي‌كند ... دو مساله از اين مباحث كه تحت عنوان "موجود معدوم نمي‌شود" و ديگر "نسبيت عدم" براي نخستين بار در اين جلد به صورت مستقل و با سبك خاصي مطرح گرديده است.
مقاله هشتم مربوط به اصل ضرورت و امكان است و آنچه در اين مقاله مورد توجه قرار گرفته موضوع "وجوب" و "حتميت" و قطعيتي است كه در تدبير نظام احسن جهان حكم‌فرما مي‌باشد. بحث از ضرورت و حتميت نظام هستي يكي از مهمترين مباحثي است كه همواره افكار فيلسوفان را به خود متوجه ساخته و امروز در ميان فلاسفه غربي در رديف مسائل اول فلسفي قرار دارد. در پايان اين گفتار موضوع جبر و اختيار انسان و استعداد تكليف و مسئوليت وي در مقابل نظام حتمي موجودات به تحميل كشيده شده و نظر نهايي مطرح گرديده است.
مقاله نهم كه بحث قانون عليت و معلوليت مي‌باشد از كهن‌ترين و سابقه‌دارترين مسائل فلسفي به‌شمار مي‌رود و اگر سبقت و قدمت را ملاك اهميت قرار دهيم هيچ مساله‌اي به پاي مساله علت و معلول نمي‌رسد. مساله علت و معلول از آن نوع مسائلي است كه با وجود سبقت و قدمتي كه دارد اهميت و جلال خود را هرگز از دست نداده است بلكه در اثر تحقيقات و كاوش‌ها و موشكافي‌هاي زيادي كه در اطراف اين مساله عقلي و ريشه‌دار به عمل آمده حقايق فراواني درباره كيفيت ارتباط موجودات با يكديگر در عالم فلاسفه روشن شده است.»
همچنين ناشر كتاب نيز درباره اين اثر مي‌نويسد: «اصول فلسفه و روش رئاليسم، تاليف علامه سيد محمدحسين طباطبائي، كتابي عظيم و گران‌سنگ در فلسفه اسلامي است كه با شرح و توضيح‌هاي متفكرانه استاد شهيد مرتضي مطهري(ره) در پاورقي‌ها، جاذبه بيشتري يافته است، اما در خود اين متن و پاورقی، اندیشه‌های ژرف و آراء بکر و بدیعی نهفته است که برای بسياري از افراد نياز به شرح و توضيح بيشتري دارد. از اين‌رو، اثر پيش‌رو مي‌كوشد مواضع مشكل و غامض آن دو عالم بزرگ را با بياني روان‌تر تفسير كند.
چاپ اول كتاب «تحريري بر اصول فلسفه و روش رئاليسم (جلد سوم)» در شمارگان 1200 نسخه، 292 صفحه و بهاي 55000 ريال راهي بازار نشر شد.
شنبه ۲۳ خرداد ۱۳۸۸ - ۱۶:۵۸
نظر شما