استفاده از زبان محاوره در آثار کودکان و نوجوانان/۱
رضی هیرمندی: فقط ترانهها و لالاییها را شکستهنویسی کنیم
یکی از موضوعات مهم در تالیف و ترجمه کتاب، مساله انتخاب زبان و سبک نگارش است. اما اهمیت این موضوع زمانی بیشتر میشود که مخاطب کتاب کودکان و نوجوانان، یعنی گروه سنی تاثیرپذیری باشند که نمیتوان کتاب را تنها یک رسانه سرگرم کننده برایشان به حساب آورد. حد و حدود به کارگیری زبان محاوره و استفاده از کلمات شکسته را از "رضی هیرمندی" که گاه در آثار خود از این نوع زبان استفاده کرده پرسیدهایم.\
وی همچنین میافزاید: همانطور که صاحبنظران از مدتها قبل در مورد ترجمه آثار ادبی بزرگسال شکستهنویسی را شروع کردهاند و عدهای در حال ترویج آن هستند، در مورد کودکان و نوجوانان هم لازم است این کار را انجام دهیم.
هیرمندی با اشاره به مقالهای از منوچهر انور میگوید: آقای انور هم در مقالهای که پیش از ترجمه «عروسکخانه» نوشتهاند، اشاره میکنند که باید ملاحظه کاری را کنار بگذاریم و زبان فارسی را از خمودگی و جمودی که بدان دچار شده در آوریم. حال من فکر میکنم در مورد کودکان و نوجوانان هم باید ملاحظهکاری را کنار بگذاریم.
مترجم آثار سیلور استاین و مارتین وادل با اشاره به تفاوتهای بین ادبیات کودکان و نوجوانان با ادبیات بزرگسالان، میگوید: طبیعی است که دست نویسنده و مترجم در نگارش کتاب برای کودکان و نوجوانان بسته است. اما باید با توجه خاص به مسایل روانشناسی کودک و مباحث نظری زبانشناسی و ترجمه، شکستهنویسی برای کودکان را شروع کرد. همانطور که من سعی کردم با ترجمه کتاب «گام به گام با آقای گام» در این زمینه فعال باشم.
هیرمندی در مورد شکستهنویسی آثار بچهها میگوید: به غیر از ترانه ها و لالاییها، برای خردسالان نباید شکستهنویسی کرد. در دوره کودکی به ویژه برای بچههای دبستانی نیز بهتر است از شکستهنویسی اجتناب شود. اما برای نوجوانان میتوان گفتهها را به صورت محاوره و شکسته نوشت. همچنین میتوان برای راوی داستان زبان غیر محاوره و برای گفتوگوها از زبان محاوره استفاده کرد.
این مترجم با اشاره به نقد آثارش از سوی احمد پوری میگوید: آقای پوری اشاره داشتهاند که من در آثار سیلور استاین از زبان شکسته اما غیر محاورهای استفاده کردهام. یعنی زبان کتابها محاوره است؛ اما کلمات شکسته نشدهاند. البته در برخی قسمتهای کتاب، کلمات شکسته هم شدهاند؛ اما تعداد این موارد بسیار کم است.
هیرمندی با بیان این که بهتر است نویسندگان و صاحبنظران درباره شکستهنویسی و کاربرد زبان محاوره در آثار بچهها بحث کنند، میافزاید: سالها پیش شورای کتاب کودک و کسانی چون مرحوم نادر ابراهیمی درباره شکستهنویسی در آثار بچهها صحبت کردهاند و کارشناسان شورای کتاب همچنان بر این نظر خود پافشاری میکنند که نباید برای بچه شکستهنویسی کرد. البته من این نظر را رد یا تایید نمیکنم و تنها معتقدم که مراکز و نهادهایی چون شورای کتاب کودک و انجمن نویسندگان کودک و نوجوان باید در اینباره اظهار نظر کرده و نتایج بحثهایشان را در اختیار ادراه کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دهند.
وی همچنین معتقد است: مساله شکستهنویسی در آثار کودکان باید از سوی دو گروه شروع شود: گروهی به عنوان نویسنده و مترجم به شکستهنویسی در آثار بچهها بپردازند و گروهی از صاحب نظران هم بر اساس تجربههای دیگران نظریهپردازی کنند. در غیر این صورت هیچ کدام از نظرها و حرفها جنبه علمی ندارد.
نظر شما