سرویس مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): انتشارات سرو که زیر مجموعه باغ موزه ملی دفاع مقدس و انقلاب اسلامی است، با درک حساسیت‌های بالای حوزه نشر کتب دفاع مقدس می‌کوشد تا آثاری فاخر و در تراز مخاطبان فهیم و علاقه‌مند را ارائه کند. از مجموع آثار منتشر شده در این نشر می‌توان به کتاب‌های «به قطار نرسیدم»، «هفدهمین روز»، «باغ مخفی»، «پرونده‌ای برای هواپیماربایی» و «شور عاشقی» اشاره کرد. علیرضا سلیمی مهمان ایبنا بود و گفت‌وگویی در باره فعالیت‌های این انتشارات انجام شد. قسمت دوم این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
- داستان کتاب «خورشید در سایه» چه بود؟ چه شد که تصمیم گرفتید به این شخص بپردازید؟
کار اصلی موزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی در سه حوزه دفاع مقدس، مقاومت و انقلاب اسلامی است. در بحث دفاع مقدس و انقلاب که تکلیف مشخص است و روی جنگ تحمیلی کار کرده‌ایم. در بحث مقاومت کتاب «خورشید در سایه» را داریم که زندگی‌نامه شهید عماد مغنیه است. عماد مغنیه چون انسان شاخصی بود زندگی او جذابیت‌های زیادی برای مخاطب دارد به همین جهت تصمیم گرفتیم که داستان زندگی او را بنویسیم و در ادامه آن بحث شهدای مدافع حرم پررنگ‌تر شد و روی آن کار کردیم.
- بازخورد بعد از انتشار کتاب چگونه بود؟
میسرنوشت این کتاب دو بخش دارد. یک بخش قبل از امضای حضرت آقا و یک بخش هم بعد از آن. پس از تقریظ اوضاع خیلی متفاوت شد و کتاب بسیار دیده شد. کتابی داشتیم به نام «خلبان صدیق»، داستان خلبانی از کردستان که سه بار از ارتش در اوایل انقلاب اخراج می‌شود. در همان بحبوحه جنگ به جبهه می‌رود و مجدد به ارتش می‌پیوندد. در جنگ به اسارت در می‌آید و در حال حاضر از آزادگان عزیز ما است. کتاب دیگر کتاب «پرونده‌ای برای هواپیما ربایی» است که به زودی به چاپ دوم می‌رسد و داستان پنجاه سال هواپیمایی ربایی از سال ۴۹ تا ۹۹ بوده است. مثلاً ما هواپیمای جنگنده‌ای داشتیم که خلبان آن را ربوده و به عراق می‌برد. کتاب «خلبان صدیق» را پیشنهاد دادیم برای فیلم‌نامه نویسی و اقتباس و در دست انجام است.
- در نمایشگاه‌های بین‌المللی حضور نداشتید؟
فعلاً خیر. چون در بحث ترجمه چند کار جدی در موزه انجام شد منتها در ترجمه‌ها مقداری مشکل وجود داشت. ترجمه موفق الزاماً ترجمه بومی است و مترجم باید برای همان نقطه باشد. ترجمه‌هایی که اتفاق افتاد، این نقص را داشت و برای همین منتشر نشد. فعلاً در بخش بین‌الملل فعالیت نکردیم. در گذشته پنج کتاب به زبان اردو ترجمه و منتشر شد.
- «ضلع یکم» کتابی که درباره ژاندارم‌ها و نیروی انتظامی است که تا حالا در این حوزه کتابی نداشتیم. بعد چهل سال چه شد سراغ ژاندارم‌ها رفتید با توجه به اینکه ما نیمی از راوی‌ها را از دست دادیم؟
حدود ده سال پیش موزه تصمیم گرفت با ارگان‌های مختلف صحبت کند و در این گفت‌وگوها این ارگان‌ها هر کسی را سراغ دارند و تأیید می‌کنند، دعوت کنیم و مصاحبه با آنها را شروع کنیم و تأیید می‌کنند دعوت کنیم و مصاحبه با آنها را شروع کنیم.
بعد از پیاده‌سازی چندین هزار ساعت گفت‌وگو، سراغ تطبیق و تدوین و صحت سنجی آن رفتیم. بعد از بررسی‌ها این کتاب سه جلدی تولید شد که ده سال زمان برد و از سال ۹۰ تاریخ شفاهی این افراد جمع شد و در نهایت منجر به کتاب «ضلع یکم» شد.
نیروی انتظامی خاصل از ادغام کمیته، شهربانی و ژاندارمری است. یکی از این ضلع‌ها ژاندارمری بود، یعنی اولین کسانی که در مرز با عراق درگیر شدند. چون بحث حضور در دفاع مقدس برایمان مهم بود. برای کمیته و شهربانی هم ما اعلام آمادگی کردیم که اگر دوستان این حوزه کمک کنند کتاب آنها هم چاپ شود.
- کتاب جدیدی در دست انتشار دارید؟
بله زیاد. در حال حاضر مجموعه ۱۳ جلدی «قصه پروانه‌ها» را آماده انتشار داریم که مخاطب آن قشر نوجوان هستند. یکی از این شهدا عبدالله اسکندری است که در سوریه به شهادت می‌رسد و سرش را به نیزه می‌زنند و داستان عجیبی دارد که مخاطب را جذب می‌کند. کتاب دیگری درباره شهید شاهرخ ضرغام که کشتی‌گیر بود یا کمال کورسل شهید فرانسوی که در فرانسه شیفته امام می‌شود و به ایران می‌آید و در عملیات مرصاد شهید می‌شود. در این مجموعه کتاب درباره شهید خانم هم داریم. موزه به شدت در بحث کودک و نوجوان و تاریخ شفاهی و پژوهش تاکید دارد. این چهار موضوع ویژه هستند و ما در حال حاضر ۱۰ کتاب ویژه کودک هم در دست چاپ داریم.
- در حوزه جنگ سوریه و فلسطین ورود کرده‌اید؟
سه کتاب درباره فلسطین در دست چاپ است و قبل از اتفاقات اخیر برنامه ما بوده و به زودی چاپ خواهد شد. در بحث مدافعین حرم هم کتاب آماده چاپ داریم که حتماً تا پایان سال به چاپ خواهند رسید.
- تاریخ شفاهی سوژه‌ها همچنان در حال ضبط است؟
بله چند تیم متفاوت داریم که در هر کدام در حال کار کردن روی یک موضوع هستند. و الان عمده کار روی پیاده سازی و تدوین است.
- به نظرم حیف است کتاب‌های شما دیده نشود. بهتر نیست رونمایی‌ها بیرون از موزه انجام شود یابا مراکزی که پویش‌های مطالعاتی برگزار می‌کنند همکاری کنید تا از کتاب‌های شما هم استفاده کنند؟ با توجه به اینکه نیاز جامعه امروز این است که بیشتر بدانند.
بله هدفمان همین است و همچنان در حال رشد هستیم. من هر روز با بحث دفاع مقدس سروکار دارم هر روز یک شگفتی جدید دارد. یک بخش زیادی از دفاع مقدس باورنکردنی و شگفتی‌ساز بوده است. مثلاً عملیات اچ سه واقعاً عجیب است. مگر می‌شود همچین شجاعتی داشته باشند. بعد انقلاب چون دیگر آمریکا به ایران هواپیما نمی‌داد و مستشاران هم خارج شده بودند تعداد هواپیماهای ما آن چنان زیاد نبود، خیلی جرات می‌خواهد که در این شرایط تصمیم می‌گیرند ۸ هواپیمای فانتوم را به عراق بفرستند که ممکن است برنگردد. ما یک کتابی در دست انتشار داریم به نام «پاسخ به سوالات جنگ» و به نظرم بخشی از سوالات را جواب می‌دهد و تلنگری است برای شروع که بیشتر کار شود.
- به جز چاپ کتاب چه کاری می‌توان انجام داد برای این شفاف‌سازی و از بین بردن ابهامات دفاع مقدس؟
هماندگاری دفاع مقدس در فرهنگ است و یکی از آسان ترین‌راه‌های ترویج فرهنگ هنر است. تولید کارهای هنری در هر زمینه‌ای از جمله تئاتر، نقاشی، فیلم و …. است. فکر می‌کنم باید کارهای هنری را بیشتر کرد و زیر پوست جامعه تزریق کرد.
- چرا در خارج از کشور این طور جا افتاده و این فرهنگ‌سازی شده که یک فیلم کاملاً جنگی بدون هیچ درامی می‌سازند و مخاطب هم استقبال می‌کند اما در ایران هنوز این پذیرش به وجود نیامده است و انگار حتماً باید داستان یا درامی داشته باشد؟
فیلم‌هایی که در آنجا ساخته می‌شود این ویژگی را دارند که همه وسایل و مایحتاج برای خود آن‌هاست. ما با نگاه غربی در فضای اکادمیک چیزی را یاد می‌گیریم و همان را در نشان دادن جنگ به کار می‌گیریم. آن بومی سازی دانش کمی دچار مشکل است. هنرمند کار را تولید می‌کند اما زمینه و پذیرش این کار دست او نیست. باید شرایط جامعه و بستر برای پذیرش یک کتاب یک فیلم و به طور کل یک فرهنگ فراهم باشد. مثلاً یک فیلم خوب را اگر در بحبوحه جام جهانی عرضه کنیم خوب طبیعتاً دیده نمی‌شود.
- با توجه به ادبیات نسل جدید چطور این فرهنگ را منتقل کنیم؟ آینده را برای نسل جدید چطور خواندنی کنیم؟
ما یک فرهنگ ماندگار داریم مانند حافظ و فردوسی که زبانشان زبان امروز ما نیست اما ماندگار است. فرهنگ اگر درست کار شود ماندگار خواهد بود. بعضی اتفاقات هم به صورت هیجانی در مدت کوتاهی برجسته می‌شوند و بعد هم از یادها می‌روند.
محتوای کار باید مناسب مخاطب تولید شود و شیوه گفتمان خوبی داشته باشد در بحث عرضه هم باید هدف مند عمل کنیم. اگر نخوانیم جا می‌مانیم. فقط و فقط خواندن باعث می‌شود گذشته را تجربه کنید و حس کنید در آن زمان زیسته‌اید. دفاع مقدس زمانی چالشی برای کشور ما بوده است. الان هم چالش هایی داریم فقط حوزه عوض شده از جنگ فیزیکی به جنگ رسانه‌ای و فرهنگی رسیده‌ایم.
- نشریه سرو هم زیر مجموعه انتشارات است؟
خیر زیرمجموعه ما نیست اما ارتباط بسیار تنگاتنگی با هم داریم. این نشریه از سال ۹۷ در حال انتشار است. به طور ویژه در هفت بخش گفتمان، یادمان، راهیان و…هر ماه چاپ می‌شود و بنا بر تفکرات و مصلحت مسئولان وقت ممکن است تغییراتی هم داشته باشد.
نظر شما