سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - مریم محمدی: نسرین دستان مترجم کتاب «نقاشی چینی»، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگستان هنر و مدیر گروه هنر شرق این پژوهشکده، در زمینه چاپ کتاب در کشور چین، تفاوت حوزه نشر در این کشور با ایران و تأثیرات هنر دو کشور بر روی یکدیگر به گفت‌وگویی تخصصی با خبرنگار ایبنا نشسته است. آن‌چه در ادامه می‌خوانید اولین بخش این گفت‌وگو است.
- لطفاً درباره تخصص خود برای ما توضیح بیشتری بدهید.
تخصص من در دو شاخه هان و تانگ است؛ این شاخه‌ها به عنوان دوره‌هایی که به بررسی ارتباط چین با ایران دوره ساسانی که در زمینه‌های گوناگون از جمله تقابلات فرهنگ و هنر می‌پردازند، شناخته می‌شود. زمان تحصیل در چین، دوره‌های آموزشی نقاشی سنتی چینی را در کنار اساتید معروف دانشگاه گذراندم و با سبک‌های مختلف و تکنیک‌های نقاشی چینی آشنا شدم. دلیل آشنایی من درخصوص ارتباط نقاشی سنتی چین با نگارگری ایرانی، تاثیرات متقابل این دو در مقاطعی از تاریخ بود. این تاثیرات در قالب تکنیک‌های مشابه یا به کارگیری نمادهای گیاهی و جانوری مشاهده می‌شوند.. بعد از فارغ‌التحصیلی در مقطع دکتری و فوق دکتری رشته تئوری تاریخ هنر چین در دانشگاه هنر این کشور در شهر هانگجو پذیرش شدم. مطالعات نقش مسلمانان ایرانی در فرهنگ چین با نگاهی به چند نمونه از مساجد مهم حاصل پژوهش در این زمان است.
- به نظر شما چرا در زمینه چاپ کتاب‌های هنر ایرانی، تألیف از ترجمه کم‌فروغ‌تر و کم‌رنگ‌تر است؟
به نظر من در زمینه‌های تخصصی هنر ما متخصص کافی نداریم که کتابی را تألیف کند؛ بنابراین به کار ترجمه روی می‌آوریم. مترجم با توجه به منابع در دسترس خارج از کشور، کتاب‌هایی را در زمینه تخصصی جمع‌آوری و برای ترجمه انتخاب می‌کند. تا همین چند سال پیش درباره هنر شرق منابع اطلاعاتی بسیار کم و محدودی داشتیم. اما اکنون خوشبختانه کارهای زیادی را در زمینه تألیف و ترجمه درباره هنر شرق می‌بینیم. شاید یکی از دلایل پررنگ شدن ترجمه، کمبود منابع باشد. کمبود منابع کافی باعث رجوع مترجم به کتاب در دسترس می‌شود و درنهایت آن کتاب توسط مترجم ترجمه می‌شود تا علاقه‌مندان و پژوهشگران بتوانند به عنوان منابع اولیه از آن استفاده کنند. مثلاًً در مورد هنر نقاشی چینی، شما نیازمند این هستید که یک سری اطلاعات تاریخی از نقاش‌های بزرگ آنها داشته باشید. حالا این سوال مطرح می‌شود که غیر از کتاب‌هایی که به زبان انگلیسی یا زبان چینی چاپ شده‌اند؛ شما چه منابعی دارید؟ پس به ناچار از ترجمه استفاده می‌کنید.
- به نظر شما چه کاری می‌توان انجام داد که تألیف هنر بیش از پیش شود؟
شما برای داشتن تألیف باید نیروی متخصص تولید کنید. یعنی باید رشته‌های دانشگاهی خاصی ایجاد شود و آن‌گاه این محققان می‌توانند پژوهش‌های خود را تألیف و منتشر کنند. ما در مورد پرورش این نیروهای متخصص دچار ضعف و کمبود هستیم. برای هنر شرقی در محقق، پژوهشگر و متخصص این حوزه بسیار کمبود داریم. اگر جمعیت چین را در نظر نگیریم؛ در نقطه مقابل، آن‌قدر که آنها در مورد کشور ایران، فرهنگ و هنر ما پژوهش کرده‌اند و نتیجه کار را در قالب مقاله، کتاب و غیره منتشر کرده و می‌کنند، ما پژوهش نکرده‌ایم و بسیار بی‌بضاعت ظاهر شده‌ایم. آنها در این زمینه نیروی متخصص تربیت می‌کنند. در کشور چین تا چند سال پیش فقط دو دانشگاه وجود داشت که زبان فارسی تدریس می‌کردند اما اکنون بیش از ۱۷ دانشگاه و دپارتمان زبان و فرهنگ فارسی وجود دارد. با جمعیتی که در چین به علاقه‌مندان به فرهنگ، زبان و هنر ملت‌های دیگر از جمله ایران هر روز اضافه می‌شود، باید انتظار داشت که تألیف‌ها نیز بسیار وسیع صورت بگیرد.
-وضعیت تألیف کتاب‌های هنری در کشور چین چگونه است؟ به نظر شما تفاوت‌های دوکشور در مقوله پژوهش هنر چیست؟
نام کتابی که من این اواخر در چین چاپ کرده‌ام «تاثیر عناصر چینی در نقاشی یا نگارگری ایران با نگاه به شاهنامه و جامع التواریخ» است. هر ناشر یا انتشاراتی در این کشور دارای تعدادی کارمند متخصص است که به‌صورت تیم، پروژه چاپ کتاب را از آغاز تا پایان برعهده دارند. مثلاً تیم ویراستاری، تیم طراحی و.. با شما در ارتباط هستند. شما کار را به صورت آماده به آنها می‌دهید اما آنها با دقت آن را بازنگری می‌کنند. همه کارهای ویراستاری، غلط‌یابی و غیره به راحتی انجام می‌شود. چین کشور پر جمعیتی است و چاپ و نشر در این کشور از اولویت‌های دولت این کشور است که جایگاه و مرتبه مهمی دارد. جمعیت جوان کتاب‌خوان چین بسیار بالا است. امکانات و دستمزدی که بابت تألیف و چاپ یک کتاب به شما می‌دهند قابل مقایسه با ایران نیست. چند سال پیش در دانشگاه علامه طباطبایی در ایران کنفرانسی بین المللی داشتیم که اساتید دانشگاه‌های مختلف از چین نیز به ایران دعوت شده بودند. آنها با من در این کنفرانس آشنا شدند. به موضوع پژوهش و سخنرانی من علاقه‌مندی نشان دادند و از من خواستند تا خلاصه‌ای از پژوهش خود را برایشان آماده و ارسال کنم. ناشر کتاب من انتشارات فیل یکی از ناشرین مهم و معتبری است که با دانشگاه فرهنگ و زبان چین در زمینه انتشار کتاب‌های مختلف همکاری می‌کند. در چین همه دانشگاه‌ها یک یا چند انتشارات دارند اما نشرهای بزرگ و معروف خارج از محیط دانشگاهی هم موظف هستند که بخشی از انتشار سالانه خود را به چاپ کتاب‌های دانشگاه‌ها اختصاص دهند. بنابراین یکی از اولویت‌های نشرهای بزرگ در چین، همکاری با دانشگاه‌ها است. ناشر من هم یکی از این دسته ناشران بود. البته این نشرهای بزرگ و مهم، امتیازها و حمایت‌هایی را نیز از جانب دولت می‌گیرند. در نهایت موضوع و عنوان کتاب مورد پسند این انتشارات قرار گرفت و سپس اقدامات اولیه را برای چاپ را آغاز کردند. در کشور چین بحث تعداد شهرها، توزیع کتاب و.. با ایران متفاوت است. آنها بسیار قوی‌تر از ما عمل می‌کنند. ضمن اینکه نویسنده از تجدید چاپ یا ترجمه کتابش به زبان‌های دیگر اطمینان حاصل می‌کند. مبالغی را نیز دریافت می‌کند که این مسأله باعث می‌شود تأمین مالی داشته باشد.
نظر شما