سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) _زینب خوش اندیش: انتخابات در دین مبین اسلام و قانون اساسی اهمیت بسیاری دارد و به نوعی میزان مشارکت مردم در این امر مهم تثبیت کننده قدرت ایران در سطح منطقه‌ای و جهان است.

برای آنکه بتوانیم اهمیت انتخابات را درک کنیم نیاز به مطالعه و شناخت صحیح تاریخ است. خواندن کتاب‌هایی که به مسئله انتخابات می‌پردازند می‌تواند ابهامات را تا حدودی درباره اهمیت مشارکت حداکثری در انقلاب اسلامی از بین ببرد.

به همین دلیل با محسن جبار نژاد نویسنده و مولف کتاب «انقلاب اسلامی و انتخابات» به گفت‌وگو نشستیم تا به اهمیت دیدگاه و اندیشه سیاسی اسلام در انتخابات بپردازیم.

_چه انگیزه‌ای شما را برای نوشتن کتاب دربارهٔ انقلاب اسلامی و انتخابات واداشت؟

انتخابات و انقلاب اسلامی مشترک و هر دو با مردم و مشارکت آنان مکمل هستند به همین دلیل باید رابطه انتخابات و انقلاب اسلامی واکاوی می‌شد.

پرسشی در جامعه مطرح می‌شود که انتخابات چه تاثیری بر رشد حداکثری و حضور کیفی یا کمی مردم دارد؟ همچنین انتخابات نیز متقابلاً چه نقشی را در انقلاب اسلامی و فرهنگ برآمده از انقلاب اسلامی دارد؟ به همین علت نیاز بود که به این سوالات پاسخ داده شود تا ابهامات را رفع کند و نتیجه آن کتابی تحت عنوان «انقلاب اسلامی و انتخابات» شد.

_ انتخابات چه تأثیری بر انقلاب اسلامی در ایران داشت؟

انقلاب اسلامی بزرگترین عرصه مشارکت سیاسی در طول تاریخ بود همچنین در مقایسه با انقلاب اسلامی با دیگر انقلاب‌ها شاهد هستیم که تظاهرات و راهپیمایی‌های مدوام که از سال ۵۶ شروع شد و سال ۵۷ منتهی به سقوط رژیم شاهنشاهی شد، مردم نقش بسیار ویژه داشتند.

امام خمینی (ره) از ابتدای انقلاب به مشارکت مردم در کشور توجه ویژه داشته‌اند. ایشان با تدابیر حکیمانه و هوشمندی تمام برای ادامه راه مبارزه علیه استبداد و پهلوی و جلوگیری از انحراف نهضت مردمی مانند دوران مشروطه و نهضت نفت توده‌های عظیم مردم را به این نهضت بزرگ فرا خواندند و آن‌ها را یکپارچه علیه استبداد بسیج کردند. بنابراین انقلابی که به وسیله مردم تاسیس شد انتظار می‌رود که این حضور بعد از تاسیس انقلاب اسلامی و در دوران استقرار نظام سیاسی جمهوری اسلامی مشارکت سیاسی و انتخاباتی ادامه پیدا کند.

_انقلاب اسلامی چه تاثیری بر روی دیگر کشورها گذاشت؟

تاثیری که انقلاب اسلامی بر انتخابات در ابعاد فرا ملی و بر سایر کشورها گذاشت بسیار حائز اهمیت بود. انقلاب‌ها براساس میزان توانایی‌های که در دگرگونی، تحول و در مناسبت‌های موجود زمان خود از خود بروز میدهند منشا اثر واقع می‌شوند این اثرات ابتدا از داخل شروع می‌شود انقلاب جمهوری اسلامی در فرهنگ، آرمان‌ها و فطرت مردم نهفته بود و باعث تاثیرگذاری عمیق انقلاب اسلامی در خارج از مرزهای کشور شد.

شعارهای متعالی و فکری انقلاب اسلامی تنها محدود به ایران نبود به همین دلیل به سرعت توانست در منطقه و جهان گسترش پیدا کند.به گفته جامعه شناسان اروپایی در نیمه دوم قرن بیستم کمتر رویدادی همچون انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ ایران توانسته است ناآرامی را در دنیا برانگیزد این ناآرامی در قالب انقلاب اسلامی و در متن خیزش‌های جهانی و کشورهای تحت سطله استکبار توانست انقلاب اسلامی را به عنوان یک الگو معرفی بکنند.

_ چرا دین مببن اسلام به انتخابات بسیار اهمیت می‌دهد؟

آرای مردم در اسلام بسیار بارزش است همچنین انتخابات باعث شد که نظام سیاسی از مشروعیت برخوردار باشد. هر نظام سیاسی که بر پایه مشارکت مردم نباشد از مشروعیت مردم نیز برخوردار نخواهد شد، در اسلام مردم یک رکن مشروعیت هستند بدین معنا که در کشور اسلامی نباید رای و خواست مردم انکار شود و رای مردم پایه مشروعیت کشور است. بدون نظر و تحقق خواست مردم خیمه نظام اسلامی برپا نخواهد شد و ماندگاری ندارد.

_آیا طیف گستردهای از نظرات و دیدگاه‌ها در این کتاب بیان شده است؟

کتاب انقلاب اسلامی و انتخابات یک کار ترویجی درباره انتخابات بود و از آرا و افکار مردم در تالیف کتاب استفاده شد. کتاب دارای دیدگاه مختاری است که متعلق به نویسنده است و در آن‌جا نویسنده سعی کرده است نکات خود را مطرح کند اما از نظریات و دیدگاه‌های مختلف نیز بهره بهره برده است.

_چه نکات جالبی دربارهٔ فرآیند انتخابات ایران را در کتاب مطرح کرده‌اید؟

بیشترین تالیفات و آثار درباره انتخابات و انقلاب اسلامی اندیشه‌ای نیستند و بیشتر به فرایند و بحث‌های جامعه شناختی انتخابات پرداخته‌اند و این کتاب جز محدود آثاری است که توانسته از منظر بنیادین و اندیشه سیاسی- اسلامی به انتخابات نگاه بکند و مبانی کنشگری انتخاباتی را در قانون اساسی، دیدگاه‌ها و اندیشه سیاسی_ اسلامی در قرآن، روایت‌ها، مبانی فکری امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بررسی کند، نوآوری کتاب نیز به همین علت است.

کتاب «انقلاب اسلامی و انتخابات» تلفیقی از مباحث اندیشه‌ای و جامعه شناسی سیاسی درباره انقلاب اسلامی و انتخابات است همچنین بحث‌های تاریخی مانند انتخابات پهلوی اول، انتخابات در قانون اساسی و نوع نگاه انتخابات که در فرهنگ اسلامی مانند بیعت و اصل مشورت به آن پرداخته شده است.

_ آیا انتظار دارید کتاب شما چه اثری در جامعه و فهم عمومی از انقلاب اسلامی و انتخابات داشته باشد؟

نقطه قوت کتاب در این است که از مسائل جزئی و تحلیل‌های سطحی انتخابات فاصله می‌گیرد و به تحلیل‌های اندیشمندانه و متفکرانه انتخابات ورود می‌کند تحلیل‌های اندیشه‌ای و لایه‌های مشارکت سیاسی که در بحث‌های روزمره به آن بی توجهی می‌شود را از منظر عمیق‌تر و مباحث اندیشه سیاسی پرداختیم.

اگر عموم جامعه این کتاب را که با قلمی روان و ساده نوشته شده است اما به مبحث عمیقی پرداخته بخوانند میتواند به فهم عمیق‌تری از انتخابات و انقلاب اسلامی برسند.

_در حین نوشتن این کتاب با چه چالش‌هایی مواجه شدید؟

فرصت بسیار کمی برای نگارش کتاب بود و شبانه روز با همکاری خانواده به نوشتن آن مشغول بودم هرچند کار بسیار تدریجی بود اما تمایل داشتم درباره آسیب شناسی، تجربه و قانون انتخابات در ایران بپردازم.

منابع قوی نظری در نگارش کتاب وجود نداشت و این موضوع برای عدم آمار، ارقام و داده‌های نیز صدق می‌کرد اما در مجموع کتاب ارزشمندی است زیرا باعث افزایش فهم عمیق مردم نسبت به انقلاب می‌شود و بازتاب خوبی داشت.

_ اهمیت انتخابات در انقلاب اسلامی را در چه می‌دانید؟

حضور حداکثری مردم در انتخابات، تعیین سرنوشت کشور و اداره جامعه بر اساس فرامین خداوند در قرآن کریم است و به قوی شدن ملت‌ها تاکید می کند.

انتخابات برای انقلاب اسلامی تولید قدرت می‌کند همچنین دولت و مجلسی که برآمده از رای مردم باشد اعتماد به نفس لازم را برای اتخاذ تصمیم‌های ملی پیدا می‌کند جامعه و دولتی اگر بخواهد روی پای خود بایستد و به حیات تاریخی خود ادامه بدهد باید به سمت و سوی انتخابات برود که نوعی کنش گری مدنی مبتنی بر فرهنگ ایرانی و اسلامی است.

_ به نظر شما تا چه میزان این کتاب بر روی تغییر نظر برخی از مردم که برای رای دادن دچار تردید هستند تاثیر می‌گذارد؟

افرادی علاقه به رای دهی ندارند، طیفی هستند و نگاه به انتخابات در ایران قطبی نیست حتی کسانی که رای می‌دهند برمبنای طیفی از انگیزه‌ها و نظریات گوناگون رای می‌دهند همانگونه که گروهی رای نمی‌دهند ممکن است دیدگاه‌های مختلفی ممکن است داشته باشند.

در جامعه کسانی هستند که حوصله رای دادن همچنین در داخل ایران کسانی که زاویه با جمهوری اسلامی دارند رای نمی‌دهند. اگر اشخاص بدون حب و بغض‌ها با محتوای کتاب مواجهه پیدا کنند میتواند آن‌ها را برای رای دادن قانع کند.

این کتاب نشان می‌دهد که انتخابات وسیله‌ای برای قدرت‌مند شدن مردم از همه جهات آزادی مسائل فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و حضور بانوان است و تولید قدرت می کند.

_چه توصیه‌ای برای نویسندگانی که قصد نوشتن کتاب درباره انتخابات دارند، دارید؟

انتخابات را نمی‌توان بریده از یک مفهوم و یک پدیده تاریخی مهم بنام انقلاب اسلامی تحلیل کرد و درک مفهوم انتخابات در ایران نیازمند فهم رخدادهای تاریخی است بنابراین نیازمندیم که با تاریخ خوب آشنا شویم تا بتوانیم انتخابات را به خوبی تحلیل کنیم. کسی که با تاریخ مشروطه و پهلوی آشنا نباشد نمی تواند درک درستی از انتخابات داشته باشند باید نویسندگان با دقت به انتخابات نگاه کنند، خلاها را تشیخص بدهند و متناسب با خلا اثر را بنویسند تا تاثیرگذار باشد.