سرویس مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - امیرمحمد عباس‌نژاد، نویسنده ادبیات پایداری: اقوام و مللی که با مطالعه مأنوس بوده و کتاب و کتابخوانی در میانشان رواج بیشتری داشته است، توانسته‌اند فرهنگی ماندگارتر و پویاتر از خود به جای بگذارند و دستاوردهای عالمان و فرهیختگان خود را به نسل‌های دیگر منتقل کنند. در این راستا برنامه‌ریزی صحیح فرهنگی علاوه بر حفظ هویت عقیدتی و قومی عاملی است که منجر به ایستادگی در مقابل هجوم فرهنگ بیگانه می‌شود، و به حفظ فرهنگ خودی می‌انجامد. طی این مسیر بسیار حساس و ظریف، تنها با تدبیر و مدیریت، و فراهم‌کردن زمینه لازم برای تألیف و برگزاری نمایشگاه‌های ارائه کتاب و محصولات فرهنگی ممکن خواهد شد تا بتوانیم ذائقه مخاطب‌مان را با فرهنگ ایرانی اسلامی تطبیق دهیم. هر مخاطب ذائقه فکری و فرهنگی خاصی دارد که براساس علاقه روحی و طبع مطالعاتی‌اش شکل می‌گیرد، که آنها را در مطالعات کتاب‌های منتشرشده پرورش می‌دهد. با توجه به دایره ذائقه مخاطبان نمی‌توان به دوستان کتاب‌خوان به صراحت کتاب‌هایی را پیشنهاد بدهم؛ اما با توجه به دغدغه و علاقه‌مندی خودم در حوزه خاطرات شفاهی، چند عنوان کتاب را به مختصر معرفی می‌کنم. آنچه اشاره می‌کنم کتاب‌هایی است که از خواندن آنها لذت برده‌ام.
«گیل مانا» از انتشارات مرز و بوم
روایت خاطرات سردار شهید محمدعلی حق‌بین، فرمانده گردان کمیل از لشکر ۱۶ قدس گیلان در دوران دفاع مقدس است. ما در این کتاب با فرهنگ و خرده فرهنگ گیلان آشنا می‌شویم، در واقع یک منبع مهمی است برای مردم‌نگاری جنگ. «گیل‌مانا» زندگی در جنگ است. در مجموع، خواندنی، دیدنی و شنیدنی است و حتی در لحظاتی بوییدنی.
«پسر آسیدمصطفی» نوشته ساسان ناطق
روایتی از سیدمجتبی عبدالهی است که ۲۳ مهر ۱۳۵۹ با گردان اعزامی کمیته به فرماندهی سیدمصطفی ادبدوست به خرمشهر میرود، ولی با محاصره و اشغال این شهر، در عملیات حصر آبادان و آزادی خرمشهر شرکت می‌کند. با تشکیل لشکر ۲۸ روح‌الله در بهمن ۱۳۶۵، او فرمانده لشکر می‌شود و نیروهای لشکر تحت نظارت قرارگاه کربلا، در خطهای آفندی و پدافندی شلمچه و فاو مستقر می‌شوند. آنها در عملیاتهای والفجر ۱۰ و مرصاد هم شرکت می‌کنند. سیدمجتبی در بهمن ۱۳۶۸، نشان فتح را از دستان مقام معظم رهبری دریافت می‌کند. در این کتاب نقش نیروهای کمیته به خوبی روایت شده است.
«زمان ایستاده بود» از انتشارات پیام آزادگان
این کتاب حاوی مجموعه روایت‌هایی کوتاه است که تنها به لحظه چگونگی اسارت رزمندگان در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران پرداخته است. این کتاب نشان‌دهنده بخش کوچکی از درددناک‌ترین تجربه‌های جنگی است که در جنگ مردم لمس کرده‌اند. یکی از نکات مهم و برجسته این کتاب، انتخاب روایان مختلفی است که در جای جای مناطق جنگی حضور داشته و به دفاع از میهن اسلامی پرداختند. همچنین گویش‌های محلی اغلب اقوام که خاطراتشان در این کتاب آورده شده است، نشان می‌دهد که نقش مردم در جنگ چقدر تأثیرگذار بوده و به نوعی جنگ را مردم اداره کردند.
«لباس شخصی‌ها» از انتشارات نشر ۲۷ بعثت
به تازگی کتابی تحت عنوان «لباس شخصی‌ها» خوانده‌ام. این کتاب به خاطرات حاج قاسم صادقی از زمان کودکی تا دوران حضورش در گروه فداییان اسلام و پیش از ورود به لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) می‌پردازد.
یکی از نقاط قوت این کتاب، تعهد نویسنده نسبت به گفته‌ها و روایت‌های راوی است. نویسنده در این کتاب از خیال‌پردازی و تصویرسازی‌های غیرواقعی پرهیز می‌نماید و به مرزهای داستانی وارد نمی‌شود.
«روایت کلمات» از انتشارات برگ کاهی
یکی از مشکلات و موانع بر سر راه پژوهشگران تاریخ دفاع مقدس، عدم آشنایی نویسندگان با فرآیند مصاحبه‌گری است. کتاب «روایت کلمات» که ماحصل تجربه بیش از بیست و پنج سال فعالیت و نوشتن چند جلد کتاب در حوزه دفاع مقدس و جبهه مقاومت نویسنده است، سعی بر آن شده به تعاریف رایج خاطره، خاطره‌نویسی و انواع آن، تاریخ شفاهی، تشابه و تمایزهای خاطره‌نویسی با تاریخ شفاهی، موانع و مشکلات تاریخ شفاهی و چگونگی انتخاب و اولویت‌های موضوعی، فرآیند مصاحبه و تدوین، گویاسازی متن و همچنین چگونگی ارجاع‌دهی تا آخرین مرحله نگارش کتاب که ارسال اثر به انتشارات است، پرداخته و به مشکلات و سوال‌هایی که پژوهشگران و محققان در خلل مصاحبه و تدوین و حین نوشتن یک کتاب با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، جواب داده شود.
با توجه به اینکه شاکله اصلی در نوشتن خاطره و تاریخ شفاهی، مصاحبه است، نویسنده با بررسی فرآیند مصاحبه و ارائه نمونه سوالات دقیق برای هر موضوع تحقیق، خواسته مصاحبه‌گر را همراهی کرده و تجربیات خودش به صورت مکتوب در اختیار مصاحبه قرار دهد. او با به چالش کشاندن، مشکلات و موانع پیش روی مصاحبه‌گران، راهکارهای عملی ارائه داده و توانسته است این مشکلات را از سر راه آنها بردارد که این می‌تواند نقطه قوت و اصلی کتاب باشد.
این کتاب منبع خوبی است برای یک پژوهشگر و نوقلم که به تازه‌گی وارد این عرصه شده‌اند، نویسنده سعی کرده است پابه‌پای او در همه مراحل حضور داشته و تجربیات خودش را به او منتقل کند.
نظر شما