به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ نشست رونمایی و نقد و بررسی کتاب «هنر ما از نگاه آنها» با حضور دو پژوهشگر هنر، محمدرضا وحیدزاده و هادی بابائی فلاح ساعت ۱۵ روز نهم نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران در گوشه نقد برگزار شد.

در آغاز نشست، هادی بابائی فلاح گفت: ما با اثری مرجع و بسیار راهگشا روبه‌رو هستیم تا دریابیم «امروزه در جهان غرب درباره هنر ما چه گفته می‌شود؟» کتاب بسیار تخصصی است که توسط زهرا عبدالله نوشته شده و امسال در جشنواره پژوهش رتبه اول را کسب کردند. ما پس از انقلاب اسلامی پژوهش‌های فراوانی انجام دادیم، اما این موضوع که بیگانگان در حوزه تجسمی، عکاسی و نقاشی ما چه می‌گویند تا به حال دست‌نخورده مانده بود. شاید این کتاب برای عموم پژوهشگران هنر، اساتید و دانشجویان کتاب مفیدی نباشد اما برای افرادی که به عقیده‌ای به دنبال پاسخ هستند، مفید فایده خواهد بود.

وی افزود: نکته مهم در این کتاب توجه غربی‌ها به بخش‌هایی از هنر شاخص ایرانی است که از چشم خود ایرانیان به دور مانده است. به طور مثال غربی‌ها درباره نقاشی دیواری ما با رویکرد خود، پژوهش‌های فراوانی انجام داده‌اند.

وحیدزاده در ادامه مطرح کرد: به نظر من درباره این کتاب حرف‌های مهم بسیاری می‌توان گفت. من و آقای بابایی منتقد و پرسشگر این کتاب هستیم و در کنار این موضوع بر صندلی پاسخگویی نیز نشسته‌ایم زیرا در تولید این کتاب نقشی داشتیم و این کتاب تولیدی مشترک از پژوهشکده وزارت میراث و پژوهشکده حوزه هنری است.

بابایی نیز تصریح کرد: به نظر من نخبگان دانشگاهی و پژوهشی می‌توانند از این کتاب مسائل و موضوعات خاصی را استخراج کنند و به تحقیق‌های کلان و بزرگتری دست بزنند. کشور در بخش کلان نیازمند موضوعات خاص است و این کتاب چنین موضوعاتی را در اختیار ما قرار می‌دهد حتی عنوان کتاب نیز بحث‌های بسیاری را ایجاد خواهد کرد. به نظر برخی پساانقلاب، اتفاقات مربوط به انقلاب که در برهه زمانی بعد از آن اتفاق افتاده را بررسی می‌کند ولی به عقیده دیگر صاحب‌نظران، انقلاب تنها یک رخداد در تقویم تاریخ بوده و به پایان رسیده است، به همین طریق، پساانقلاب تنها اتفاقات بعد از این تاریخ را روایت می‌کند و سنخیتی با مبحث انقلاب ندارد.

او در ادامه گفت: در انتهای کتاب نیز یک فهرست جامع و کامل از پژوهشگاه‌های غربی تدوین شده که این اتفاق تنها از دست این نویسنده ساخته بود. سوال‌های بسیاری از عنوان کتاب تولید می‌شود که «آیا این کتاب، حاصل مطالعات یک پژوهشگر غربی است؟»، «آیا بر پایه مطالعات یک پژوهشگر ایرانی در غرب است؟» و یا «تنها مطالعات یک پژوهشگر ایرانی است که در غرب منتشر شده؟»

بابایی افزود: نکته دیگری که قابل توجه است، کمبود پژوهشگر در حوزه موسیقی و سایر هنرها است. تعداد پژوهشگران موسیقی ایرانی به کمتر از انگشتان یک دست می‌رسد و این کمبود پژوهشگر همیشه دردسرساز بوده است. این کتاب شروع یک مسیر بزرگ است که در آینده، پروپوزال‌های تخصصی در حوزه‌های هنری دیگری جز تجسمی برای ما ارسال شود و این گفتمان‌سازی نیز به تولید کتاب‌های بیشتر و حتی تولید یک مجموعه کتاب منجر شود.

وحیدزاده در پاسخ به این پرسش که «آیا پژوهش در هنر به پیشرفت این مسیر کمک خواهد کرد؟»، گفت: پژوهش در هر مکانی یک کارکرد خاص دارد. پژوهش در پشت کامپیوتر، بر روی کاغذ و … تفاوت دارد اما وقتی تبدیل به کتاب شد، یک محصول تولید می‌شود و این محصول به خودی خود یک رسانه است که قابل تحلیل و بررسی است.

او درباره طراحی جلد کتاب افزود: جلد کتاب یک تلنگر اولیه به ما می‌زند، تیتر همانند یک در ورودی، ما را جذب می‌کند و با کمترین تعداد کلمات، بیشترین تاثیر را می‌گذارد. به نظر من یک کتاب خوب، کتابی است که با جلد تلنگر بزند، با تیتر مخاطب را شیفته خود کند و با زیرتیتر موضوع را برای ما افشا سازد. به نظر من هنرهای تجسمی، سنگ بنای هنرهای دیگر است. ما معمولاً یا ناآگاه از پژوهش‌هایی هستیم که درباره ما انجام شده و یا بسیار شیفته و مفتون این اتفاق هستیم.

وحیدزاده در باب اهمیت کتاب بیان کرد: کتاب خاطرات «مستر هنفر» که مورد علاقه عامه مردم است یک کتاب جعلی و تقلبی است اما در مکالمات از جملات این کتاب الگوبرداری و درباره آن صحبت می‌شود. از این حیث، کتاب «هنر ما از نگاه آنها» بسیار دقیق، لازم و مفید است و می‌تواند منبع خوبی برای تفکر مبهم و ناآشنای «آنها درباره ما چه می‌گویند؟» باشد.

بابایی عنوان کرد: همانطور که تاکید کردیم، این کتاب زبان بسیار غامضی دارد و با اصطلاحات و رویکردهای تخصصی آکنده شده است. در جامعه امروز زمانی که دانشجو به دنبال نگارش پایان‌نامه باشد یا باید دغدغه مند باشد و یا از استاد پیشنهاد بگیرد. به نظر من اگر کسی این کتاب را مطالعه کند پنجاه درصد این مسیر را طی کرده‌است. در ادامه این مبحث درباره اهمیت این کتاب بگویم، ما همیشه از پژوهش عقب بوده‌ایم و غربی‌ها پژوهش‌های مفصل و سنگین‌تری در حوزه هنر ما انجام داده‌اند که آکادمیک‌تر نیز بوده، به همین سبب نیاز داریم تا این پژوهش‌ها را بشناسیم. به نظر من موضوعات بسیاری در این کتاب وجود دارد اما باید این موضوعات جریان‌ساز و سازمان‌دهی‌شده باشد و این اتفاق به همت ارگان‌های پژوهشی و پایان‌نامه صورت می‌گیرد.

وحیدزاده گفت: به نظر من قبل از اینکه این اتفاق را به چند عنوان ساده‌سازی کنیم باید به دو نکته اشاره کرد، پژوهش باید خلاقانه و پربار باشد و در کنار آن، پژوهشگر احساس نیاز و علاقه قلبی به این موضوع داشته باشد. اگر پژوهشگر بتواند خط وصل این دو نکته را پیدا کنند یک اثر شاخص و خاص تولید خواهد شد.