سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - یوسف ملایی: «سفید و قرمزهای» لهستان، کسب مدال طلای المپیک ۱۹۷۲ مونیخ، کسب دو مدال نقره در المپیک ۱۹۷۶ مونترال و المپیک ۱۹۹۲ بارسلون را در کارنامه ورزشی دارند. «عقاب‌ها» همچنین با کسب دو مقام سومی در جام جهانی ۱۹۷۴ و جام جهانی ۱۹۸۲ و همچنین قهرمانی جام نهرو ۱۹۸۴ نتایج درخشانی بدست آورند.

یورو ۲۰۲۴ (EURO ۲۰۲۴) هفدهمین دوره رقابت‌های جام ملت‌های اروپا محسوب می‌شود. این بازی‌ها از تاریخ ۲۴ خرداد ۱۴۰۳ تا ۲۲ تیر ۱۴۰۳ به میزبانی آلمان در حال برگزاری است.

عملکرد همبازیان کاپیتان لواندوفسکی در یورو ۲۰۲۴

همبازیان کاپیتان «روبرت لواندوفسکی» ستاره بی‌بدیل لهستانی که رکورد بیشترین بازی ملی (۱۴۶) و بیشترین گل ملی (۸۲) را در کارنامه دارد یکی از ۲۴ تیم گروه‌های ۶ گانه بود که با باخت ۲ بر یک مقابل نارنجی پوشان هلند، شکست ۳ بر یک در مصاف با اتریش و تساوی یک بر یک در برابر فرانسه با یک امتیاز از صعود به جمع ۱۶ تیم مرحله یک هشتم نهایی باز ماندند.

کشوری که با ۶ کشور جهان هم مرز است

جمهوری لهستان کشوری با حاکمیتی متمرکز دارای ۱۶ استان به پایتختی ورشو در قلب اروپا قرار دارد و با ۶ کشور جهان هم مرز است. از غرب با آلمان، از جنوب غربی با جمهوری چک، از جنوب با اسلوواکی، از جنوب شرقی با اوکراین، از شرق با بلاروس، از شمال شرقی با لیتوانی و روسیه (منطقه برون‌بومی کالینینگراد) و از شمال با دریای بالتیک همسایه است. مساحت این کشور عددی بالغ بر ۳۱۲٬۶ هزار کیلومتر مربع است که آن را شصت و نهمین کشور پهناور جهان و نهمین کشور پهناور اروپا کرده است. همچنین با جمعیت ۳۷٫۸ میلیون نفری این کشور، سی و چهارمین کشور پرجمعیت جهان، هشتمین کشور در قاره اروپا و ششمین کشور در اتحادیه اروپا است.

وجه تسمیه لهستان

نام این کشور در بیشتر زبان‌های اروپایی صورتی از پُل[الف] است. در برخی زبان‌های اروپای شرقی به آن صورتی از «لِخ» یا «لِه» می‌گویند. لِخ یا لِه از نام قوم له می‌آید که حدود بیش از یک هزار سال پیش در سرزمین کنونی لهستان زندگی می‌کرده‌اند و به لخ (lęch) معروف بودند. نام این کشور در زبان فارسی لَهستان یا لِهستان تلفظ می‌شود. زبان لهستانی زبان رسمی کشور لهستان است.

اقتصاد در لهستان

واحد پول لهستان زلوتی است. مهم‌ترین صادرات این کشور را، ماشین‌آلات و تجهیزات حمل و نقل، خواربار و حیوانات زنده و فرآورده‌های کشاورزی تشکیل می‌دهند. لهستان تولیدکننده سیب‌زمینی و چاودار (روگن، گیاهی از خانواده گندمیان) و نیز یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان چغندر قند در اتحادیه اروپا است.

«یاگیلونیا» مجموعه بزرگی از نسخ خطی قرون وسطی

کتابخانه یاگیلونیا، کتابخانه دانشگاه یاگیلونیا در شهر کراکوف است که در حدود ۶٫۷ جلد کتاب دارد و یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های کشور لهستان محسوب می‌شود. کتابخانه یاگیلونیا، هم یک کتابخانه عمومی است و هم یک کتابخانه‌های دانشگاهی و در عین حال، بخشی از سامانهٔ کتابخانه ملی لهستان است.

این کتابخانه دربرگیرنده مجموعه بزرگی از نسخ خطی از قرون وسطی است که از آن جمله می‌توان به درباره گردش افلاک آسمانی اثر نیکلاس کوپرنیک اشاره کرد. این کتابخانه همچنین مجموعه بزرگی از ادبیات پادفرهنگ و سامیزدات از دوره حکومت کمونیستی در این کشور (۱۹۴۵ تا ۱۹۸۹) دارد. مجموعه هنری «برلینکا» هم در این کتابخانه نگهداری می‌شود که وضعیت قانونیِ مالکیت آن هم‌اکنون مورد بحث با آلمان است.

۳ ساختمان بزرگ برای کتابخانه ملی

کتابخانه ملی لهستان، کتابخانه مرکزی لهستان است که در شهر ورشو پایتخت این کشور قرار گرفته است. این کتابخانه شامل سه ساختمان اصلی، قصر جمهوری و ساختمان جدید است. ساختمان جدید ۶۴ هزار مترمربع است. اولین و دومین ساختمان به ترتیب ۱۲ طبقه و ۵ طبقه هستند و سومین ساختمان گنجایش ۱۰۰۰ نفر مراجعه کننده را دارد.

در جریان جنگ جهانی دوم، زیان‌های جبران ناپذیری به کتابخانه وارد آمد و بسیاری از کتاب‌های ارزشمند توسط نازی‌ها سوزانده شد.
با وجودی که ۲۰ هزار نسخه خطی منحصر به فرد در طول جنگ از بین رفت، اما هنوز هم مجموعه نسخ خطی این کتابخانه بزرگترین مجموعه موجود در لهستان است. بیشتر این نسخ مربوط به قرون ۱۹ و ۲۰ و اکثراً متعلق به کتابخانه زالوسکی است.

لهستان میزبان کتابخانه‌های سبز

«کتابخانه سبز» به سبکی بسیار زیبا و مدرن، در مرکز کلانشهر لوبلین ایجاد شده و فضایی دنج برای کتابخوانان علاقمند به فضای پاک به وجود آورده است. این کتابخانه پایدار در مکانی احداث شده که پیش از این میزبان دو شعبه محبوب، از مجموع ۴۰ کتابخانه شهر بوده، واقع شده است.

در کتابخانه سبز جدید لوبلین، با معماری منحصر به فرد خود، سبک مدرن را با فضاهای سبز تلفیق کرده و مکانی بسیار زیبا و طبیعی برای دوستداران کتاب به وجود آورده است. جالب است بدانید که معماران این کتابخانه از مواد طبیعی نظیر شیشه، سنگ، چوب و پوشش‌های سبز بی‌شمار در طراحی کتابخانه بهره گرفته‌اند تا افراد علاقمند به سبک طبیعت‌بارگی را هر چه بیشتر به سمت کتابخانه و مطالعه جذب کنند.

جالب است بدانید که سازندگان از طریق نصب پنل‌های خورشیدی بر بام کتابخانه، به طور کامل از انرژی تجدیدپذیر برای تأمین نیروی کتابخانه بهره گرفته و سقف آن را به رنگ سیاه با زیرساختی کاملاً فنی برای جلب توجه کاربران طراحی کرده‌اند. سنگفرش کتابخانه را نیز سیمانی با طراحی گرافیکی دست‌ساز فرا گرفته و زیبایی سازه را دو چندان کرده است.

کتابخانه سبز لوبلین مساحتی بیش از ۴۰۰ متر مربع را در بر گرفته و مجموعه‌ای ۳۵ هزار عددی از بهترین و محبوب‌ترین کتاب‌های جهان را در خود جای داده است.

کتابخانه و باغ دانشگاه ورشو آمیزه‌ای از دانش و طبیعت

کتابخانه ورشو در شهر ورشو پایتخت کشور لهستان قرار دارد. آنچه که باعث تمایز این کتابخانه از بقیه همتایان خود شده است، وجود یک باغ گیاه شناسی زیبا است که در سال ۲۰۰۲ ساخته شد که بخشی از آن نیز روی سقف کتابخانه قرار دارد.

این باغ ۱.۵ هکتاری است و به دو بخش تقسیم می شود. قسمت بزرگتر آن روی زمین قرار دارد و دارای حوضچه‌ای با درختان و درختچه‌های زیباست، قسمت کوچکتر و فوقانی که روی سقف کتابخانه قرار دارد خود به چهار فضای کاملاً متفاوت تقسیم می شود که بر اساس رنگ پوشش گیاهان موجود در آن‌ها عبارتند از: باغ طلایی، باغ نقره ای، باغ بنفش و باغ سبز. این باغ از نظر تنوع گیاهان موجود یکی از باغ‌های مشهور اروپا است و بازدید از آن در ساعات مشخصی برای عموم آزاد است.

در واقع کتابخانه و باغ دانشگاه ورشو آمیزه‌ای از دانش و طبیعت است که هر ببینده‌ای را به تحسین وا می‌دارد.

همسر بهروز افخمی نویسنده کتاب خانه لهستانی‌ها

مرجان شیر محمدی، بازیگر، نویسنده و همسر کارگردان و فیلمنامه نویس معروف ایران، بهروز افخمی است که کتاب خانه لهستانی‌ها را نوشت.

وی سال ۱۳۵۲ به دنیا آمده و برای اولین کتاب خود توانست برنده جایزه کتاب سال بنیاد گلشیری شود.

این کتاب از زبان پسری ۱۰ ساله روایت می‌شود که در سال‌های قبل از انقلاب در خانه‌ای که قبلاً سکونتگاه لهستانی‌ها بوده، به همراه مادر و مادر بزرگش زندگی می‌کند. با توجه به داستان به نظر می‌رسد که این خانه در یکی از محله‌های جنوب تهران واقع شده است. این کتاب به همّت انتشارات چشمه به چاپ رسیده است.

کدام ایرانی نشان لهستانی شایستگی فرهنگی دریافت کرد؟

روشن وزیری (زاده ۱۳۱۲ در تهران درگذشتهٔ ۱۸ آذر ۱۳۹۳ در نیویورک) پزشک و مترجم ایرانی بود که در سال ۱۹۹۵ نشان لهستانی شایستگی فرهنگی را به پاس معرفی و ترویج ادبیات آن کشور دریافت کرد.

وزیری به خاطر ترجمه‌هایش از کتاب‌های سرزمین موعود، تب تند آمریکای لاتین، قبضهٔ قدرت، روسلان وفادار، آبنوس: قاره سیاه و ماجراهایش، بانوی بهشتی و زندگی بدون تزویر از زبان لهستانی مشهور است.

او که در لهستان پزشکی خوانده و در آلمان غربی متخصص بیماری‌های ریوی شده بود، سال‌ها در بخش درمان شرکت نفت کار کرد و وقتی در ۱۳۶۷ بازنشسته شد که رئیس بیمارستان شرکت نفت تهران بود. وزیری بعد از بازنشستگی به ترجمه رو آورد و تنها مترجم ایرانی بود که مستقیماً از زبان لهستانی آثاری را به فارسی ترجمه می‌کرد.

روشن وزیری خواهرزادهٔ بزرگ علوی و برادرزادهٔ کلنل علینقی وزیری بود.

برندگان نوبل ادبیات؛ هنریک آدم نویسنده حماسی

هنریک آدم الکساندر پیوس سینکیه‌ویچ (زادهٔ ۵ مه ۱۸۴۶ – درگذشته ۱۶ نوامبر ۱۹۱۶)، روزنامه‌نگار و رمان‌نویس لهستانیِ برنده جایزه ادبی نوبل است. بنیاد نوبل علت اعطای جایزهه نوبل در ادبیات به وی را، «خدمت و شایستگی برجسته وی به عنوان یک نویسنده حماسی» اعلام کرده‌است.

از آثار وی می‌توان به آتش و شمشیر (۱۸۸۴)، سیلاب (طوفان) (۱۸۸۶)، پان میشل (۱۸۸۸)، به دور از تعصب (۱۸۹۱)، هوس‌های امپراتور (به کجا می‌روی) (۱۸۹۵) (این رمان در لیست ۱۰۰۱ کتاب که باید قبل از مرگ بخوانید قرار دارد، دارای سه ترجمه به فارسی است)، بچه‌های خاک (۱۸۹۵)، تصویری از آمریکا، با آتش و شمشیر و طوفان نوح اشاره کرد.

خالق رمان ۴ جلدی خرده‌دهقانان، شاهکار ریمونت

ووادیسواف ریمونت (۷ مه ۱۸۶۷ – ۵ دسامبر ۱۹۲۵) رمان‌نویس لهستانی، «به خاطر حماسه بزرگ ملی او: دهقانان.» برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۲۴ شد. بهترین و شناخته شده اثر او رمان چهار جلدی خرده‌دهقانان ( Chłopi) است.

این رمان که وقایع غم‌انگیز در زندگی یک خانواده دهقان را به‌تصویر می‌کشد، شاهکار ریمونت به حساب می‌آید و تاکنون به اکثر زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده است. روشن وزیری رمان سرزمین موعودِ ریمونت را به فارسی ترجمه کرده‌است.

رایزن فرهنگی برنده نوبل ادبیات

چسواو میوُش (زاده ۳۰ ژوئن ۱۹۱۱ – درگذشته ۱۴ اوت ۲۰۰۴) با تلفظِ صحیحِ چسواف میوُش (شنیدن) شاعر، مترجم و استاد دانشگاه لهستانی بود. در سال ۱۹۸۰ «به پاس روشن بینی غیرقابل انعطاف و به بلند کردن صدای انسانی در درگیری‌های شدید جهان.» برنده جایزه نوبل ادبیات شد.

میلوش در ۳۰ ژوئن ۱۹۱۱ در شتجنی که امروزه بخشی از کشور لیتوانی است در خانواده‌ای قدیمی به دنیا آمد. وی در رشته حقوق در دانشگاه ویلنیوس تحصیل کرد. میلوش نخستین مجموعه شعر خود با نام سه زمستان را در سال ۱۹۳۶ منتشر کرد. میلوش رایزن فرهنگی لهستان کمونیستی در نیویورک و پاریس بود اما در سال ۱۹۵۱ با قطع رابطه با دولت لهستان در فرانسه پناهنده سیاسی شد.

او در مدت اقامت خود در فرانسه و ایالات متحده که قریب به ۳۰ سال طول کشید به سمبل برجسته مخالفت با کمونیسم مبدل شد و معروف‌ترین اثر او با نام «ذهن اسیر» تصویرگر وضع اسفناک روشنفکران تحت رژیم دیکتاتوری کمونیستی بود.

شاعر روستا زاده برنده نوبل ادبیات، «موتسارت شعر»

ویسلاوا شیمبورسکا (زادهٔ ۱۹۲۳ - درگذشتهٔ ۲۰۱۲) شاعر، مقاله‌نویس، مترجم لهستانی «به خاطر نکته بینی شعرهایش که به جریان‌های تاریخی و زیست‌شناسی اجازه می‌دهد تا وارد شوند و قطعات واقعیات انسانی را کنار هم بچینند.» در سال ۱۹۹۶ برنده جایزه نوبل ادبیات شد. داوران کمیته ادبی جایزه نوبل در توصیف وی، او را «موتسارت شعر» خوانده بودند؛ کسی که ظرافت‌های زبانی را با «شور و هیجان‌های بتهوونی» در هم آمیخته بود.

اشعار وی به زبان‌های انگلیسی و بسیاری از زبان‌های اروپایی، چینی، فارسی، عبری و عربی ترجمه شده است.

این روزنامه نگار و نویسنده روستا زاده که در روستایی در غرب لهستان متولد شده بود جایزه ادبی گوته (۱۹۹۱)، جایزه هردر (۱۹۹۵) و نشان عقاب سپید (لهستان) (۲۰۱۱) را از آن خود کرده است.

از آثار وی می‌توان به: برای این است که زنده‌ایم، پرسش‌گری از خود، فراخواندن یتی، نمک (ترجمهٔ رضا عظیمی و عرفان کریمی نجات، نشر آنیما)، یکصد و یک شعر، کُلی حال (تحت عنوان «خاتمه ندارد»، ترجمهٔ رضا عظیمی و الهه عبادی، انتشارات فصل پنجم)، اشعار منتخب، می شُد، به هر حال، یک عدد بزرگ، مردمِ روی پل (آدم‌های روی پل) (ترجمهٔ مارک اسموژینسکی (ایران‌شناس لهستانی) و شهرام شیدایی و چوکا چکاد)، خواندنِ بیخودی، پایان و آغاز، از نگاه یک دانه شن، صد شعر، صد شادی، لحظه، نغمه‌هایی برای بچه‌های گنده، دونقطه، اینجا، عجیب‌ترین کلمات (ترجمهٔ بابک زمانی) و هیچ‌چیز دوبار اتفاق نمی‌افتد (ترجمهٔ ملیحه بهارلو، نشر چشمه، ۱۳۹۳) اشاره کرد.

برنده جوایز جهانی نوبل، بوکر، نایکی، ویله‌نیتسا و خانهٔ فرهنگ سوئد

اولگا تُوکارچُوک (زادهٔ ۲۹ ژانویهٔ ۱۹۶۲) نویسنده، شاعر، فیلم‌نامه‌نویس و روان‌شناس «برای داستان پردازی خیال‌انگیزی که به همراه دایرةالمعارفی از شور و اشتیاق شدید، شکستن مرزها را به عنوان گونه‌ای از زندگی نشان می‌دهد» در سال ۲۰۱۹، جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۱۸ را از آن خود کرده‌است.

روند موفقیت اولگا با سومین اثرش آغاز شد: رمانی با عنوان دوران کهن و زمان‌های دیگر است. این کتاب درباره روستایی خیالی در لهستان است. چهار فرشته از این روستا محافظت می‌کنند و همین چهار موجود، راویان سرگذشت اهالی این روستا در بازه‌ای هشتاد ساله، از ۱۹۱۴ تا زمان حال، هستند.

توکارچوک، در این رمان نیز مانند اثر اول خود از عناصر مربوط به داستان‌های عامیانه و افسانه‌ای استفاده کرده‌است و اکثر شخصیت‌های داستان، به کهن‌الگوها نزدیک هستند.

رمان پروازها، اثری است قطعه‌قطعه و چندپاره که در بازه‌ای ۴۰۰ ساله، بین قرن هفدهم تا قرن بیست و یکم، روایت می‌شود. انتشار این کتاب در لهستان با موفقیت عظیمی همراه بود و جایزه معتبر نایکی لهستان را برای اولگا به ارمغان آورد. حدود یک دهه پس از انتشار نسخهٔ اصلی، ترجمه انگلیسی این کتاب منتشر شد و در سال ۲۰۱۸، جایزه معتبر بوکر را نصیب نویسنده و مترجم اثر (جنیفر کرافت) کرد. وی همچنین برنده جوایزی همچون جشنواره بین‌المللی ادبیات ویله‌نیتسا برای نویسندگی رمان پروازها شده است.

در سال ۲۰۱۴، اولگا با رمان کتاب‌های یعقوب یک بار دیگر جایزه نایکی و همین‌طور جایزه خانهٔ فرهنگ سوئد را به دست آورد؛ رمانی که در قرن هجدهم می‌گذرد و بر تاریخ یهودیان آن منطقه تمرکز دارد. ترجمه انگلیسی آخرین رمان وی، با عنوان استخوان مردگان را شخم بزنید، در فهرست نامزدان بوکر قرار گرفت. همچنین، بر اساس آن فیلمی ساخته شد که خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین را نصیب کارگردان آن کرد.