به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، انجمن ایرانی تاریخ وابسته به وزارت علوم نشست علمی با موضوع: گرجی‌ها در خوزستان را برگزار کرد. در این نشست امین قزلباشان، پژوهشگر تاریخ گرجیان خوزستان سخنرانی کرد. در این نشست که قرار بود با دبیری شهرام جلیلیان رئیس شعبه خوزستان انجمن ایرانی تاریخ برگزار شود، با تغییراتی در کادر برگزارکننده، نادری به عنوان دبیر نشست جلسه را آغاز کرد. در بین حاضران، افزون بر دانشجویان، اساتید دانشگاه‌ها و علاقه‌مندان به موضوع، شرکت‌کنندگانی از کشورهای گرجستان و انگلستان نیز حضور داشتند.

در این مراسم، ابتدا امین قزلباشان به توضیح عوامل چگونگی تشکیل جمعیت گرجیان در خوزستان پرداخت و سپس با ارائه گزارشی، کیفیت و کمیت حضور گرجیان در عرصه‌های حکمرانی ایرانِ عصر صفوی تا قاجار را به روایت آمار تشریح کرد.

وی عمدتاً به حضور سیاسی سلسله‌ای از گرجی‌تباران خوزستان موسوم به باراتاشویلی‌ها در تاریخ ایران و گرجستان پرداخت، اشاراتی نیز به خاندان گرجی‌تبار خوزستانی دیگری مشهور به آبینه‌زادگان کرد که عمدتاً در عرصه‌های فئودالی شناخته شده‌تر بوده اما در حوادث و اتفاقات منطقه با حاکمان وقت تعاملات و تقابلاتی داشته‌اند.

علاوه بر اینها، در این سخنرانی اشاره‌ای کوتاه هم به خاندان خوزستانی گرجی‌تباری مشهور به میرشکارباشیان شد که به گفته قزلباشان همچنان به پژوهش‌های بیشتری در خصوص آنان نیاز است.

خاندان باراتاشویلی در تاریخ ایران و گرجستان

او در ادامه به‌طور خلاصه عملکرد خاندان باراتاشویلی در تاریخ ایران و گرجستان را از منظر آمار در پنج عنوان شامل؛ شش قرن پیشینه تاریخی از اوایل قرن پانزدهم میلادی تا عصر حاضر، ۳۸۱ سال انتصابِ حکومتی در ایران و گرجستان (از ۱۰۳۹ تا ۱۴۲۰ ه.ق)، انتصاب در بیش از یکصد منصب سازمانی در ایران و گرجستان، دست‌یابی به ۲۶ عنوانِ سیاسی، نظامی و درباری توسط ۳۱ نفر از اعضای این خاندان و داشتنِ اعتباری معادل ۳ قرن به عنوان قدرتمندترین خاندان تاوادیِ گرجستان بین قرن‌های پانزدهم تا هجدهم میلادی توصیف کرد.

قزلباشان افزود: همچنین از منظر کیفی نیز منابع موجود، این دودمانِ حاکم‌پیشه را که هیچ شغل دیگری در کارنامه آنها بجز حکمرانی نمی‌توان یافت، را دودمانی شایسته و قابل تقدیر دانسته‌اند بطوریکه نصرآبادی در تذکرة خود پیرامون آنها نوشته است: «سلسله ایشان به مردانگی و همت مشهورند»، سید میر سیدعلی نیز در تذکرۀ دزفول نه تنها آورده است که: آنها همه عدل گستر، نیکو سیَر، خیر خواه و رعیت پرور بودند، بلکه می‌نویسد: «این طایفۀ عِلّیه، خود اصحاب کمال بودند و با وجودِ کمال، ایشان به قبایحِ اَفعال اشتغال نمی‌داشتند.»

کارشناس مطالعات نوین نسب‌شناسی گفت: در نهایت اینکه خاندان باراتاشویلی با دودمان آبینه‌زادگان در طول قرن‌های گذشته بارها با یکدیگر وصلت کرده و بصورتِ خویشاوندانی سَبَبی در کنار هم زندگی کرده‌اند اگرچه هر یک بطور جداگانه نیز تاریخی محلی و پُر از فرازها و فرودها را تجربه و در پیشینه و حافظه تاریخِ شفاهی و بعضاً مکتوبِ خود به خاطر دارند.

امین قزلباشان کتابی با نام «خاندان باراتاشویلی در ایران» نوشته است. در این کتاب که تجمیع‌شده‌ای از دو کتاب پیشین است با اصلاحات و اضافاتی که بیش از ۲۵۰ صفحه به کتاب اضافه کرده و دربرگیرنده تاریخ خاندان باراتاشویلی از اوایل قرن پانزدهم میلادی تا دورۀ معاصر در ایران و گرجستان است یعنی حدود شش قرن. این کتاب در حال حاضر منسجم‌ترین پژوهش فارسی پیرامون تاریخ خاندان گرجی تبار باراتاشویلی در ایران محسوب می‌شود. این کتاب مجموعه کاملی است از کتابت سیر تحولات مرتبط با این دودمانِ فرمانفرمای گرجی‌تبار در تاریخ ایران. همچنین مجموعه‌ای از اسناد خانوادگی، اسناد درگیری‌های عواملی از این دودمان در اتفاقات موسوم به سال حزبی در دزفول، شرح حال برخی از اقوام سببی این خانواده در نظام پادشاهی گرجستان عصر صفوی، تصاویری از برخی اعقاب سرشناس معاصر آنها در خوزستان، نقش مُهرها و بسیاری مطالب دیگر، در این کتاب به مخاطبان عرضه شده است.

بازماندگان خاندان باراتاشویلی در ایران و گرجستان سکونت دارند

سپس به پیشنهاد دبیر نشست، الکساندر چلوخادزه، ایرانشناس گرجی و رئیس مرکز شرق‌شناسی دانشگاه گرجستان که در جمع حاضران حضور داشت، چند دقیقه‌ای پیرامون موضوعات مطروحه سخن گفت.

چلوخادزه ضمن اشاره به کیفیت جایگاه خاندان باراتاشویلی در تاریخ گرجستان و ایران توضیح داد که باراتاشویلی‌ها همیشه به لحاظ ذهنی و هوشی، از استعداد قابل توجهی برخوردار بوده به‌طوریکه حضور آنها در عرصه‌های سیاسی، نظامی، فرهنگی، ادبی و … همواره موفقیت آفرینی به همراه داشته است.

او ضمن اشاره به این نکته که شاید وجود این سطح از استعداد و خِرَدِ ذاتی در بین اعضای این خاندان طی تاریخ بی‌ارتباط با کیفیت ژنتیک آنها نباشد، برای نمونه به شاعر مشهور گرجستانیِ باراتاشویلی‌تبار موسوم به نیکولوز باراتاشویلی اشاره کرد که از شاعران شاخص در تاریخ گرجستان محسوب می‌شود.

رئیس مرکز شرق‌شناسی دانشگاه گرجستان ضمن یادآوری این مطلب که بازماندگان خاندان باراتاشویلی همچنان در گرجستان و ایران سکونت دارند، اظهار امیدواری کرد که نسل این دودمان همچنان پا برجا بماند.

در پایان نیز امین قزلباشان به پاسخِ پرسش‌های برخی از حاضران در جلسه پرداخت.