علی‌محمد طرفداری، عضو هیأت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و پژوهشگر تاریخ به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: کتاب «شاهنامه‌ای برای شاه: ناسیونالیسم شاهنشاهی و مراسم هزاره فردوسی در دوره پهلوی اول» که به زودی به بازار نشر عرضه خواهد شد، نخستین پژوهش مستقل و جامع درباره چرایی و چگونگی برپایی مراسم هزاره فردوسی در مهر ماه ۱۳۱۳ در دوره حکومت پهلوی اول است. وی افزود: این مراسم طی ماه مهر در تقریباً سراسر ایران و طی سال ۱۹۳۴ میلادی در بسیاری از پایتخت‌ها و شهرهای جهان و با همکاری و مشارکت کنسولگری‌ها یا سفارتخانه‌های ایران و دانشگاه‌ها یا سازمان‌های علمی و فرهنگی کشورهای متعدد در غرب و شرق عالم برگزار شد.
عضو هیأت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و پژوهشگر تاریخ بیان کرد: طی این مراسم جشن‌ها و برنامه‌های علمی متعدد و متنوعی به مناسبت هزارمین سال تولد حکیم ابوالقاسم فردوسی در بسیاری از شهرهای ایران و جهان به اجرا درآمدند که مهم‌ترین آنها برپایی کنگره هزاره فردوسی با حضور بزرگ‌ترین و مشهورترین ایران‌شناسان و شاهنامه‌پژوهان عالم در تهران بود، مراسمی که نظیر آن تقریباً هیچ‌گاه مجدداً در ایران برگزار نشد.
علی‌محمد طرفداری در ادامه گفت: در مورد مراسم هزاره فردوسی، همان‌طور که اشاره شد، تاکنون هیچ مطالعه جامع و مستقلی انجام نشده و این کتاب نخستین بررسی علمی و مستند در این باره به شمار می‌رود و طی آن تقریباً تمامی اسناد و منابع مربوط دیده شده و مورد استفاده قرار گرفتند. مباحث این کتاب با بررسی چگونگی روند تبدیل شاهنامه فردوسی به حماسه‌ای ملی متناسب با فضای سیاسی و ملی‌گرایی اواخر عهد قاجار و اوایل دوره پهلوی و روند بازیابی مزار فردوسی در شهر توس و آغاز برپایی آرامگاه فردوسی در آن شهر آغاز شده و سپس به محور اصلی این موضوع یعنی روند برگزاری مراسم و کنگره هزاره فردوسی در ایران و جهان می‌پردازد. در نهایت کتاب مسئله چگونگی و چرایی تبدیل شاهنامه فردوسی به سند شاه‌دوستی ملت ایران از سوی حکومت پهلوی را به صورت تحلیلی مورد پرسش و پژوهش قرار می‌دهد.
وی افزود: البته در مورد این مبحث محوری کتاب، باید اشاره کرد که برپایی مراسم جشن و کنگره هزاره فردوسی و بزرگداشت هزارمین سال تولد حکیم ابوالقاسم فردوسی سراینده شاهنامه در مهر ۱۳۱۳، به واقع از برجسته‌ترین و ماندگارترین نمودهای ملی‌گرایی در حکومت پهلوی اول به شمار می‌رفت که با حضور شخص رضا شاه و مهم‌ترین رجال سیاسی و فرهنگی این حکومت همراه با احداث و افتتاح آرامگاه فردوسی در شهر توس به اجرا درآمد و فصل نوینی را در بازنمایی زندگی و زمانه فردوسی و مطالعات شاهنامه‌شناسی در سطح ملی و بین‌المللی و با هدف تقویت ایدئولوژی ناسیونالیسم شاهنشاهی رقم زد. طی این مبحث کتاب، ضمن ارزیابی روایت‌های مربوط به این مراسم، چرایی و چگونگی برگزاری این مراسم، تبعات و تأثیر آن در مطالعات شاهنامه‌پژوهشی و تبیین نسبت آن با ملی‌گرایی شاهنشاهی حاکم بر فضای سیاسی و فرهنگی عهد پهلوی اول به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
عضو هیأت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و پژوهشگر تاریخ بیان کرد: بر اساس منابع دست‌ِاول این موضوع و مربوط به دوره پهلوی نشان داده شده که چگونه مراسم هزاره فردوسی به عنوان یکی از نمودهای اصلی جریان ناسیونالیسم شاهنشاهی دوره پهلوی اول، دوران تازه‌ای را در مطالعات شاهنامه‌شناسی چه در سطح ملی و چه در سطح بین‌المللی رقم زد و به علاوه نشان داده شده که چگونه حکومت پهلوی به صورتی گسترده کوشید تا از طریق بزرگداشت مقام و منزلت فردوسی به بهانه هزارمین سال تولد وی و در دو سطح ملی و جهانی، بر گستردگی، قدرت و توان مشروعیت‌بخش ایدئولوژی ناسیونالیسم شاهنشاهی آن دوره افزوده و از طریق بهره‌برداری از شاهنامه، این منظومه حماسی بلند، تاریخی، برجسته و مشهور ادبیات ایران را به عنوان سند شاه‌دوستی و شاه‌پرستی ملت ایران در طول تاریخ معرفی کند تا بدین وسیله وجهه‌ای تماماً ملی برای حاکمیت سیاسی خود فراهم آورد و در عین حال بر اعتبار و کارآمدی ظاهری خود در سطح بین‌المللی بیفزاید.
نظر شما