سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - فاطمه خداوردی: دفاع مقدس، یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین مقاطع تاریخ معاصر ایران است که نه‌تنها بر سرنوشت کشور، بلکه بر زندگی نسل‌های بعد از آن نیز تأثیر گذاشته است. انتقال مفاهیم و ارزش‌های مرتبط با این دوران به کودکان و نوجوانان، امری ضروری و حیاتی به شمار می‌آید. یکی از راه‌هایی که می‌توان این مفاهیم عمیق و گاه سنگین را به گونه‌ای جذاب و قابل فهم برای نسل امروز ارائه داد، ادبیات ژانری و ژانر طنز است.
طنز، این حلقه مفقوده در ادبیات دفاع مقدس، با ایجاد فضایی شاداب و سرگرم‌کننده، می‌تواند بار احساسی و سنگینی موضوع را کاهش دهد و به کودکان و نوجوانان این امکان را دهد که با نگاهی متفاوت به وقایع جنگ بنگرند. این نوع ادبیات می‌تواند احساس همدلی، شجاعت و فداکاری را در دل آنها بیدار کند و در عین حال، آنها را به تفکر انتقادی و خلاقیت نیز تشویق کند. علاوه بر این، استفاده از طنز در روایت داستان‌های دفاع مقدس می‌تواند به تقویت حس هویت ملی و تاریخی در نوجوانان کمک کند و با پرداختن به چالش‌ها و ماجراهای دوران جنگ به صورت طنزآمیز، به آنها یادآوری کند که حتی در سخت‌ترین شرایط نیز امید، دوستی و همکاری و شادی وجود دارد.
در ادامه این مطلب ۷ نمونه از کتاب‌های کودک و نوجوان با موضوع دفاع مقدس را که به زبان طنز نوشته شده‌اند، معرفی کرده‌ایم:
«سعید خمپاره»
کتاب «سعید خمپاره» داستانی برای نوجوانان و آمیخته به طنز است که براساس خاطرات رزمندگان و روایت‌های اتفاقات لشکر محمد رسول الله (ص) نوشته شده است.
مازیار حاتمی در این کتاب به روایت فردی به نام سعید می‌پردازد که ۱۷ سال سن دارد. سعید با ورود به لشکر محمد رسول الله (ص)، با محیطی مواجه می‌شود که بیشتر جنبه آموزشی دارد. حاتمی در کتاب «سعید خمپاره»، بیشتر از زبان معیار برای توصیف فضای دوران دفاع مقدس استفاده کرده است. کتاب «سعید خمپاره» به قلم مازیار حاتمی و تصویرگری محمدعلی سپهرافغان به کوشش انتشارات ۲۷ بعثت در ۲۰ صفحه مصور برای کودکان و نوجوانان منتشر شده است.
«فرار به جابلقا»
در رمان «فرار به جابلقا» نویسنده کوشیده با الهام از هفت‌خوان رستم در شاهنامه فردوسی و شهر افسانه‌ای اساطیری جابلقا، روایتی متفاوت از جنگ تحمیلی و فتح خرمشهر را برای نسل نوجوان ارائه دهد.
این اثر یک کار تربیتی و روان‌شناختی است با این ایده که چگونه یک نوجوان در مراحل اولیه زندگی با مسائل سطحی برخورد می‌کند اما با گذشت زمان و بالا رفتن سن به درک و شعور می‌رسد. شخصیت اصلی نوجوان در این رمان هم، در ابتدا جذب شعارهای جبهه می‌شود و همراه با این شور و شوق قدم به محیط جبهه می‌گذارد؛ اما اتفاقاتی که در محیط جبهه برایش میفتد و تجربیاتی که کسب می‌کند، باعث می‌شود این شور تبدیل به شعور شود.
جابلقا در روایات اسلامی نام شهری ناشناخته در شرقی‌ترین نقطه عالم در نقطه مقابل جابلسا قرار دارد که غربی‌ترین شهر عالم است. در این رمان منظور از جابلقا خرمشهر است و اصل این رمان هم به فتح خرمشهر برمی‌گردد. کتاب «فرار به جابلقا» نوشته اکبر صحرایی با تصویرگری فراز بزاززادگان از سوی نشر مهرک در ۱۹۲ صفحه منتشر شده است.
«جُنگ‌نامه کریم»
کتاب «جُنگ‌نامه کریم» نوشته اکبر صحرایی با تصویرگری مازیار بیژنی در ۲۱۶ صفحه از سوی نشر برنا (بخش نوجوان دفتر نشر معارف) منتشر شده است. این کتاب، مجموعه داستان‌های کوتاه ماجراهای طنز و پرالتهاب نوجوانی انقلابی به نام کریم را روایت می‌کند.
داستان‌های این مجموعه به یکدیگر پیوسته هستند و خواننده می‌تواند داستان را از هر کجای کتاب انتخاب کند و بخواند؛ اما در مجموع با خوانش این مجموعه که سه دفتر است به کلیتی از اتفاقات انقلاب و دفاع مقدس و نقش نوجوانان در آن پی می‌برد. «جُنگ‌نامه کریم» روایتی از دغدغه‌های یک نوجوان به نام کریم است که طی اتفاقی وارد حوادث انقلاب و حتی زندانی می‌شود. در زندان دو سه سال بزرگ می‌شود. پس از خروج از زندان و آغاز دوران دفاع مقدس، جوانی کریم نیز با شروع جنگ همراه می‌شود. این داستان در سه دفتر روایت شده است که دفتر اول وقایع انقلاب است و دو دفتر دیگر وقایع شروع و پایان جنگ است. در این سال‌ها برای کریم اتفاقاتی رخ می‌دهد که شخصیت او به بالندگی، تکامل و رشد می‌رسد.
«قاطر غنیمتی»
کتاب «قاطر غنیمتی» نوشته اکبر صحرایی با تصویرگری فراز بزاززادگان از سوی نشر مهرک در صد صفحه منتشر شده است. اکبر صحرایی، طنزنویس ماهری است که در این کتاب به سراغ اتفاقاتی رفته که در جبهه‌ها رخ داده است و رد آن امروز هم در زندگی خیلی از رزمندگان باقی مانده.
این کتاب با زبان طنز از خاطرات و آنچه‌گذشت‌های آن‌روزها، گفته است. «قاطر غنیمتی» هم عنوان یکی از این قصه‌هاست که از ماجرایی می‌گوید که دو رزمنده چطور برای رسیدن به غنیمت بیشتر با هم مسابقه می‌دهند؛ غنیمتی که البته کار خیر است و رسیدن به آن سختیهای خودش را دارد.
«دیکتاتوری با اخلاق سگی»
کتاب طنز «دیکتاتوری با اخلاق سگی» به قلم سیدسعید هاشمی با تصویرگری مازیار بیژنی در ۲۱۶ صفحه از سوی انتشارات کتاب جمکران برای نوجوانان و جوانان منتشر شده است.
این اثر، رمان طنزی با موضوع زندگی صدام حسین است که به صورت خاطرات روزنوشت فرزند نوجوان صدام درباره حمله پدرش به ایران، ارتباط او با اسرائیل، حمله او به کویت و نهایتاً، حمله آمریکا به عراق روایت می‌شود. او در این رمان با زبان طنز همه‌چیز را می‌گوید و از جنایات پدرش پرده بر می‌دارد. سیدسعید هاشمی، نویسنده این کتاب، با قلمی جذاب و شیرین این وقایع تاریخی را بیان کرده است.
مجموعه کتاب‌های «دار و دسته دارعلی»
کتاب «دار و دسته دارعلی» مجموعه طنز خاطرات مستندی از بچه‌های نوجوانی است که خودشان در جنگ حضور داشته‌اند. علی‌اکبر صحرایی با اقتباس از رشادت‌های این بچه‌ها در جنگ، این اثر را تبدیل به یک مجموعه طنز ۷ جلدی جذاب کرده است.عناوین این مجموعه عبارت‌اند از: «آمبولانس شتری»، «گردان بلدرچین‌ها»، «برانکارد دربستی»، «تویوتای خرگوشی»، «مین سوسکی»، «بمب کلاغی»، «خمپاره‌های نقلی».
«مرغداری در میدان جنگ»
کتاب «مرغداری در میدان جنگ» به قلم سیدسعید هاشمی و تصویرگری اسماعیل چشم‌رخ از سوی انتشارات کتاب جمکران منتشر و روانه بازار نشر شده است.
این کتاب که بر اساس خاطرات طنز رزمندگان لشکر ۱۷ علی‌بن‌ابیطالب (ع) در طول هشت سال دفاع مقدس نوشته شده است، با نثری طنز، روایت خاطرات مواجهه رزمندگان لشکر ۱۷ علی‌بن‌ابیطالب (ع) قم را با انواع حیوانات خزیدنی و چریدنی و پرندگان، روایت می‌کند.
انتشارات کتاب جمکران جلسات خاطره‌گویی طنز با حضور رزمندگان هشت سال دفاع مقدس در سالن شهید سردار سلیمانی را طی دو سال برگزار و خاطرات آنها را ثبت و ضبط کرده و کتاب «مرغداری در میدان جنگ» اولین کتاب از این مجموعه خاطرات است. راویان خاطرات «مرغداری در میدان جنگ» رزمندگان محسن دلپاک، رضا سفیدابی، حبیب زمانی، حسن کرزه‌بر، تقی عابدی، علی شفیعی، علی خاکباز، حسین بوجار، ناصر حمزه‌ای، علی شریفی و باقر سنگ‌تراشان هستند.
نظر شما