سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): تاریخ هنر در همدان همپای تاریخ ایران است، شهری که روزگاران بسیار برخود دیده است و همچنان دروازه تاریخ، تمدن، فرهنگ و هنر این سرزمین پهناور به حساب می‌آید.
در همدان اما نگارش در حوزه موسیقی بسیار محدود بوده، به جز چند نمونه محدود و آن هم با شک و شبهه چیزی در این بخش در تاریخ همدان دیده نمی‌شود.
زندگی باشکوه عبداله خان برق لشگری در پرتلاطم‌ترین سال‌های تاریخ معاصر در ایران با بیش از صدها سند اداری دست اول و دست‌نوشته‌های استاد در قالب‌ها و فرم‌های مختلف موسیقی، از تصنیف آثار بی‌شمار و آهنگسازی در دو بخش موسیقی کلاسیک (نظامی) و موسیقی ایرانی باعث شد نگارش کتابی در قالب زندگینامه تحلیلی - تاریخی آن استاد فرزانه رقم بخورد.
۱۵ سال تلاش بی‌وقفه امین الله برق لشکری فرزند مرحوم عبدالله خان در گردآوری اسناد و مراوده با شاگردان استاد توانست مصالح این نگارش را تا حد زیادی تامین کند.
این آغاز کاری بود، بزرگ که با توکل به حضرت حق به سرانجام رسید و امروز می‌توان گفت خواننده این کتاب نه فقط با زندگی و آثار استاد عبداله برق لشکری آشنا می‌شود بلکه تاریخ هنر و موسیقی در این دیار را از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی با اتکا به اسناد و مدارک و تطبیق آن با شرایط اجتماعی، لایه‌های فرهنگی و قومی موجود، تفکرات دولتی - حکومتی و نقش عامه در تولید فرهنگ عمومی از نظر خواهد گذراند.
کتاب چهار فصل برق لشکری در حال حاضر مراحل صفحه بندی و در نهایت چاپ را می‌گذراند، مجموعه‌ای دو جلدی که جلد اول آن حاوی زندگینامه و آثار و عکس‌ها و جلد دوم شامل بیش از ۴۰۰ سند معتبر در خصوص فعالیت‌های هنری و اجرایی و آموزشی وی است.
استاد عبدالله خان برق لشکری ۲۵ اردیبهشت ۱۲۸۰ در محله کبابیان همدان چشم به جهان گشود، پدرش اسداله خان مردی خوشنام و معماری پرآوازه بود اما خیلی زود در سال ۱۲۹۰ چشم از جهان فرو بست و عبداله خان ده ساله در آن دوران پرآشوب در تاریخ ایران به مردی خود ساخته، مصمم و با اراده تبدیل می‌شود.
با پایان جنگ جهانی اول در پی اعلان عمومی برای جذب نیرو در ارتش ایران به سال ۱۲۹۸ به ارتش دوم شمال غرب ایران در تبریز ملحق شده ادای سوگند با پاسداری از میهن کرده و در پی یک اتفاق در مراسم صبحگاهی درجه داران مجذوب موسیقی نظامی شده و با آموزش در این مسیر طی طریق می‌کند و سرانجام به یک موسیقیدان سرشناس مبدل می‌شود.
عبداله خان بعد از پایان دوره آموزش خود به سال ۱۳۰۵ به رهبری ارکستر نظامی ارتش دوم شمالغرب (تبریز) منصوب می‌شود اما با نارضایتی از اهداف و نوع اداره ارتش توسط فرماندهان ارتش و در راس آنها رضاخان از مسئولیت کناره‌گیری و در بهمن ماه سال ۱۳۱۰ از ارتش اخراج و راهی همدان می‌شود.
در اردیبهشت ۱۳۱۱ و مقارن با عاشورای حسینی و به دعوت حاج حسین معصومی رییس حسینیه کبابیان همدان در مراسم سوگواری روز عاشورا نوای کلارینت و ترومپت استاد همنوا با اشک‌های ارادت مردم همدان فصلی نو در زندگی عبداله خان بوجود آورد و این ارادت به خاندان نبوت باعث شد تا در آن دوران و آن نگرش‌ها به موسیقی عبداله خان بتواند عامل انتقال این فرهنگ به دوران پس از خود باشد.
در مهر ۱۳۱۱ استاد عبدالله خان برق لشکری به عنوان اولین معلم موسیقی همدان شروع به کار می کند و در سال ۱۴۱۴ هم با امضای قرارداد رسماً به عنوان معلم موسیقی و سرود همه مدارس همدان با اداره معارف مشغول به کار می‌شود.
شهرت و آوازه او چشمگیر می‌شود و خیلی زود با تاسیس اداره موسیقی کشور توسط غلامحسین مین باشیان در سنوات ۱۳۱۷ تا ۱۳۱۹ در تمام مراسم‌های ملی و دولتی در تهران به عنوان نوازنده و رهبر ارکستر با حکم ماموریت اعزام و حاصل آن تقدیر از شخصیت هنری و درجه علمی وی بوده است.
مجالست با استادانی چون علی نقی خان وزیری، روح ا… خالقی، ابوالحسن صبا و غلامحسین بنان و دوستی با ایشان سرآغاز موفقیت‌های زیادی برای وی بود. دوستی و مجالستی که سالیان زیادی دوام داشت و شرح مبسوط آن در صفحات کتاب با اتکا به اسناد موجود آمده است. تلاش ۳۰ ساله عبداله خان در حوزه موسیقی با بازنشستگی در مهر ماه ۱۳۴۴ به صورت دولتی پایان و کلاس‌های خصوصی و کار با نهادهای مختلف پس از آن به صورت همکاری‌های مقطعی فصلی دیگر از زندگی ایشان بوده است.
نویسنده کتاب زندگینامه و آثار عبدالله خان برق‌لشکری در این رابطه به خبرنگار ایبنا گفت: در مورد کتاب عبدالله خان برق لشگری، این برنامه از سال ۹۷ و در پی برگزاری آیین بزرگداشت مرحوم برق لشگری در منزل پسر وی با جمعی از هنرمندان و پیشکسوتان موسیقی کلید خورد.
قادر شهسواری بیان کرد: وجود بیش از ۴۰۰ تا ۵۰۰ سند دست اول هنری، دستخط‌های هنری و نامه‌های اداری و هنری و دست نوشته‌های شخصی دست مایه خوبی برای کتابت این کتاب شد.
وی ادامه داد: بخش غیرقابل انکار در این پروژه تلاش ۲۰ ساله پسر مرحوم برق لشکری برای جمع‌آوری اسناد و مدارک اداری و هنری پدرشان است.
این نویسنده با بیان اینکه مرحوم عبدالله خان برق لشکری معلم دبستان و دبیر دبیرستان‌های همدان از ۱۳۱۲ تا ۱۳۴۵ بود افزود: جالب است بدانید پرونده این موسیقیدان برجسته همدانی قدیمترین پرونده موجود در آموزش و پرورش همدان بوده و پر از اسناد و مدارکی است که حالت موزه‌ای پیدا کرده است.
وی با اشاره به اینکه با تدوین، دسته‌بندی و تاریخ‌بندی اسناد شمای کلی از زندگی اداری و هنری استاد برق لشکری پیش روی ما قرار گرفت گفت: با توجه به اینکه شاگردان استاد در کهولت سن به سر می‌بردند، برای انجام مصاحبه‌ها گاهی سفرهایی به اقصی نقاط کشور اتفاق افتاد.
شهسواری یادآور شد: با توجه به اینکه هر کدام از شاگردان استاد در گوشه‌ای از این کشور زندگی می‌کردند، برآن شدیم که حق مطلب را به واقع ادا کنیم یعنی تمام کسانی که خاطره‌ای از عبدالله برق لشکری داشتند به صورت میدانی و پژوهشی ثبت و ضبط شد به طوری که قالب بر ۵۰ تا ۶۰ مصاحبه از زندگی، شخصیت، منش و هنر استاد گرفته شد.
وی اضافه کرد: پس از به اتمام رسیدن گردآوری اسناد، عکس‌ها و مصاحبه‌ها کار نگارش کتاب شروع شد و فکر می‌کنم این پروسه نیز دو و نیم تا سه سال طول کشید تا به آنچه ما می‌خواهیم برسد و کتابی قابل استناد باشد.
این نویسنده خاطرنشان کرد: در کنار وقایعی مثل دو جنگ جهانی و دو انقلاب بزرگ که مجموع اینها به صورت تطبیقی همزمان با نگارش زندگینامه استاد به تحریر درآمده، در جای جای کتاب رجوع به اسناد اتفاق افتاده است.
وی با تاکید بر اینکه مجموعه کتاب مرحوم عبدالله خان برق لشکری نخستین پروژه ملی ثبت مفاخر موسیقی استان همدان خواهد بود گفت: از انجمن موسیقی ایران، اسماعیلی وزیر سابق ارشاد، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان و… و همچنین کسانی که در مسیر تدوین کتاب پای کار بودند، قدردانی می‌کنم.
نظر شما