سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - سید حسن حسینی نژاد: در هفته گذشته شاهد انتصاب اعضای شورای سیاست‌گذاری «سی و دومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران» و نیز انتصاب دبیران ستاد برگزاری این رویداد در استان‌ها بوده‌ایم.
در هفته جاری نیز از گوشه و کنار این مرز پرگهر جسته‌وگریخته اخباری مبنی بر تشکیل کارگروه‌هایی برای برپایی «سی و دومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران» به گوش می‌رسد و شاهد تشکیل جلساتی نیز هستیم.
به همین بهانه و تا پیش از تصمیم‌گیری‌های نهایی مسئولان به سراغ محمدرضا بهرامی، نویسنده و پژوهشگر گلستانی و از دغدغه‌مندان در حوزه فرهنگ کتابخوانی رفتیم. او ضمن حمایت و قدردانی از خبرنگاران و کنشگران در حوزه کتاب، در کنار پیشنهادهایی اجرایی برای هفته کتاب در سال جاری، در خصوص جایگاه کتاب در گلستان و ضرورت‌هایش مطالبی را عنوان کرد که در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.
- برای توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی در استان چه باید کرد؟
در ابتدا جا دارد از خبرنگاران فعال حوزه کتاب و کنشگران این عرصه تشکر کنم؛ زیرا بدون تردید اگر این تلاش‌های خبرنگاران حوزه کتاب نباشد، کتاب بی‌رمق‌تر می‌شد. همیشه گفته‌ام و اکنون نیز می‌گویم که اگر قرار است در حوزه کتاب که امروز در استان ما کم‌رمق و مظلوم است اتفاق خوبی رُخ دهد، نگاه خبرنگاران در این حوزه بی‌تأثیر نیست. همچنین امیدوارم با همین نگاه و دغدغه‌مندی به‌ویژه از سوی متولیان امر، امسال شاهد اتفاقات خوبی در حوزه کتاب باشیم و دور از تصور نیست که مرکز گلستان به پایتخت کتاب ایران مبدل شود.
حقیقت امر بحران وضعیت کتاب امروزه خیلی‌هایمان را غمگین کرده است. حضرت آقا می‌فرمایند: «من هر زمانی که به یاد کتاب و وضع کتاب در جامعه خودمان می‌افتم قلباً غمگین و متأسف می‌شوم» و بنابراین هفته کتاب فرصت و کارکردش بسیار است و امیدواریم این نشست‌ها و تبلیغ و کارکرد ما مؤثر واقع شود و کمی مردم را به‌ضرورت مطالعه و اهمیت آن در زندگی خودشان توجه دهد.
کتاب در استان ما مظلوم واقع شده است و باید کاری کرد تا رفع مظلومیت و غبارزدایی از چهره یار مهربان صورت گیرد. باید تلاش کنیم و شرایطی فراهم آوریم تا مردم به کتاب روی بیاورند و در غایت آن، کتابخوانی به یک «گفتمان عمومی» تبدیل شود.
- برای رسیدن به یک «گفتمان عمومی» مثلاً نقش دولت‌ها چیست؟
تجربه ثابت کرده است که دولت‌ها در امر کتاب و کتابخوانی خیلی موفق نبوده‌اند؛ اگر موفق می‌بودند می‌بایست در این سال‌ها، میلیون‌ها آدم علاقه‌مند به کتاب در آمار سرانه مطالعه اعلام می‌شدند. البته نمی‌خواهم منکر فعالیت کسانی که در نهاد کتابخانه‌های عمومی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش‌وپرورش و… در این زمینه تلاش می‌کنند بشوم، اما تلاش بیشتری در این مسیر نیاز است.
در کشور و بالطبع استان ما کتابخوانی کم شده؛ مخصوصاً با آمدن فضای مجازی میزان مطالعه مردم کاهش پیدا کرده است. به‌واقع رشد لازم در کتابخوانی با آمدن فضای مجازی کم شده است؛ اما اگر بتوانیم همین فضای مجازی را به کار بگیریم و برای ترویج کتاب و کتابخوانی از آن بهره ببریم خوب است.
- اگر از شما بخواهم مثلاً ریشه‌یابی کنید، به کجا می‌رسید؟
بسیاری از مشکلات امروز ما ریشه در «خانواده» و «مدرسه» دارد. جامعه‌ای کتاب‌خوان نمی‌شود مگر اینکه «خانواده» و «مدرسه» از سن پایین و دوران کودکی کتاب را در سبد خرید و زندگی و اولویت‌های بچه‌ها بگذارد. یکی از معضلات حوزه فرهنگ کتاب و کتابخوانی استان گلستان و شهر گرگان نگاه غیرتخصصی به توسعه و ترویج کتابخوانی، اظهارنظر به‌دور از مبنای علمی و پژوهشی، برنامه‌های کوتاه‌مدت و سطحی، عدم همکاری و هماهنگی دستگاه‌های مختلف متولی توسعه خواندن و دل‌بستگی به روش‌هایی است که عملاً در فضای عمومی استان تأثیری برافزایش سرانه مطالعه ندارند.
از سویی دیگر جا دارد اشاره کنم که گرانی کاغذ، محدودیت‌های انتشار و گرانی هزینه‌های چاپ و توزیع، عرصه را بر همگان تنگ کرده، به‌نحوی‌که اگر با هزینه‌هایی چند نمایشگاه هم برپا شود و به‌صورت مقطعی ذائقه‌هایی را تحریک کنند، باز حسرت خرید را به دل دانشجویان و دانش آموزان و بسیاری از اقشار دیگر می‌گذارند و حاصلی آن‌چنان به بار نمی‌آورند.
- برای برون‌رفت از این وضعیت یا دستکم برای بهبود چه پیشنهادهایی دارید؟
جهاد تبیین، راهبری و رهبری علمی و به‌دوراز تنبلی و دخالت دادن سلایق سیاسی و شخصی، حمایت همه‌جانبه از راهبردها، برنامه‌ها و فعالیت‌ها و همچنین تخصیص اعتبارات متناسب، می‌تواند وضعیت کتاب و کتابخوانی و سرانه مطالعه میان ایرانیان بهبود دهد. از طرفی به‌شخصه امیدوارم شاهد روزی باشیم که مثلاً مانند ژاپن، مردم در اتوبوس‌ها و قطارها کتاب به دست بایستند و مطالعه کنند؛ به‌جای آن‌که در کانال‌های شبکه‌های اجتماعی بچرخند و جوک بخوانند و کندی کراش و نینجا فروت بازی کنند و به یکدیگر اَتَک بزنند!
- در آستانه هفته کتاب سی و دوم هستیم و جلسات هم‌اندیشی و هماهنگی بین دستگاهی و … برپاست. چه پیشنهادهای عملی برای هفته کتابی مردمی و تأثیرگذار دارید؟
حضور و سخنرانی کتابداران و مسئولان کتابخانه‌ها در صبحگاه مدارس به‌منظور ترویج خواندن، حضور رئیس اداره شهرستان در نماز جمعه و ارائه گزارش عملکرد و معرفی خدمات کتابخانه‌ها (در غیر این‌صورت نامه‌ای به امام‌جمعه زده شود که وی در خطبه‌ها به ترویج خواندن بپردازند) را ویژه این ایام پیشنهاد می‌کنم.
همچنین برپایی همایش شهرستانی با تقدیر و تجلیل از منتخبین حوزه کتاب و مطالعه خبرنگار برتر، کتاب‌خوان برتر، مدیر مدرسه برتر، دانش‌آموز مؤلف برتر، وبلاگ برتر با موضوع کتاب، رابط کتاب یا یاوران کتابخانه برتر، خَیِّر برتر یا اهداکننده کتاب برتر، مؤلف و نویسنده برتر، خانواده نمونه کتاب‌خوان، خردسال‌ترین و مسن‌ترین عضو کتابخانه، مادران قصه‌گو و زنان فعالی که از یاوران کتاب باشند، بازدید از کتاب‌فروشی‌های شهر و دعوت برای تعامل در طول سال (به‌ویژه حضور در هفته کتاب و نشست کتاب‌خوان)، نیز قابل اجرا هستند.
- موارد دیگری هم دارید؟
نصب چادر اهدای کتاب در میدان اصلی و مرکزی شهر و یا پرترددترین نقطه (گل‌ریزان کتاب)، تهیه و نصب کاغذ نوشته‌هایی با موضوع اهمیت کتاب و مطالعه روی تاکسی‌ها و اتوبوس‌های شهری (استفاده از جملات مقام معظم رهبری و بزرگان و فرهیختگان داخلی و خارجی)، درج جملات مقام معظم رهبری با موضوع اهمیت کتاب و کتابخوانی در سربرگ نامه‌های اداری، قبوض آب و برق و گاز و مانیتور خودپرداز بانک‌ها در طول هفته کتاب، توزیع نشریات مفید ممهور به مهر کتابخانه و اداره شهرستان در اماکن پرتردد و پر توقف (آرایشگاه‌ها، پارک‌های کودک، بانک‌ها، مطب پزشکان و…)، راه‌اندازی پویش نذر کتاب در مدارس و ادارات و جامعه و… نیز به نظرم می‌تواند در جدول برنامه‌های متولیان در این ایام جا بگیرد.
به گزارش ایبنا، محمدرضا بهرامی نویسنده و پژوهشگر و مؤلف کتاب‌هایی چون «منادیان نور»، «محراب عشق»، «معنویت و توانمندسازی» است. همچنین وی دبیر مجمع نخبگان دانشگاهی حوزوی و عضو مجمع مشورتی نظام مسائل استان نیز هست.
نظر شما