به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آیین بزرگداشت هفته کتاب توسط مرکز معرفی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در سالن خلیج فارس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری برگزار شد. یکی از برنامه‌های این بزرگداشت آیین رونمایی از ۲۲ عنوان از تازه‌های نشر پژوهشگاه میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بود. همچنین در این آیین، افتتاح و بازدید از نمایشگاه کتاب حوزه میراث‌فرهنگی، گردشگری و هنرهای سنتی و تقدیر از اعضای شورای کتاب نیز انجام شد. در این آیین مدیرانی از وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و وزارت آموزش و پرورش سخنرانی کردند.

همچنین در همین روز نشستی با عنوان «هم‌اندیشی تخصصی با فعالان کتاب و کودک در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی» از ساعت ۱۵ تا ۱۷ در سالن پارسه برگزار شد. در این نشست ذات‌الله نیکزاد؛ معاون پژوهشی پژوهشگاه، فریار اخلاقی؛ مدیر گروه زبان و گویش رایج پژوهشکده زبان‌شناسی، خط و کتیبه، فرامرز رستمی؛ مدیر گروه شناخت مواد و فناوری پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی، عباس مقدم؛ عضو هیات علمی پژوهشکده باستان‌شناسی، ارشک مسایلی؛ عضو هیات علمی گروه پژوهشی گردشگری و محمود ارژمند؛ عضو هیئت علمی دانشگاه هنر سخنرانی کردند.

نشست دیگر این روز به نقد و بررسی کتاب «اشتهارد؛ تاریخ، طبیعت و فرهنگ مردم» با همکاری انجمن ایران‌شناسی و دانشگاه تهران اختصاص دارد و ساعت ۱۵ تا ۱۷ در سالن خلیج فارس برگزار شد. در این نشست بهرام امیراحمدیان، محمد جعفری قنواتی، محمود جعفری دهقی، حسین عسکری، محمد پارسانسب، علیرضا کریمی و رضا امینی سخنرانی کردند.

در ادامه گزارش کتاب‌شناسی تازه‌های نشر پژوهشگاه میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آمده است:

۱- بررسی‌های فراگیر باستان‌شناختی در کرانه‌ها و جزایر دریای پارس و دریای مکران استان بوشهر

مولف: امیر حشمدارراوری

مدیر پروژه: عباس مقدم

روشن است که مدارک باستان شناختی ما از کرانه‌های شمالی دریای پارس و دریای مکران، به نسبت دیگر نواحی ایران ناچیز است. شاید کم اقبالی در برنامه‌ریزی‌های کلان باستان‌شناختی برای شناسایی و مستندسازی دقیق و منسجم در این پهنه گسترده باعث چنین نقصانی شده باشد. طبیعی است که برای شناسایی و مستند سازی مدارک باستان‌شناختی، طی یکصد سال اخیر تلاش هایی توسط پژوهشگران داخلی و خارجی صورت گرفته است. اما، نتایج بسیاری از آن پژوهش‌ها هنوز انتشار نیافته و یا اگر هم در پاره‌ای موارد روی نشر به خود دیده، نتوانسته است در مقیاسی گسترده و موثر توجه مخاطبین داخلی و خارجی را به خود جلب کند. این پروژه قصد دارد تا تمامی مطالعاتی را که تاکنون به‌طور جسته گریخته در این پهنه صورت گرفته را ارزیابی مجدد نموده و با اجرای بررسی‌های روشمند میدانی در نواحی ساحلی، تمامی آثار موجود را به دقت شناسایی و مستندسازی کند.

۲- دستور زبان تاریخی هنرهای تجسمی

ترجمه، مقدمه و توضیحات: رسول وطن دوست

آلویس ریگل در کتاب دستور زبان تاریخی هنرهای تجسمی سیری دقیق در تاریخ و ریشه‌های هنر دارد. چون هنر و ریشه‌های آن حضوری جدی و اجتنا ب‌ناپذیر در فهم تاریخ، هنر در تاریخ، و تاریخ هنر دارد و موضوع میراث فرهنگی و حفظ و نگاهداری باقیمانده‌های فرهنگی دغدغه همیشگی فکری، حرفه ای و شخصی نویسنده این سطور و مترجم این کتاب بوده است. این کتاب توسط پروفسور جکلین یونگ از آلمانی به زبان انگلیسی و سپس توسط دکتر رسول وطن دوست به زبان فارسی ترجمه شد.

۳- میراث طبیعی ایران جلد۳ (آثار ثبت شده در فهرست میراث طبیعی ملی از ابتدای سال ۱۳۹۹ لغایت ۱۴۰۰)

تدوین و گردآوری: علی دارابی، علیرضا ایزدی، علی قمی اویلی

از سال ۱۳۸۷ که ثبت میراث طبیعی در فهرست آثار ملی شروع شده است تاکنون ۱۳۲۰ اثر در فهرست میراث طبیعی ملی ثبت شده است. به همین منظور، معرفی این آثار ارزشمند و انتشار فهرست این آثار در قالب چند جلد کتاب میراث طبیعی شروع شده است. در جلد سوم این کتاب به مجموعه آثار ثبت شده در سالهای ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ پرداخته شده است که برای هر اثر ابتدا مشخصات ثبتی اثر و سپس معرفی ویژگی‌های ارزشمند اثر به همراه یک عکس در کتاب مشخص شده است. انتشار این کتاب می‌تواند در توسعه اکوتوریسم و صنعت گردشگری کشور کارآمد باشد. همچنین پژوهشگران می‌توانند در مورد اهمیت این آثار بیشتر پژوهش کرده و مقالات متعددی را انتشار دهند.

۴- محوطه شهرک فیروزه نیشابور، در چشم انداز باستان شناسی دوره ی مفرغ خراسان بزرگ

مولف: حسن با صفا

محوطه باستانی شهرک فیروزه در دشت نیشابور و حوزه فرهنگی تمدنی خراسان بزرگ زیستگاه اجتماعات انسانی در دوران شهر نشینی یا مفرغ در بازه زمانی حدود ۲۵۰۰ تا ۱۷۰۰ ق.م بوده است که از مهم‌ترین و جذاب‌ترین دوره‌های پیش از تاریخی محسوب می‌شود. کاوش‌های باستان‌شناختی شهرک فیروزه و مطالعات تفسیری آن در دهه گذشته که در اثر حاضر ارائه شده است، نقش مهمی در شناخت پیش از تاریخ خراسان بزرگ و شرق کشور دارد. مباحث کتاب به گونه‌ای ارائه شده تا مخاطب ضمن آشنایی با مبانی دوران مفرغ در دوره حیات شهرک فیروزه، افزون بر به دست آوردن اطلاعات توصیفی از کاوش‌های باستان‌شناسی، از تفسیرهای تخصصی و مطالعات میان رشته‌ای آن نیز بهره بررد. مطالعه این کتاب که از اولین تلاش‌ها برای انتشار دستاوردهای باستان شناسی خراسان بزرگ محسوب می‌شود به کلیه محققان و دانشجویان باستان شناسی و علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر پیشنهاد می‌شود.

۵- ساخت مالکیت در فارسی امروز منظری نقشی-رده شناختی

مولف: پونه مصطفوی

کتاب ساخت مالکیت در فارسی امروز منظری نقشی- رده‌شناختی به بررسی یکی از جنبه‌های مهم زبان فارسی، یعنی نحوه بیان مالکیت، می‌پردازد. در این پژوهش تلاش شده است تا جایگاه و ویژگی‌های منحصر به فرد زبان فارسی در زمینۀ ساخت مالکیت در چارچوب نظریات نقشی- رده‌شناختی تبیین شود. نتایج حاصل از تحلیل‌ها داده‌های طبیعی زبان فارسی در این نوشتار نشان می‌دهند که زبان فارسی دارای الگوها و ساختارهای متنوعی برای بیان ساخت مالکیت است.

۶- غارها و پناهگاه‌های صخره‌ ای کوهپایه‌های ایذه، شمال شرق استان خوزستان، فصل دوم: شمال و غرب تالاب میانگران

مولف: مژگان جایز

کتاب نتایج فصل دوم از بررسی‌های میدانی و مطالعات صورت گرفته در دشت ایذه، در شمال شرق استان خوزستان را ارائه می‌دهد. این کتاب با کلیاتی در مورد ایذه و استان خوزستان و پیشینه پژوهش‌های پارینه‌سنگی در ایذه و مناطق همجوار آغاز می‌شود و در فصول بعد ناحیه مورد مطالعه در شمال و شرق دریاچه میانگران، کلیات و پرسش‌های مورد مطالعه در پارینه‌سنگی زاگرس با تمرکز بر ایذه و همچنین روش بررسی میدانی، توصیف غارها و پناهگاه‌های صخره‌ای کشف و ثبت شده در فصل دوم بررسی، ویژگی مجموعه دست‌افزارهای سنگی گردآوری‌شده از سطح محوطه‌های پارینه‌سنگی، و در فصل آخر جمع‌بندی و نتایج کلی در منطقه ارائه شده است.

۷- ریسک و نااطمینانی در گردشگری تاملات نظری؛ مدیریت شرکتی

مولف: سعید امیریان

این کتاب در چهار فصل و به صورت اختصار تلاش کرده است مقوله ریسک و نااطمینانی در گردشگری را از لحاظ نظری و کاربردی به ویژه در خصوص مدیریت ریسک در شرکت‌های گردشگری تبیین کند. در فصل اول موضوع ریسک در گردشگری و نظریه‌های مهم در این خصوص در چهار سطح ریسک‌های گردشگران فردی، ریسک در سطح شرکت‌های ارائه دهنده خدمات گردشگری، ریسک در سطح مقاصد گردشگری و در نهایت ریسک گردشگری در سطح ملی و بین‌المللی مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم موضوع کرونا به عنوان یک ریسک سیستماتیک موضوع بحث بوده است. در فصل سوم موضوع شناسایی ریسک سیستماتیک در شرکت‌ها و عوامل موثر بر آن مورد بررسی قرار گرفته و در فصل چهارم مفاهیم پایه مدیریت ریسک در شرکت‌ها از منظر کوزو بررسی شده است.

۸- مسجد جامع سیراف و کتیبه یادمانی آن (به همراه سایر مساجد از قرن ۳ ق/۹ م تا قرن ۶ ق/۱۲ م)

مترجم: علیرضا انیسی

بندر باستانی «سیراف» مکانی مهم و شناخته شده است که حکایت از سابقه دیرین دریانوردی ایرانیان و حضور گسترده آنها در تجارت دریایی در خلیج فارس وسایر مناطق دور دست دارد. این کتاب به معرفی بخشی از دستاوردهای حاصل از کاوش این بندر باستانی به بررسی و معرفی مسجد جامع و سایر مساجد کوچک که توسط هیئت انگلیسی به سرپرستی دیوید وایت هاوس انجام شده می‌پردازد.

۹- حرایم آثارملی، فرهنگی و تاریخی ایران جلد۲

گردآورندگان: علی دارابی، علیرضا ایزدی، امیر ارجمند

حرایم آثار ملی، محدوده‌ای است با ضابطه‌های قانونی مشخص که به واسطه شأن عمومی و ملی آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران، تعیین شده و با حدود و ثغور مشخص به همراه ضوابط کمی و کیفی حفاظتی ابلاغ می‌شود.

کتاب حرایم آثار ملی، فرهنگی- تاریخی با دو مجلد، خلاصه ای از دستاوردهای تلاش همکاران معاونت میراث فرهنگی کشور طی نیم قرن مطالعه در زمینه تعیین حریم آثار ملی غیر منقول فرهنگی- تاریخی می باشد که به همت اداره کل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی گردآوری و توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به چاپ رسیده است.

۱۰- بررسی‌های فراگیر باستان شناختی در کرانه‌ها و جزایر دریای پارس و دریای مکران استان خوزستان

مولف: محسن زینی وند

مدیر پروژه: عباس مقدم

کتاب «بررسی‬ های فراگیر باستان شناختی در کرانه‬ ها و جزایر دریای پارس و دریای مکران: فصل نخست، مربع ۳۹RN۱-۲۲، استان خوزستان» به نتایج بررسی باستان شناختی در یکی از ده‬ ها مربعی می‬ پردازد که در قالب پروژۀ هدفمند و بلندمدت بررسی‬‬ های‬ باستان شناختیِ فراگیر در کرانه‬ ها و جزایر خلیج فارس و دریای مکران زیر نظر دکتر عباس مقدم طرح ریزی شده است. این پروژه بر اساس برنامه‬ ای مدون و روشمند پی‬ ریزی شده است تا پژوهش‬ های میدانی و مطالعاتی در همۀ شبکه‬ های طراحی شده، همگام و همسو پیش برود. در این فصل از بررسی ها، چهل‏وپنج اثر تاریخی و فرهنگی در محدودۀ منتخب ۳۹RN۱-۲۲ شناسایی شدند که عبارتند از بیست‬ ‏وچهار محوطه، پنج سازۀ مرتبط با انتقال آب (دو سازه در قالب یک اثر آمده‏اند)، چهار گورستان قدیمی، هشت بافت معماری قدیمی، دو قلعه، یک اثر در ارتباط با فعالیتهای کارگاهی (سفالگری) و یک اثر که متشکل از زیستگاه و مرکز تولید سفال است. این کتاب در هفت فصل و سه پیوست تنظیم شده است که علاوه بر پرداختن به آثار شناسایی شده، دو فصل الگوی استقراری و لندسکیپ محدودۀ منتخب از ارکان اصلی این کتاب به شمار می روند.

۱۱- مجموعه مقاله‌های کوتاه بیستمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران، ۷ تا ۹ اسفند ۱۴۰۱

به کوشش: فرشید مصدقی امینی، فاطمه فرشی جلالی

«گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران» در بیستمین گام ترتیبی و در پایان نخستین سال آغازین سده ی ۱۵ خورشیدی، پشتوانه ای ۵۱ ساله را با تجربه ها و دستاوردهای «کلان و خرد»، «پربار و نحیف» و «افتخار آمیز و انتقاد پذیر» یدک می‌کشد. راه طولانی و پر نشیب و فرازی که از گذر دوره‌های «شکل‌گیری»، «میانه» و «معاصر» پشت سر گذاشته‌ایم، مستند و مفتخر به اندیشه‌های بکر کارگشا و تلاش‌های ناب ثمر بخش «بانیانی» است که هر چند جبر روزگار ما را از درک وجودشان محروم ساخته، آثار به یادگار مانده آنها را باید آبشخورهایی دائمی برای خوشه چینی علمی و اجرایی و هستی شناسی های پدیده ای به نام «گردهمایی‌های سالانه باستان شناسی ایران» به شمار آورد. امروزه بدون رجوع و استناد به چنین منابعی، آنچه را داریم نخواهیم فهمید، اثری را که ارائه می کنیم نتوانیم اصلاح کردو دستاوردی را که به یادگار می ماند را نمی شود بهبود بخشید.

۱۲- مجموعه مقالات سومین همایش دو سالانه بین المللی انجمن علمی باستان شناسی آب و حکمرانی آب در فرهنگ و تمدن ایران و سرزمینهای همجوا ر، ششم و هفتم خرداد ۱۴۰۳

به کوشش: سعید امیر حاجلو، ذات الله نیک زاد

سومین همایش بین‌المللی آب و حکمرانی آب در ایران و سرزمین های همجوار که در تاریخ ۶ و ۷ خرداد ۱۴۰۳ با حضور شرکت کنندگان ایرانی و خارجی در باغ شهر تاریخی نطنز برگزار شد، حاصل آن، مجموعه مقالاتی است که در چهار بخش، شامل: مقاله‌های فارسی و انگلیسی تنظیم شده است. موضوعاتی نظیر: میراث آبی و نقش آن در شکل گیری فرهنگ و تمدن و توسعه پایدار در ایران و سرزمین های همجوار، دانش بومی آب و چالش آب در حیطه میراث درخطر را شامل می‌شود.

۱۳- مجموعه مقاله‌های همایش پژوهش های باستان شناسی سد کانی سیب

به کوشش: فرشید مصدقی، فرزاد مافی

خاستگاه پژوهش‌های باستان شناسی در محیط های طبیعی، پهنه های زیستی یا مناطق جغرافیایی همواره «برنامه‌های شکل گرفته از پرسش‌های از پیش طرح شده»، «توسعه فرضیه های جاری یا نوظهور»، یا «بازنگری آثار و نتایج دستاوردهای گذشته» نیست. «پویایی نیازها و خواسته های اجتماعی- اقتصادی»، «بایستگی رویکردهای زمان مند سیاسی- مدیریتی» و «چارچوب و روند طرح های عمرانی و توسعه محور» درون مایه و رویه‌هایی دارد از جنس مداخله، تغییر، تحول، دگرگونی و بازآرایی که پیامدشان در چشم اندازهای بکر، محیط های دست نخورده یا زیست بوم‌های به مرور متحول شده، وقوع دگردیسی‌های چه بسا پرشتاب مصنوعی، بازسازی‌ها یا نوسازی های گسترده و موردی است. پژوهش های باستان شناسی حوضه رودخانه زاب کوچک، سد کانی سیب بر پایه زمینه‌ها و افق‌هایی از آن گونه که گفته شد، شکل گرفت، ادامه یافت و اکنون به مرحله نشر و ترویج نتایج رسیده است.

۱۴- شاهنامه و هویت ملی، مقالات محور ویژه همایش بازشناسی نقش شاهنامه فردوسی در هویت ملی

به کوشش: فرزاد قائمی

شاهنامه شناسنامه ملی است. تداوم هویت ملی ایرانیان، در عین تنوع فرهنگی، مذهبی و زبانی، محصول وجود این اثر بوده است. همایش «بازشناسی نقش شاهنامه فردوسی در هویت ملی» درروزهای ۲۵و۲۶ اردیبهشت، در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، با ایراد ۴۰ سخنرانی که خود در ۲۵ سال برگزاری این همایش از حیث کمی بالاترین تعداد بود، برگزار شدو در فرآیند داوری و ارزیابی علمی از بین ۲۰۰ مقاله دریافتی، در نهایت ۸۰ مقاله برای نشر در مجلدات مقالات برگزیده همایش، در دو سطح انتخاب شد.مجموعاً جلد اول با عنوان «شاهنامه و هویت ملی» مشتمل بر ۳۹ مقاله در موضوع حساس هویت ملی از پژوهشگران رشته‌های مختلف علوم انسانی و هنر و یکی از اولین کتاب های تخصصی در موضوع (کتاب حاضر) است. پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در برنامه‌ریزی، داوری مقالات و برگزاری همایش مشارکت داشت.

۱۵- پس از فردوسی ، جستارهایی درباره فرهنگ و ادبیات حماسی فارسی پس از شاهنامه

به کوشش: فرزاد قائمی

«شاهنامه» در مقایسه با حماسه‌های یونانی رومی ویژگی‌های مثبتی دارد. در سایر حماسه‌ها افسارگسیختگی اخلاقی و نسب‌هایی که نسبتی با هرزگی دارند، دیده می‌شود، نوعی بی‌اخلاقی و از طرفی وجود خدایان در این متون و دور بودن هویت قهرمان‌ها از هویت انسانی وجود دارد، به عنوان مثال هرکول نیم خدا و نیم انسان است که مفعول ازدواج خدایان است. برای مخاطب امروز درک انسان خدا سخت است، از این جهت شاهنامه فردوسی در مقایسه با حماسه‌های دنیا با زندگی انسان عصر میانه سازگارتر است. شاهنامه در طول تاریخ جایگاهی سنتی در جامعه ایرانی دارد و در جامعه بین‌المللی نیز هویتی جهانی پیدا کرده است، یعنی «شاهنامه» از جامعه ایرانی شروع می‌شود و حماسه‌ای ملی جهانی است. شاهنامه جزو معدود آثاری است که توانسته در عین ملی بودن، جهانی هم بشود. اگر روزی ارزش ملی آن کمرنگ شود ارزش جهانی آن هم کمرنگ می‌شود.

۱۶- نمایشگاه تخصصی گنج‌های پنهان:

نگاهی بر رتوش‌های تاریخی پایه شیشه‌ای دوره ی قاجار محفوظ در آلبوم خانه کاخ گلستان

گرد آوری: سحر نوحی

با بررسی رساله‌های عکاسی باقیمانده از دوره ی قاجار، که به نوعی محل تلاقی علم و هنر در این حوزه هستند، مشخص می‌شود که این متون غالباً توسط معلمان شیمی و فیزیک دارالفنون تالیف و یا ترجمه شده اند. این موضوع می تواند اهمیت رویکرد علمی را در کنار توجه به ابعاد زیبایی شناختی و هنر ی این فن نشان دهد. در امتداد این نگاه کاوشگرانه، کتاب «گنج های پنهان» با نگاهی دقیق به نگاتیوهای عکاسی پایه شیشه ای دوران قاجار و بررسی پدیده رتوش در آنها، سعی دارد با بهره گیری از علم و فناوری، درک بهتری از ابعاد مختلف این فن و فرآیندهای خلاقانه پنهان در پس این هنر به دست دهد. مواجهه، مطالعه و تحلیل عمیق تر پدیده رتوش در نگاتیوهای عکاسی پایه شیشه ای نه تنها ابعاد گوناگون آن را به تصویر می کشد، بلکه در برخی موارد، در این آثار پرده از اسراری بر می‌دارد.

۱۷- گزیده ای از یافته‌های پژوهش‌های باستان شناسی سد چپر آباد، اُشنویه، آذربایجان غربی

به کوشش: حنان بحرانی پور

سد چپرآباد در جنوب شهرستان اشنویه از توابع استان آذربایجان غربی واقع شده است. مطالعات باستان‌شناسی در حوضۀ سد چپرآباد در پی اجرای یک پروژۀ عمرانی دیگر از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۳ در قالب برنامه‌های بررسی باستان‌شناختی و کاوش در شماری از محوطه‌ها انجام یافت تا اطلاعاتی از این محوطه‌ها پیش از غرق شدن به دست آید. در این کاتالوگ کوچک همکاران باستان‌شناس ما کوشیده‌اند گزیده‌ای از یافته‌های فعالیت میدانی خود را ارائه کنند تا گوشه‌ای از میراث باستان‌شناختی مدفون در این بخش از ایران را به تصویر بکشند.

۱۸- مجموعه مقالات سومین همایش بین المللی معماری دستکند ، میراث معماری دستکند برای نسل‌ها

گردآوری و تدوین: مهناز اشرفی

کتاب حاضرحاصل مقالات گردآوری شده در سومین همایش بین‌المللی معماری دست‌کند است که در مهرماه سال ۱۳۹۷ توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان و با مشارکت دفترامور پایگاه‌های جهانی وزارتخانه متبوع و دانشگاه بوعلی سینا در همدان برگزار شد. معماری دست‌کند، گونه‌ای از معماری است که بر خلاف معماری مرسوم، از طریق کاستن از توده پر، فضای مورد نیاز را ایجاد می‌کند.

۱۹- گزیده ای از یافته های پژوهش های باستان شناسی ایران در سال ۱۴۰۱

گردآوری: معصومه مصلی

۲۰- گزارش های بیست و یکمین گرد همایی سالانه باستان شناسی ایران

گردآوری: سجاد علی بیگی

۲۱- مجموعه مقاله های کوتاه بیستمین گرد همایی سالانه باستان شناسی ایران

گرد آورندگان: فرشید مصدقی، فاطمه فرشی جلالی

۲۲- گزارش‌های باستان شناسی ۹

گرد آورنده: سجاد علی بیگی