به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آیین تکریم و معارفه رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با حضور محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور، سه‌شنبه (۲۹ آبان‌ماه) در کتابخانه ملی برگزار شد.

عارف در مراسم تکریم و معارفه رئیس جدید سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: توفیق دیدار رئیس پیشین کتابخانه ملی ایران آقای مختارپور را نداشتم اما از او تشکر می‌کنم. از پذیرفتن مسئولیت ریاست کتابخانه ملی از سوی این فرد نخبه و فرهیخته - غلامرضا امیرخانی - تشکر می‌کنم که با قبول مسئولیت هم خانواده کتابخانه ملی و هم اندیشمندان و نخبگان را خوشحال کرد.

وی با بیان اینکه دولت به نتیجه خوبی برای انتخاب ریاست کتابخانه ملی رسید، ادامه داد: با شناخت و تعصبی که نسبت به کتابخانه ملی دارم امیدواریم، دوره درخشانی برای فعالیت کتابخانه ملی باشد.

عارف افزود: ابتدای نیمه اول دهه ۸۰ و آغاز تدوین برنامه سوم توسعه، مهم‌ترین راهبرد کشور را اصلاحات ساختاری با هدف ارتقا بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها قرار دادیم. یکی از ایده‌هایی که درباره برخی مکان‌ها از سوی برخی نخبگان مطرح شده بود، بحث ادغام کتابخانه ملی و سازمان اسناد بود که در مکان فعلی کتابخانه ملی باشد؛ البته مرکز اسناد زودتر منتقل شده بود.

معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه ادغام سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، مخالفان جدی داشت، اظهار کرد: بخشی از نگرانی‌ها برای حفاظت از اسناد بود؛ زیرا کتابخانه و کتاب جنبه نماشی تلقی می‌شد اما تنظیم نگهداری و حفاظت از اسناد سبک و سیاق خاصی می‌خواست. در نهایت دولت وقت، یک نظر کارشناسی داد و این ادغام کارشناسی انجام شد. اگر یک کار خوب آن زمان انجام شد، همین ادغام بود.

عارف با تاکید بر جایگاه کتابخانه ملی گفت: کتابخانه ملی باید خانه امن پژوهشگر و محل گفت‌وگو باشد.

عارف با اشاره به جایگاه کتاب و کتابخوانی در کشور و شعارهای فرهنگی انقلاب اسلامی عنوان کرد: انقلاب اسلامی ایران انقلاب فرهنگی بود و قاعدتاً باید فرهنگ را اولویت قرار می‌داد اما احساس می‌کنم با تصمیم درست ادغام کتابخانه ملی در سازمان اسناد سابقه کتابخانه محو و البته به جایگاه نگهداری و حفاظت از اسناد نیز لطمه وارد نشد.

وی با یبان اینکه کتابخانه ملی در تاریخ یک قرن اخیر کشور سابقه درخشانی دارد، عنوان کرد: نگاهی که به کتابخانه ملی و سازمان اسناد داریم؛ نگاه راهبری، راهنمایی و نظارت بر همه مجموعه‌های اسناد علمی و فرهنگی کشور است و بحث دخالت مطرح نیست.

معاون اول رئیس‌جمهور با بیان اینکه کتابخانه‌های خوب و قابل قبولی در کشور داریم که صاحب ندارند، گفت: البته صاحب حقوقی دارند اما صاحب معنوی خوب، یعنی کسی که از نظر فرهنگی به این کتابخانه‌ها و نهاد علمی بپردازد، وجود ندارد این مجموعه‌ها اشکالات و ایراداتی دارند.

وی افزود: البته صمیمانه از مسئولان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تشکر می‌کنم؛ یکی از دغدغه‌های آقای صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همین کتابخانه‌های عمومی هستند اما فراتر از این کتابخانه‌ها، موقعیتی است که کتابخانه ملی باید داشته باشد.

عارف با بیان اینکه بر این باورم، کتابخانه ملی فقط در ایران نقش مهمی را ایفا نمی‌کند، اظهار کرد: کتابخانه ملی ایران از نظر تمدنی، خارج از مرزهای ایران نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. ایرانیان خارج از کشور نیز باید و البته به کتابخانه ملی خودشان افتخار کنند؛ البته وقتی اسم شاعران و اهالی برجسته فرهنگ ایرانی در جغرافیای قراردادی فرهنگی، به نام کشورهای دیگر زده می‌شود، ابتدا انسان احساس ناراحتی می‌کند.

عارف با بیان اینکه بزرگان علم و فرهنگ و کتابخانه ملی ایران سرمایه‌های مهمی هستند که در حوزه سرزمینی تمدن فرهنگی باید قدر آن‌ها را بدانیم، اظهار کرد: به‌دلیل مشغله‌های چهاردهه گذشته از پیام اصلی انقلاب اسلامی و نقش دانش و فرهنگ که ما را به پیروزی رساند، غافل شدیم.

وی با بیان اینکه در چهاردهه گذشته نیز توفیقات زیادی در بخش دانش و فرهنگ داشتیم، گفت: البته نمی‌خواهم این وضعیت حوزه تمدنی و فرهنگ ایرانی اسلامی را با گذشته مقایسه کنم. باید خود را با جایگاهی که باید باشیم مقایسه کنیم. آیا توانستیم بهره مناسب و نه کاملی را از بخش فرهنگ ببریم و نهادهای فرهنگی در جایگاه تاثیرگذار حداقل در بخش تاثیرگذاری تمدنی هستیم؟ جوابش را نمی‌دانم؟ البته اگر جواب مثبت باشد، باز هم بهتر از این می‌توانستیم عمل کنیم.

معاون اول رئیس‌جمهور ادامه داد :۴۰ سال است، می‌گوییم شرایط کشور خاص است، مسائلی که خودمان ساختیم یا دیگران برایمان ساختند، همیشه ذهن مدیران کشور متوجه حل مسائل روز کشور بوده و از مباحث فرهنگی غافل بودند.

عارف با بیان اینکه باید در میان مسئولان و جامعه و نخبگان، افرادی باشند که خودشان را مسئول پاسداری از ارزش‌های فرهنگی و معنوی کشور بدانند و درگیر مسائل جاری کشور نباشند، اظهار کرد: اتفاقاً با عرض معذرت باید بگویم نهادهایی که ذاتشان فرهنگی است، در حوزه کار اقتصادی قرار گرفتند که این وضعیت برخلاف روح انقلاب اسلامی است.

وی افزود: باید کسانی که فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی دارند را وارد عرصه فرهنگ می‌کردیم اما کسانی که مسئولیت فرهنگ و تولید علم در کشور دارند، وارد حوزه اجرایی و اقتصادی شدند. همیشه فکر می‌کنیم کشور شرایط خاص دارد و ۴۰ سال است این شرایط ادامه دارد. به همین دلیل نیروها در جای مناسب قرار ندارند و این وسط آنچه قربانی می‌شود علم و فرهنگ است.

وی با بیان اینکه در بحث شاخص‌های علمی، وضعیت خوبی داریم گفت: چرا یک جوان، وقتی به یک دانشگاه برجسته خارج از کشور می‌رود، بعد از سه سال چهره برجسته علمی و سیاسی یا اجتماعی می‌شود اما رفیق او که بعضاً از نظر علمی برتر بود نهایتاً یک معلم ساده می‌شود؟ علت چیست؟ اگر صادق باشیم گفت‌وگو در ذات نهادهای فرهنگی مانند کتابخانه ملی است.

عارف با بیان اینکه باید اجازه دهیم افراد آزادانه صحبت‌هایشان را مطرح کنند، عنوان کرد: چرا با وجود نقش معنویت و فرهنگ در جامعه و فرهنگی بودن، نقش مرجع دینی انقلاب اسلامی که پیش از سیاسی بودن و نظامی بودن او مطرح است، اقدامات کافی انجام ندادیم؟

وی با اینکه اولویت دادن به فرهنگ، هدف دولت وفاق ملی و چهاردهم است، گفت: شرایط کشور و مشکلات و تننگناهای اقتصادی کشور را می‌دانید اما ریشه بسیاری از مشکلات کشور بی‌توجهی به فرهنگ یا کانالیزه کردن فرهنگ است و در راه توجه به فرهنگ، دولت باید زمینه‌سازی کند؛ البته با پول نمی‌شود، فرهنگ‌سازی کرد؛ دولت سنگ‌اندازی نکند. نگاهمان به ارتقا فرهنگ با استفاده از ظرفیت مردمی است.

عارف با بیان اینکه «فرهنگ فرمایشی» در شان کشور و دولت نیست، گفت: دولت وفاق ملی در صدد این است که نخست دنبال نخود سیاه نرود و نخست عمل و بعد نتیجه را اعلام کند؛ مثلاً بحث عملکرد ۱۰۰ روزه را مطرح می‌کنند؛ بنای دولت گزارش دادن در باره ۱۰۰ روزه نیست، اهداف دولت در شرف اتفاق افتادن است هرچند با تاخیر در انتصاب دولت هزینه می‌دهد.

وی با بیان اینکه دولت وفاق ملی تلاش کرد کسی را در صدر مسئولیت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بگذارد که بتواند برنامه‌ها و اولویت‌های دولت چهاردهم را اجرا کند، گفت: برای انتخاب رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هیچ گزینه قطعی وجود نداشت و این مسئولیت را برای یک انتخاب شایسته، به کارشناسان واگذار شد؛ البته این تشخیص است و نمی‌گوییم کار دولت بی‌نقص بوده است؛ وحی مُنزَل نیست.

عارف گفت: البته چون کتابخانه ملی مرجع است، توقع نیست که مانند کتابخانه‌های دیگر شبانه‌روزی باشد اما باید مامن پژوهشگران محققان باشد تا آن‌ها بتوانند صحبت‌هایشان را مطرح کنند. اگر سازمان اسناد و کتابخانه ملی بانی این کار شوند؛ بسیار خوب است. نباید با تغییر یک مدیر، سیستم مدیریت یک نهاد بهم بریزید.

عارف با اشاره به اینکه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران باید مامن امن پژوهشگران و محققان باشد، عنوان کرد: تقویت دیپلماسی فرهنگی یکی از ماموریت‌های مهم سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است. در ۴۰ سال گذشته فقط بر روابط اقتصادی و دیپلماسی سیاسی تاکید کردیم؛ درحالی که اگر به دیپلماسی فرهنگی تکیه کنیم، روابط سیاسی و اقتصادی خودش را نشان می‌دهد.

وی با اشاره به طرحی برای ساماندهی اسناد داخلی و خارجی عنوان کرد: خواهش می‌کنم برای این قسمت فکر کنید؛ یعنی برای انتقال اسناد مهم متعلق به ایران در خارج از کشور و ساماندهی این استاد در داخل از کشور، طرح منسجمی ارائه شود. یکی از رسالت‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تقویت دیپلماسی فرهنگی بوده است.

عارف با اشاره به اینکه بهتر است یک راهبرد ۱۰ ساله و طولانی‌مدت برای اداره کتابخانه و سازمان اسناد ارائه شود، گفت: تدوین یک برنامه ۱۰ ساله در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در سایه سند چشم‌انداز و اسناد بالادستی تدوین شود و در هیئت‌امنای کتابخانه ملی تصویب شود و حتی اگر بخشی از آن اجرا شود، قابل تقدیر است. ارتقا سازمان در بخش حفاظت و داشتن سیاست‌های بلندمدت می‌تواند به کیفیت این سازمان کمک کند.

وی افزود: دولت و هیئت‌امنا در خدمت رئیس جدید کتابخانه ملی خواهند بود؛ البته مرمت، حفاظت و نگهداری از منابع کتابخانه ملی و سازمان اسناد، اولویت مهمی است که در این دوره باید به آن توجه کرد.