سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، اشکان شکوه‌فرد، مشاور و مدرس حوزه چاپ: صنعت چاپ تجاری با ادغام هوش مصنوعی (AI) دستخوش دگرگونی قابل توجهی شده است؛ هوش مصنوعی به سیستم‌هایی اطلاق می‌شود که برای انجام کارهایی طراحی شده‌اند که معمولاً به هوش انسانی نیاز دارند؛ مانند تصمیم‌گیری، حل مسئله و تشخیص الگو. می‌توان آن را از دو منظر عملی درک کرد: اول، به‌عنوان سیستمی که فرآیندهای شناختی خاصی مانند یادگیری و استدلال را شبیه‌سازی می‌کند، که امکان خودکارسازی وظایف پیچیده را فراهم می کند و دوم، به‌عنوان یک ابزار تخصصی بهینه شده برای افزایش فرآیندهای خاص و بهبود کارایی عملیاتی.

در این میان بررسی‌های سیستماتیک دو سوال مهم زیربنایی را مطرح می‌سازد؛ حوزه‌های کلیدی که در آن هوش مصنوعی در صنعت چاپ استفاده می‌شود کدام است، و مزایا و چالش‌های مرتبط با آن چیست؟

مطالعات، کاربردهای اولیه هوش مصنوعی را در بخش‌های برنامه‌ریزی و کنترل تولید (PPC)، مدیریت کیفیت (QM)، مدیریت تامین نگهداری (MM) و مدیریت زنجیره تامین (SCM) را نشان می‌دهد. برنامه‌ریزی و کنترل تولید از الگوریتم‌های بهینه‌سازی زمان‌بندی و تخصیص منابع و بهبود کارایی تولید استفاده می‌کند. مدیریت کیفیت، نقص‌ها را شناسایی کرده و کیفیت چاپ را بهینه می‌کنند. مدیریت نگهداری با حصول اطمینان از عملکرد موثر ماشین‌ها و به حداقل رساندن زمان خرابی ماشین‌آلات تمرکز می‌کند. هوش مصنوعی پس از بهینه‌سازی فرآیندهای طراحی، بر فرآیندهای تولید و انبارداری نیز تأثیر می‌گذارد. اما علی‌رغم این پیشرفت‌ها، چالش‌هایی مانند الزامات داده‌های درست، پیچیدگی الگوریتمی و مشکلات یکپارچه‌سازی همچنان در پیاده‌سازی هوش مصنوعی پابرجاست. یافته‌ها نشان می‌دهد با توجه به اینکه هوش مصنوعی دگرگونی‌های قابل توجهی ایجاد می‌کند، اما مزایای آن مشروط به غلبه بر چالش‌های اجرایی و عملیاتی آن است.

صنعت چاپ که زمانی، تحت سلطه روش‌های سنتی بود، با ادغام روزافزون فناوری‌های دیجیتال و هوش مصنوعی (AI) در فرآیندهای آن، دستخوش تغییری تحول‌آفرین شده است. با ظهور انقلاب Industry 4.0، پتانسیل هوش مصنوعی برای متحول کردن تولید، بهبود کارایی و افزایش رقابت بیشتر از همیشه در دسترس قرار گرفت. از آنجایی که کسب‌وکارها با رقابت رو به رشد و تقاضای مشتریان روبرو هستند، استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی در چاپ، فقط یک تجمل و رویا نیست، بلکه یک ضرورت است.

با وجود چشم‌اندازهای امیدوارکننده هوش مصنوعی در صنعت چاپ، اما ابهاماتی در میزان اثربخشی آن وجود دارد، ضمن اینکه تاثیر کامل یکپارچه‌سازی هوش مصنوعی هنوز به طور کامل درک نشده است.

هوش مصنوعی در صنعت چاپ در قسمت‌های برنامه‌ریزی، ماشین‌آلات و رباتیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بخش برنامه‌ریزی، چالش‌های پیچیده در زمان‌بندی، تخصیص منابع و کارایی تولید، بهینه‌سازی می‌شود. در بخش فنی توانایی‌های تصمیم‌گیری و پیش‌بینی در محیط‌های تولید را افزایش می‌دهد و میزان ضایعات را کنترل می‌کند. رباتیک برای چاپ‌های سایز بزرگ، که در آن روش‌های سنتی مقداری قابل توجهی دارای کارایی پایین هستند، استفاده می‌شود. این الگوریتم‌ها به طور موثر زمان تولید، هزینه‌ها و ضایعات را کاهش می‌دهند، اگرچه اغلب با پیچیدگی محاسباتی و مقیاس‌پذیری دست و پنجه نرم می‌کنند. بهبود برنامه‌ریزی و دریافت سفارش و برنامه‌ریزی زمان واقعی، افزایش دقت و قابلیت اطمینان پیش‌بینی از مزایای هوش مصنوعی در صنعت چاپ در آینده خواهد بود.

همچنین مدیریت کیفیت (QM) بر افزایش کیفیت چاپ از طریق نظارت سیستماتیک، شناسایی و بهینه‌سازی، به ویژه در مراحل چاپ و پیش از چاپ تمرکز دارد. فناوری‌های هوش مصنوعی باعث یادگیری عمیق و بینایی سیستماتیک در رسیدگی به چالش‌های کلیدی مانند تشخیص نقص، بهینه‌سازی کیفیت چاپ و کارایی فرآیند بسیار مهم هستند. به عنوان مثال، در کشورهای پیشرفته هوش مصنوعی در چاپ گراور با دقت ۹۸.۴ درصد مورد استفاده قرار می‌گیرد، اگرچه این روش‌ها به دلیل هزینه‌های محاسباتی بالا و کمبود اطلاعات دارای نقص‌هایی هستند.

هوش مصنوعی در پیش از چاپ، کیفیت زیبایی شناختی را افزایش می‌دهد، مدیریت رنگ را به صورت اتوماتیک انجام می‌دهد، الگوهای فرم‌بندی را به صورت خودکار انجام می‌دهند، در نتیجه کار دستی را کاهش می‌دهد، کارایی را افزایش می‌دهد، خطاهای احتمالی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند و دقت را تا حدود ۹۰ درصد بهینه می‌کند.

در این میان در بخش تعمیر و نگهداری (MM) اطمینان از عملکرد ماشین‌آلات و راندمان، به حداقل رساندن توقف تولید و جلوگیری از ضررهای مالی از جمله مزایای هوش مصنوعی است. همچنین هوش مصنوعی زنجیره تامین (SCM) که شامل برنامه‌ریزی، کنترل و اجرای تمام جریان‌های لجستیکی، از خرید مواد خام تا تحویل محصولات نهایی و مقرون به صرفه بودن را کنترل و هدایت می‌کند.

با وجود مزایای قابل توجه هوش مصنوعی در صنعت چاپ، این فناوری با چالش‌هایی روبرو است که مانع پذیرش گسترده آن می‌شود. مطالعات و بررسی‌هایی توسط سازمان تکنولوژیکی-سازمانی-محیطی (TOE) انجام و چالش‌های هوش مصنوعی شناسایی شده است. چالش‌هایی شامل مقیاس پذیری، وابستگی به داده‌ها، پیچیدگی الگوریتمی، ادغام و سازگاری با سیستم‌های موجود، هزینه های بالای پیاده سازی و نیاز به پرسنل ماهر و کارآمد. هوش مصنوعی به دلیل وابستگی به داده‌ها و نیاز به اطلاعات واقعی و درست و با کیفیت بالا، مشکلات محیط‌های تولید در دنیای واقعی، و پیچیدگی الگوریتم‌های هوش مصنوعی، که اغلب به پیکربندی‌های خاص و بهینه‌سازی مداوم نیاز دارند، دچار چالش‌های بنیادین است.

در بخش‌های سازمانی چالش‌هایی شامل نیاز به تخصص بیشتر برای پیاده‌سازی موثر فناوری‌های هوش مصنوعی، مقاومت در برابر تغییر از سوی کارکنانی که نگران جابه‌جایی شغل یا اختلال در گردش‌های کاری تعیین‌شده هستند و هزینه‌های قابل توجه مرتبط با پذیرش هوش مصنوعی وجود دارد. این هزینه‌ها، به‌ویژه برای سخت‌افزار، نرم‌افزار، و پشتیبانی فنی مداوم، می‌تواند بسیار زیاد باشد.

این نتایج نشان می‌دهد که هوش مصنوعی ظرفیت تغییر صنعت چاپ را با بهینه‌سازی فرآیندها، کاهش خطاها و افزایش تصمیم‌گیری دارد. با این حال، مطالعات نشان می‌دهند که این مزایا مشروط به غلبه بر چندین چالش، از جمله نیاز به داده‌های با کیفیت بالا، پیچیدگی الگوریتم‌های هوش مصنوعی، و هزینه‌های اجرایی قابل توجه است. اگر موانع تکنولوژیکی، سازمانی و محیطی به طور مؤثر مدیریت شوند، هوش مصنوعی می‌تواند، باعث پیشرفت‌های قابل توجهی در صنعت چاپ شود.