سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - مرجانه حسین‌زاده: تمام روزنامه‌نگارانی که کارشان را دهه ۶۰ به صورت رسمی و سازمانی شروع کردند حتماً به خاطر دارند که آن ایام هیچ جزوه و کتاب آموزشی در اختیار روزنامه‌نگاران و خبرنگاران نبود. در کشورهای دیگر روی اطلاعات و معلومات کلاسیک روزنامه‌نگاری کار زیادی شده بود اما در ایران تنها تجربه بزرگان این حرفه، بهترین منبع آموزشی بود که کسب آنها، مستلزم صرف سال‌ها وقت و هزینه بود.
کتاب «خودآموز خبرنگاری حرفه‌ای» که به تازگی رهسپار بازار کتاب شده، ماحصل معلومات و تجربیات سه دهه از زندگی یکی از روزنامه‌نگارانِ پیشکسوتِ مشهدی است که از همان ایام به طور حرفه‌ای به روزنامه‌نگاری پرداخت و آن‌طور که خودش می‌گوید در آن سال‌ها تنها جزوه‌ای که پیدا کرده، جزوه‌ای از خبرگزاری پارس سابق بوده که ادارات و مراکز را برای کسب خبر معرفی کرده بوده، یعنی یک راهنمای بسیار ساده و پیش پا افتاده!
اما علیرضا دوانلو که اشتیاق و کنجکاوی بسیاری برای حرفه‌ای‌تر کار کردن را داشت، در نهایت موفق شد به چند منبع خارجی دست پیدا کند و در همان سال‌ها با کتاب‌های روزنامه‌نگاران معروف جهان هم آشنا شد.
پس از گذشتِ چندسال، به فکر افتاد تا مسیر مشکلی را که برای کسب تئوری‌ها و تجربیات این حرفه سپری کرده را برای سایرین هموار کند اما این کار سال‌ها طول کشید و در نهایت کتاب «خودآموز خبرنگاری حرفه‌ای» مدتی قبل در ویترین کتابفروشی‌ها نشست. وقتی در یک بعدازظهر زمستانی با او درباره این کتاب گفت‌وگو کردیم، او صحبت را با همان سال‌های ابتدایی نگارش کتاب آغاز کرد و گفت: پس از اینکه نگارش این کتاب را آغاز کردم، متوجه شدم به مرور کتاب‌های بسیار خوبی مانند روزنامه‌نگاری نوین اثر حسین قندی و نعیم بدیعی به بازار کتاب راه یافت اما کتاب‌هایی که برای رشد جامعه خبرنگاری کشور بسیار سودمند و ارزشمند واقع شد اما احساس می‌کردم هنوز هم نیاز به کتابی فراتر از آنها برای آشنایی عموم جامعه با این حرفه و خبرنگاران به طور اخص به صورت تخصصی، وجود دارد.
ویژگی‌های کتاب
او با اشاره به چند ویژگی کتاب خودآموز خبرنگاری حرفه‌ای اظهار کرد: در وهله اول باید بگویم که کتاب را همان گونه نگارش کردم که در سر کلاس‌های دانشگاه تدریس می‌کنم، به صورت محاوره‌ای و بسیار ساده در حدی که اگر یک فرد دیپلمه، کتاب را تهیه و بر روی آن کار کند در اتمام کار، به توانایی های یک خبرنگار معمولی برسد.
دوانلو ادامه داد: به جز مخاطبان خاص من، یعنی جامعه خبرنگاران و علاقه‌مندان به یادگیری خبرنگاری، این کتاب را به صورتی نوشتم که هر فردی با حداقل تحصیلات به مفاهیم و تعاریف پایه‌ای خبر، به عنوان ستون سواد رسانه‌ای آشنا شده و بتواند به حدی برسد که خبر را از شبه‌خبر و داستان‌های روایی، تفکیک کند.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: این روش آموزش کارگاهی و مهارت‌آموزی را سال‌ها در مراکز رسانه‌ای گوناگون کشور آزمایش کرده و به اجرا گذاشته‌ام. در کلاس‌های دانشگاه، باشگاه خبرنگاران جوان صدا و سیما و دوره‌های آموزشی برای راه‌اندازی و تقویت روزنامه‌ها، هفتهنامهها و خبرگزاری‌هایی مانند شبستان نیز با این روش نتایج مطلوبی را به دست آوردم.
دوانلو در خصوص ویژگی دیگر این کتاب گفت: نکته مهم دیگری که در کلاس‌های آموزشی و در کتاب خودآموز خبرنگاری حرفه‌ای، مدنظر داشته و به اجرا درآورده‌ام، ایجاد انگیزه، جسارت و کنجکاوی مبرم و افزایش انگیزه کشف حقیقت در دانشجویان، فراگیران و هنرآموزان بوده است، زیرا معتقدم که در صورت ایجاد انگیزه و نشاط کافی در فراگیران، آنان این مسیر را ادامه خواهند داد و در غیر این صورت از تداوم کاری تا این حد متنوع تمام وقت و مشکل، خسته شده و آن را رها خواهند کرد. البته خوشبختانه در عمل همیشه با افزایش انگیزه، توانایی و استمرار کارها در دانشجویان با استعداد مواجه شده‌ام.
این روزنامه‌نگار پیشکسوت عنوان کرد: در ابتدای کتاب سعی کردم کتاب را با ذکر خاطره‌ای از ایام مدرسه، زمانی که نوشتن را از انشا سر کلاس‌ها و تولید روزنامه‌دیواری در مدرسه راهنمایی و در ایام پیش از انقلاب شروع کردیم، آغاز کنم تا بین خودم و مخاطب صمیمیتی ایجاد کنم و در پایان کتاب با دادن آدرس و تلفنم آن را به پایان برسانم تا ارتباطم را به صورت مستمر با خوانندگان کتاب حفظ کنم تا آنان بتوانند در دوره‌های عملی و کاربردی، اطلاعات و مهارت خود را ارتقاء دهند.
پرورش جوانان از مهم‌ترین اهداف نگارش این کتاب است
او با بیان اینکه هدفم تنها فروش یک کتاب نیست، ابراز کرد: در وهله اول مایلم، جوانانی را پرورش بدهم که در حرفه حیاتی و مهم روزنامه‌نگاری بتوانند بزرگترین خدمت‌ها را به کشور و ملت خود ارائه کنند و بعد اینکه جامعه‌ای را به وجود بیاوریم که با درک و فهم مشترک از مفاهیم عمیق روزنامه نگاری بتواند عرصه‌های بزرگ را به درستی مدیریت کرده و در سطح بین‌المللی ایفای نقش کند.
دوانلو ادامه داد: سومین هدف من از نوشتن این کتاب، این بود که جامعه خبری دانا، بتواند با ارائه مفاهیم و تبدیل آن به فرهنگ عمومی، سواد رسانه‌ای هموطنان را بالاتر برده و سیستم ایمنی ملی را در مقابل ویروس‌های اطلاعات در «جهان کاملاً دیجیتالی شده» تقویت کند.
این نویسنده و روزنامه‌نگار ادامه داد: در کتاب «خودآموز خبرنگاری حرفه‌ای» تلاش کردم تا تعاریف کامل و جدیدترین نگاه‌ها به مقوله‌ها و مباحث خبرنگاری را سازماندهی و منتشر کنم، مانند تعریف کاملی از ماهیت خبر، همچنین تلاش کردم با جدیدترین اطلاعات رسانه‌ای جهان، دسته‌بندی‌ها و مفاهیم نو را وارد کتاب کنم که از جمله آن می‌توان به دسته‌بندی عناصر و ارکان خبری اشاره کرد. از سوی دیگر سعی کردم تا مفاهیم ثقیل و پیچیده خبرنگاری را بسیار ساده و روان بیان کنم، همچنان که به صورت کارگاهی سر کلاس توضیح داده و تدریس می‌کنم.
بخش‌های مختلف کتاب
وی در خصوص بخش‌های مختلف این کتاب تصریح کرد: در کتاب «خودآموز خبرنگاری حرفه‌ای» مباحثی همچون خبر یک حق اجتماعی است نه کالای تجاری، شبه خبر را چه به خبر؟ و خبر از زوایای گوناگون، آمده است.
دوانلو ادامه داد: پس از اینها تعریف خبر آورده شده و برای ارائه تعریف جامع و جدیدی از خبر کلمات انعکاس، عینی، رویداد، ارزش خبری، نفوذناپذیری و مخاطب محوری واکاوی شده‌اند. در مبحث بعدی خط تولید خبر تشریح می‌شود و ارزش‌های خبری شامل تازگی، استثنا و شگفتی، فراگیری، فراوانی، درگیری، شهرت و مجاورت مورد بحث قرار گرفته‌اند.
وی، «هویت خبر» را یکی از مباحث اساسی کتاب «خودآموز خبرنگاری حرفه‌ای» دانست و اظهار کرد: دو مبحث جدید در خصوص عناصر خبری نیز در این کتاب مورد اشاره قرار گرفته‌اند، اولی ترتیب عناصر خبری و دومی ارتباط ارزش‌ها و عناصر خبری است. هنر چیدن میزِ عناصر خبر، صاعقه خبر، مفهوم هرم وارونه و سبک‌های نوشتن خبر از مباحث بعدی کتاب است.
دوانلو بیان کرد: در بخش دیگر این کتاب راجع به مبحث بسیار مهم تیتر، کارکردهای تیتر و ویژگی‌های تیتر خبری اشاره شده است. همچنین بخش‌های اجزا تیتر، ضرباهنگ تیتر، شناسنامه خبر، منبع خبر و اخبار تولیدی و اختصاصی معرفی شده‌اند.
نظر شما