سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): سیدفرید قاسمی محقق برجسته تاریخ مطبوعات ایران و نویسنده نامدار معاصر کشور، شهریور ماه ۱۳۴۳ خورشیدی در محله «فرهنگ» خرمآباد به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی راهنمایی و دوره متوسطه را تا سال سوم در همان گذراند، سپس برای دریافت دیپلم متوسطه به قم رفت و پس از اخذ دیپلم راهی تهران شد.
وی که فعالیتهای فرهنگی و مطبوعاتی را از سنین نوجوانی شروع کرده بود. دوره آموزش روزنامهنگاری را سال ۱۳۵۹ اولین دوره آموزش روزنامهنگاری بعد از انقلاب در تحریریه یکی از روزنامههای صبح تهران گذراند تحصیلات دانشگاهی او به علت ادغام رشته روزنامهنگاری در آن سالها در رشته کتابداری و اطلاعرسانی دنبال شد و پس از اخذ لیسانس موفق به قبولی در دوره فوق لیسانس شد. ولی ادامه تحصیل نداد و خودخوانی را به ادامه تحصیلات دانشگاهی ترجیح داد.
سیدفرید قاسمی که دانش آموخته روزنامهنگاری و فارغالتحصیل رشته کتابداری و اطلاعرسانی است با جدیت و استمرار فعالیت به درجه والا و جایگاه کمنظیری در عرصه پژوهش درباره مطبوعات و دانشنامهنگاری رسید به گونهای که به عنوان «حافظه تاریخ مطبوعات ایران» شناخته شده است.
وی با تلاش و کوششی که در بررسی تدوین و انتشار آثار متعدد در حوزه تاریخ مطبوعات ایران و لرستانپژوهی به کار برده استعداد توانمندی و دانستگی خود را به اثبات رسانده است. عضویت در هیأت امنا و مشاوره مراکز و مؤسسههای علمی مطبوعاتی، آموزشی و پژوهشی به ویژه در حوزههای نشر مطبوعات و اطلاعرسانی و نیز سردبیری پانزده نشریه معتبر نوشتن طرحهای مختلف سخنرانیها و مصاحبههای متعدد در موضوعات مختلف در کارنامه او دیده میشود.
کتابهای سیدفرید قاسمی؛ سند زرین حوزه پژوهش
کتابها و آثار ارزشمند او مانند «اولینهای مطبوعات ایران»، «تاریخ روزنامهنگاری ایران»، «سرگذشت مطبوعات ایران»، «تاریخ مطبوعات ایران» و دهها عنوان دیگر، چون سند زرینی سالها بر پیشانی حوزه پژوهش کشور بهویژه در حوزه مطبوعات خواهند درخشید و نسلهای مختلف از این مکتوبات بهرهها خواهند برد.
نام سیدفرید قاسمی برای جامعه مطبوعاتی ایران، یک «منبع» است. آنچه موجب تفاوت او در مسیر تولید منابع تاریخ مطبوعات و کتابپژوهی شده است، گوناگونی روشهای پژوهشی این روزنامهنگار محقق است. او محققی «تکروشی» نبوده است. اگرچه صاحبنامانی پیشتر از او تاریخ مطبوعات را نگاشتهاند اما آثار سیدفرید قاسمی به روشهای کاربردی، مطالعات اکتشافی و تفصیلی، پژوهشهای توصیفی و تحلیلی توانسته است، خلاء منبع را در چهار دهه گذشته جبران کند.
در سوابق مطبوعاتی قاسمی، هم راهاندازی و سردبیری مجله «رسانه» میدرخشد و هم سردبیری هفتهنامه «کتاب هفته»؛ از این روست که باید او را روزنامهنگاری مؤلف در هر دو حوزه مطبوعات و کتاب دانست.
وقف مجموعه بزرگ مطبوعاتی سیدفرید قاسمی
این نویسنده فرهیخته در ۱۳۹۲ خورشیدی و در اقدامی بزرگ و معنوی بخشی از مجموعه بزرگ مطبوعاتی خود را وقف آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی کرد، این مجموعه بیش از ۲ هزار عنوان نشریه (مجله، روزنامه، سالنامه) است که ۴۸ هزار نسخه را در بر می گیرد و عناوین ارزشمندی از تاریخ مطبوعات ایران را در خود جای داده است.
همچنین وجود بیش از ۲۰۰ عنوان نشریه لرستانشناسی، تصویر شماره اول نشریه «کاغذ اخبار» نخستین نشریه ادواری ایران مربوط به ۱۲۵۳ قمری و تصویر دومین نشریه ادواری ایران به نام «زاهر یرادی دباهرا» چاپ ۱۲۶۵ قمری به زبان آشوری در ارومیه از شاخصههای مهم مجموعه وقفی قاسمی است.
در کتاب «۵۰ سال مطبوعات به روایت آمار» با عنوان فرعی بهانضمام نیمقرن کتابشماری در ایران احصائیهنویسیهای مطبوعات و کتاب را از سرآغاز طبع و نشر در ایران تا ۱۳۹۶ خورشیدی بررسی کرده است.
این مولف در فرازهای ابتدایی کتاب آورده است: «میدانیم که تأسیس نخستین چاپخانه و نشر اوّلین کتاب در ۱۰۴۸ قمری در جلفای اصفهان میرفت تا سرآغاز یک تحول اساسی در کشور شود اما دیری نپایید که بر اثر سعایتهای تنگنظرانه این چاپخانه پس از نشر شماری کتاب و اعلان دیوارکوب غیرفارسی متوقف شد. همچنین وقوف داریم که چاپ کتاب به زبان فارسی در ایران با انتشار فتحنامه و جهادیه در ۱۲۳۳ قمری در تبریز شروع شد. اگر این تاریخ را مبدأ چاپ و نشر کتاب فارسی در ایران بدانیم، کتاب چاپی فارسی ایرانی تا سال ۱۳۹۷ خورشیدی حدود ۲۰۳ سال (۱۱۰ سال در عهد قاجار، ۵۳ سال در روزگار پهلوی و تا امروز ۴۰ سال در زمانه جمهوری اسلامی) را از سر گذرانده است.
قاسمی در گام دوم کتاب «۵۰ سال مطبوعات به روایت آمار» بررسی تطبیقی ۵۰ سال مورد نظر را در ۲ بخش موضوعی «مطبوعات» و «کتاب» در دستور کار قرار داده و معتقد است که نبود یک سامانه جامع در اینزمینه، یکی از دردهای جامعه ایران است.
«تاریخ مطبوعات ایران» اثر ارزشمند دیگر از فرید قاسمی در حوزه تاریخ مطبوعات است که مطبوعات ایرانی را از بدو تولدشان در ایران تا پس از انقلاب ۱۳۵۷ بررسی کرده است. بخش انتهایی این کتاب هم به بررسی پیشینه مطبوعات و روزنامهنگاری در جهان میپردازد. پایه این کتاب، گفتارهایی است که فرید قاسمی برای دانشجویان رشتههای ارتباطات، کتابداری و اطلاعرسانی، تاریخ و کتابداران بخش نشریههای ادواری شماری از کتابخانهها تدریس کرده است.
بنابراین باید گفت، آثار فرید قاسمی به ویژه در زمینه مطبوعات از اهمیت زیادی برخوردار هستند، زیرا این مرد نامآشنای مطبوعات، عمر خود را یکسره بر سر پژوهشهای مطبوعاتی و مطالعات تاریخی گذاشته، خوانده و نوشته است، آنقدر دقیق نوشته که امروز، پژوهشگران و محققان، خلا خاصی را در حوزه پژوهشهای مطبوعاتی حس نمی کنند.
برجستهترین صاحبنظر در زمینه تاریخ مطبوعات ایران
علاقه این پژوهشگر سترگ در روزنامهنگاری باعث شده تا با نام «برجستهترین صاحبنظر در زمینه تاریخ مطبوعات ایران» شناخته شود. همچنین کتابشناسی و تدوین تاریخ مطبوعات و روزنامهنگاری، ۲ دغدغه اصلی زندگی او بود و در این زمینه تلاشی خستگیناپذیر داشته است.
همنشینی با کتاب و مجله غم زمانه را از دلم زدود
وی درباره مطالعه و همنشینی با کتاب و روزنامه می گوید: «به روزگاران سپریشده که مینگرم، راضیام. دلشادم که مونسم کتاب و روزنامه و مجله شد و آنچنان غرق خواندن و نوشتن شدم که غم زمانه از دلم زدوده شد.»
از دیگر آثار این فعال فرهنگی می توان به پیشینه ارتباطات و تاریخ مطبوعات خرم آباد، سرگذشت مطبوعات ایران: روزگار محمدشاه و ناصرالدین شاه (۲ جلد)، مطبوعات ایران در قرن بیستم، راهنمای مطبوعات ایران عصر قاجار (۱۲۱۵- ۱۳۰۴)، راهنمای مطبوعات ایران (۱۳۵۷- ۱۳۷۱)، روزنامهنگاری حرفهای، خاطرات مطبوعاتی، نخستینههای مطبوعات، خاطرات روزنامهنگاران زندانی، مشاهیر مطبوعات ایران، تاریخ شفاهی مطبوعات ایران، چکیده مطبوعات ایران، تاریخ روزنامهنگاری ایران، رویدادهای مطبوعاتی ایران، فهرستگان مطبوعات ایران، مطبوعات کتابگذار، مجموعه مفاخر مطبوعات ایران و…اشاره کرد.
سید فرید قاسمی مؤلف و نویسنده بیش از یکصد کتاب چاپ شده، پدیدآورنده شماری اثر الکترونیکی و نویسنده بیش از یک هزار مقاله و گزارش مطبوعاتی، فرهنگی و تاریخی است. هم چنین او برنده کتاب سال لوح کتابپژوهنمونه، تندیس ایرانشناسی و دریافتکننده جایزه فرزانگان لرستان در اسفندماه ۱۳۸۳ است.
نظر شما