سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): امروزه زمین گردشگری یا ژئوتوریسم یکی از مهمترین حوزه‌های گردشگری به شمار می‌رود و علاقه‌مندان به این حوزه سالانه برای بازدید از جاذبه‌های این حوزه به کشورهای مختلف دنیا سفر می‌کنند. ژئوتوریسم به منظور قادر ساختن گردشگران به کسب دانش و درک زمین‌شناسی و پدیده‌های این حوزه مورد توجه قرار دارد و از سال‌های گذشته تاکنون شاهد رشد قابل توجه گردشگران علاقه‌مند به این عرصه هستیم.
کشور ما نیز از لحاظ پدیده‌های خاص گردشگری و زمین‌شناسی دارای ظرفیت‌های بسیار زیادی است به همین دلیل در سال‌های گذشته شاهد رشد گردشگران ورودی به کشور در حوزه ژئوتوریسم هستیم. در این میان استان لرستان به دلیل ظرفیت‌های خاص و ویژه‌اش در حوزه زمین گردشگری در سال‌های گذشته مورد توجه گردشگران و مسئولان قرار گرفته به همین دلیل در اوایل دهه ۹۰ از سوی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، این استان به عنوان «پایتخت ژئوتوریسم ایران» انتخاب شد. چرا که جاذبه‌های مختلف زمین‌شناسی را می‌توان در این دیار مشاهده کرد. انواع پدیده‌های خاص زمین‌شناسی همچون، آبشارها، چشمه‌سارها، غارها و دره‌ها، لرستان را از سایر استان‌ها متمایز کرده است.
در کمتر استانی در کشور می‌توان شاهد تعداد این میزان پدیده زمین‌شناسی بود؛ از مهمترین جاذبه‌های زمین‌شناسی لرستان می‌توان به زمین لغزش بزرگ سیمره، دره شگفت‌انگیز شیرز و دریاچه گهر اشاره کرد که هر کدام از این ظرفیت‌ها به نوعی در دنیا منحصر به فرد بوده و سالانه گردشگران زیادی از آنها بازدید می‌کنند به همین دلیل برای حفاظت و معرفی این پدیده‌های خاص زمین‌شناسی که تعداد آنها شاید بسیار بیشتر از آنچه که ما فکر می‌کنیم باشد باید شرایط را برای ثبت ملی و جهانی آنها مهیا کنیم. به همین دلیل در سال‌های گذشته ثبت ملی و جهانی چندین ژئوسایت و سه ژئوپارک به عنوان یکی از اولویت‌های مهم لرستان به شمار می‌رود.
محمد نصرتی، دانش‌آموخته کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی از دانشگاه تهران که به‌تازگی نیز رتبه سوم رشته محیط زیست و توسعه پایدار را در جشنواره استانی جوان سال لرستان به دست آورد، کتابی با عنوان «آمایش سرزمین و ژئوتوریسم با تاکید بر استان لرستان» را تالیف کرده که در مورد انگیزه او از نگارش این کتاب پرسیدیم؛
وی با اشاره به اینکه انگیزه اولیه نگارش کتاب بعد از ثبت ملی میراث طبیعی «سنگ سیلا مدبه خرم‌آباد» و قبل از ثبت ملی «دره خزینه پلدختر» شکل گرفت، گفت: بر اساس مطالعاتی که داشتم و منابعی که برای انجام پایان‌نامه کارشناسی ارشدم جمع‌آوری کرده بودم و همچنین مشاهده پرونده‌های دیگر آثار ثبت ملی شده لرستان، به این نتیجه رسیدم که لرستان این ظرفیت را دارد که ژئوپارک در این استان ایجاد شود.
نصرتی با بیان اینکه در استان‌های دیگر علی‌رغم قابلیت‌های کمتر از لرستان، توانسته اند ژئوپارک را ثبت کنند، افزود: به این فکر افتادم که لرستان نیز می‌تواند چنین قابلیتی داشته باشد و حتی کتابی هم در این زمینه نوشته شود.
وی گفت: پس از ثبت ملی «دره خزینه» دیداری با مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان داشتم و پیشنهاداتی در زمینه مجموعه واحد یک ژئوپارک ارائه شد که از من خواستند در قالب فایل پاورپوینت آنها را ارائه دهم، ژئوپارکی که پس از ثبت ملی می‌تواند بین‌المللی نیز باشد.
این محقق لرستانی ادامه داد: با توجه به اینکه درگیر نگارش پایان‌نامه کارشناسی ارشد بودم و نیز پس از آن سربازی پیش آمد پاور را ارائه ندادم؛ اما با منابع بیشتری که در راه نگارش پایان‌نامه بدست آمد پس از ۱۸ ماه تلاش و یک ماه به صورت ویژه فعالیت شبانه‌روزی این کتاب تالیف شد که می‌تواند اکنون سند و نقشه راهی برای مسئولان، دانشجویان و تمام افرادی باشد که علاقه‌مند هستند در این زمینه کار کنند.
نصرتی با اشاره به اینکه امروزه آمایش سرزمین دانشی است که می‌تواند با بهره‌گیری از آن از فضا و محیط حداکثر استفاده را کرد، افزود: تلفیق آمایش سرزمین با ظرفیت‌های موجود در زمینه گردشگری می‌تواند به تفکیک هر منطقه را بررسی کند و با شناسایی ظرفیت‌ها و امکانات نقاط مستعد را معین کرده و در اختیار ما بگذارد.
این کارشناس ژئومرفولوژی گفت: در توسعه گردشگری موارد زیادی دخیل هستند که باید به آنان توجه کرد آمایش سرزمین، یک امر علمی با رویکردی فضایی و منطقه‌ای در شناخت توانمندی‌های توسعه با توجه به قابلیت‌های مکانی است؛ توسعه نیز در عصر، پسامدرن، مبنای چند بعدی یافته و از حالت تک‌نگری و بخشی بودن گذار کرده است؛ تعامل آمایش سرزمین و توسعه فضایی هدفی چون عدالت جغرافیایی را دنبال می‌کند که از طریق ایجاد رفاه اقتصادی، اجتماعی فرهنگی و سیاسی فراهم می‌آید. در این میان گردشگری یکی از ابعاد چند بعدی توسعه فضایی یک منطقه است؛ از این‌رو در آمایش سرزمین، یکی از قابلیت‌های فضایی بررسی شده، قابلیت اقتصادی و گردشگری منطقه است تا با شناسایی آن و در چهارچوب پایداری، بستری برای توسعه فضایی فراهم آید.
وی با اشاره به اینکه استان لرستان بهشت ژئومورفولوژی و پایتخت ژئوتوریسم ایران است، گفت: این نام‌گذاری به این دلیل است که چین‌خوردگی‌های زاگرس و جریان‌های رودخانه‌ای مناظری بدیع و کم‌نظیر را در این خطه به وجود آورده‌اند؛ به طوری که حتی هر فردی را با اندکی علاقه‌مندی به طبیعت‌گردی مجذوب خود می کند.
نصرتی افزود: علی‌رغم وجود این ظرفیت خدادادی در استان لرستان، اما آن‌چنان که در شان و شایسته است برای آن برنامه‌ریزی صورت نگرفته است. وقتی گفته می شود که لرستان پایتخت ژئوتوریسم است؛ یعنی لرستان باید مرکزیت و الگوی تحقیقات آموزش در این زمینه بوده و زیرساخت‌های لازم در حوزه زمین گردشگری فراهم باشد.
این پژوهشگر لرستانی با اشاره به اینکه طی سالیان اخیر تلاش‌های بسیار خوبی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری لرستان در سطح ملی و بعضاً بین‌المللی صورت گرفته است، افزود: در کنار این فعالیت‌های خوب که اکثراً از جنس رسانه‌ای هستند، باید به منظور توانمندسازی و آگاهی‌بخشی به جوامع محلی استان و نیز دستگاه تصمیم‌گیر و اجرایی آن اقداماتی صورت بگیرد.
نصرتی گفت: بزرگترین چالش اجتماعی که لرستان با آن دست و پنجه نرم می‌کند، مسئله بیکاری است که در حوزه‌های مختلف تلاش‌هایی برای رفع این معضل صورت گرفته؛ اما متأسفانه تاکنون حوزه‌های صنعتی و مولد، علاج این مشکل نبوده‌اند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که گردشگری راه چاره‌ای است که لرستان می‌تواند به وسیله آن به جنگ چالش‌های اجتماعی برود و به توسعه پایدار و توقف مهاجرت نیروی کار برسد.
وی این کتاب را کوششی برای آشنایی با کلیات و مفاهیم آمایش سرزمین، ژئوتوریسم معرفی ظرفیت‌ها و ارزیابی پدیده‌های شاخص زمین گردشگری لرستان دانست و گفت: کتاب از پنج فصل تشکیل شده که فصل اول آن با عنوان آمایش سرزمین گردشگری و توسعه پایدار به ارائه این مفاهیم می‌پردازد و در فصل دوم به مفاهیم مرتبط با ژئوتوریسم، علم ژئومورفولوژی و برخی عبارات تخصصی مرتبط با ژئوتوریسم اشاره شده است.
نصرتی افزود: در فصل سوم نیز با ویژگی‌های جغرافیایی استان لرستان روبه‌رو هستیم و شناسایی ژنوسایت‌های استان لرستان و ارزیابی آنان در فصل چهارم صورت گرفته است.
وی گفت: در فصل پنجم نیز پیشنهادات و راهکارهای عملیاتی با رویکرد آمایش سرزمین و در نظر گرفتن وضع موجود برای تقویت ژئوتوریسم لرستان ارائه شده است.
نصرتی افزود: باید توجه داشته باشیم که آینده تصویری است بر اساس آنچه که امروز انجام می‌دهیم؛ پس اگر کوششی به منظور پیشرفت و بهبود وضعیت امروز انجام ندهیم اسیر گذشته خواهیم ماند و با چالش‌های بیشتری روبه‌رو خواهیم شد.
کتاب «آمایش سرزمین و ژئوتوریسم با تاکید بر استان لرستان» اثر محمد نصرتی به ویراستاری ادبی امین ماکیانی و ویراستاری علمی کاظم دوستی‌نسب در ۲۲۳ صفحه و قطع رقعی از سوی انتشارات جهاد دانشگاهی روانه بازار نشر شده است.
نظر شما