علي ططري، مدرس و پژوهشگر حوزه تاريخ معاصر، در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اظهار داشت: اين مجموعه، نامه‌هاي روزانه فرغي را از 26 شوال 1321 تا تاريخ 28 ربيع‌الاول سال 1332 هجري قمري دربردارد. اين يادداشت‌ها كه اغلب جنبه‌ اجتماعي ـ فرهنگي و در درجه دوم جنبه سياسي دارند، به 151 بخش تقسيم شده‌اند. تعداد يادداشت‌هاي فروغي 151 عنوان گزارش شده است.

وي با بيان اين كه بخش نخست اين مجموعه از روز جمعه، 26 شوال 1331 هجري قمري آغاز مي‌شود، گفت: اين دست‌نوشته‌ها روز دوشنبه، 28 ربيع‌الاول 1332 پايان يافته‌اند.

ططري درباره فروغي يادآور شد: «محمدعلي فروغي» سال 1294 قمري متولد شد و سال 1321 خورشيدي از دنيا رفت. او فرزند محمدحسين ذكاء‌الملك، فرزند يكي از تجار پيشگان و صوفيان اصفهان و متخلص به «فروغي» بود. محمدعلي در ادامه، اين لقب را از پدر گرفت و خود ملقب به «ذكاء الملك» شد كه نزديك به سه دهه از رجال طراز اول تاريخ سياسي ايران در سال‌هاي 1300، 1310، 1320 و حتي بعد از شهريور 1320 كه نخست‌وزير شد، به شمار مي‌رفت.

رييس مركز اسناد مجلس شوراي اسلامي درباره سابقه فعاليت‌هاي فرهنگي و سياسي فروغي يادآور شد: او و خانواده‌اش از رجال معروف سال‌هاي پس از مشروطيت شناخته مي‌شوند. پدر او، نخستين روزنامه ايران با عنوان «تربيت» را منتشر مي‌كرد. فروغي در كنار پدر فعاليت مي‌كرد و بعدها مدرس مدرسه علوم سياسي تهران نيز شد؛ اين خاطرات به‌طور دقيق مربوط به اين دوران‌اند، دوره‌اي كه او هنوز وارد عرصه سياسي نشده بود و پست و منصبي نداشت.

پژوهشگر حوزه تاريخ سياسي گفت: فروغي سال‌هاي بعد در دوره مشروطيت همراه پدرش نقش فعالي ايفا كرد. گفته مي‌شود قانون اساسي نروژ و فرانسه كه مورد توجه خاص مجلس اول بود، توسط فروغي و پدرش كه به زبان فرانسوي تسلط داشتند، به فارسي ترجمه شد و مورد استفاده قرار گرفت.

وي افزود: فروغي بعدها به رياست ديوان تمييز درآمد، مدتي رياست مجلس شوراي ملي را بر عهده داشت، عضو هيات رييسه مجلس نيز بود. از ديگر مناصب دولتي او مي‌توان به وزارت داخله، وزارت خارجه و نخست‌وزير ايران در دو دوره رضاشاه و محمدرضا شاه اشاره كرد. او در اين سال‌ها عملاً دومين چهره سياسي كشور بود.

ططري درباره نحوه جايگزيني مجموعه دست نوشته‌هاي فروغي در گنجينه‌هاي كتابخانه مجلس، به اهداي بيش از شش مجموعه از سوي دكتر حسن رهاورد در يك سال اخير اشاره كرد و گفت: در ميان اسناد، نسخ خطي و تعدادي ميكروفيلم نسخ خطي و مواد اسنادي شنيداري ـ ديداري اين مجموعه، يادداشت‌هاي روزانه‌اي هم از فروغي وجود داشت. اين مجموعه زمستان سال جاري به كتابخانه مجلس اهدا شد و با حمايت‌هاي دكتر رسول جعفريان، رييس كتابخانه مجلس و به كوشش ايرج افشار، به سرعت مسير چاپ و انتشار را پيمود.

وي اين مجموعه را از آثار گرانبهايي دانست كه در چند سال اخير بازيابي شده‌اند و تصريح كرد: دكتر رهاورد درباره اين محموعه مي‌گفت كه اين مجموعه را به صورت تصادفي در حراجي كتاب كنار خيابان خريداري كرده است. اين يادداشت‌ها در دفتري با قطع خشتي در 110 صفحه به رشته تحرير در آمده‌اند و تاكنون در هيچ منبع و مأخذي اشاره‌اي به اين دست‌نوشته‌هاي فروغي كه در عنفوان جواني نوشته شده‌اند، نشده است.

پژوهشگر و مولف حوزه اسناد و تاريخ معاصر با بيان اين كه اين اثر 67 سال پس از درگذشت فروغي منتشر مي‌شود، بيان داشت: حتي فرزندان فروغي نيز از اين نوشته‌ها اطلاعاتي نداشتند. اين نوشتار از جهت تبيين ابعاد اجتماعي، فرهنگي و سياسي سال‌هاي منتهي به انقلاب مشروطه ايران، اهميت والايي دارد و در زمينه ارتباطات و رفت و آمدهاي فروغي به ويژه اطلاعات جالبي از پدرش، علامه محمد قزويني و محقق‌الدوله كه در دوره اول نماينده تهران بود و بعد رئيس اداره كارپردازي مجلس اول شد، دربردارد.

وي افزود: اين اثر، چهره‌اي فرهنگي از فروغي نشان مي‌دهد، زيرا در آن زمان تنها در مدرسه علوم سياسي تدريس مي‌كرد و در روزنامه «تربيت» قلم مي‌زد. اين اثر به نحوي وضعيت فرهنگي ـ سياسي ايران در دوره عنوان شده را نشان مي‌دهد و گاهي از زندگي خصوصي فروغي سخن مي‌گويد.

ططري در پاسخ به اين پرسش كه «مخاطبان اصلي اين مجموعه را چه كساني تشكيل مي‌دهند؟» گفت:‌ فروغي چهره‌اي بود كه براي دسته‌هاي گوناگوني از پژوهشگران اهميت دارد و علاوه بر پژوهشگران علوم سياسي، محققان حوزه‌هاي روزنامه‌نگاري و كساني كه در تاريخ معاصر تتبع و تفحص مي‌كنند نيز از اين اثر يافته‌هاي سودمندي استخراج خواهند كرد، چرا كه فروغي به لحاظ فرهنگي، سياسي و علمي، چهره كم نظيري بود كه براي بسياري از اقشار به ويژه حوزه علوم انساني خيلي مهم است. ما دست‌نوشته‌هاي اندكي از اين افراد داريم.

ططري با بيان اين كه فروغي در سه دهه سال‌هاي 1300 تا 1320 جزء پنج چهره اول مملكت بود و تأثيرگذاري‌اش با بررسي يادداشت‌هاي قبل از به قدرت رسيدنش، از اهميت بالايي برخوردار است، بيان كرد: او به لحاظ علمي در درجه بالايي قرار داشت و مقالات متعددي از وي باقي مانده است.

كتاب «يادداشت‌هاي روزانه محمد علي فروغي» با مقدمه‌ و بازخواني ايرج افشار در شمارگان 1000 نسخه، 490 صفحه، جلد گالينگور و بهاي 60000 ريال در هفته جاري روانه بازار نشر مي‌شود.