به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين اثر به يكي از مباحث اعتقادي اصول دين شيعيان، يعني امامت پرداخته و زواياي گوناگون و اشكالات مطرح شده درباره آن را از مهمترين منابع سني و شيعه به روشني پاسخ مي‌دهد.

مطالعه و تحقيق در موضوع امامت، سابقه طولاني و ممتدي در تاريخ انديشه‌هاي مذاهب اسلامي دارد. رساله‌هاي مستقلي كه فرق و مذاهب گوناگون ديني در اين موضوع نگاشته‌اند، بيانگر اهميت اين مساله در ديدگاه متفكران اسلامي است. اغلب مورخان در كتاب‌هاي توحيد و نبوت از موضوع امامت غفلت نكرده‌اند و حتي برخي از مذاهب بر اين باورند كه شناخت توحيد و نبوت، تا حدودي به فهم متقابل امامت و ساير اصول دين بستگي دارد. گذشته از آن، امام در نگاه مكاتب ديني، در حقيقت به منزله انسان كامل و الگوي مجسم دين و ايمان شناخته شده است. گفته مي‌شود قهرمان‌خواهي و پرستش قهرمانان علم و جهاد و ورزش، از فطرت امامت‌خواهي انسان سرچشمه گرفته است.

از نظر مورخان اسلامي، دعوا بر سر جانشيني پيامبر اكرم(ص) از نخستين مباحث كلامي بعد از توحيد و نبوت به شمار مي‌رود. نظريه پردازي‌هايي كه موافقان و مخالفان در بحث امامت كرده‌اند، از پژوهش‌هاي گران‌سنگ و ارجمندي است كه در مباحث رهبري و خلافت صورت گرفته و از ذخاير ارزشمند و ماندگار است.

از همه مهمتر، مناظرات جذاب و شيريني كه حاميان امامت عرشي با منكران ولايت و امامت داشته‌اند، يادگاراني گران‌بهاست و نمي‌توان نسل جوان مسلمان را از بركات اين نوع تحقيقات كلامي و عقلاني باز داشت.

امام‌شناسي پس از پيامبرشناسي، از نظر قرآن و سنت نبوي، از فرايض اجتماعي و اصول اعتقادي اسلام به شمار مي‌رود. حتي از نظر عقل و منطق نيز از ضروريات اجتماعي محسوب مي‌شود؛ زيرا نظم، امنيت و تكامل اجتماعات بشري، در سايه امامت و رهبري عينيت مي‌يابد و كيان هراجتماعي به نوع حكومت آن جامعه بستگي دارد. 

امام علي(ع) در برابر شعار خوارج كه مي‌گفتند: «لا حكم الا لله؛ حكم و فرماني جز فرمان خدا نيست». فرمودند: «كلمة حق يراد بها الباطل؛ اين گفتار درستي است، ولي آنان از طرح اين شعار، هدف باطلي را تعقيب مي‌كنند». و مقصود آنها اين است كه زمامدار و رهبري جز خدا وجود ندارد و حال آن كه «لابد للناس من امام بر او فاجر؛ هرجامعه‌اي ناگزير است امامي نيكوكار يا بدكار داشته باشد»؛ تا جامعه را سامان بخشد، مومنان در سايه حكومت به كار خود مشغول و كافران نيز بهره‌مند شوند، به وسيله امام، بيت‌المال جمع‌آوري شود و به ياري ايشان، با دشمنان پيكار شود، و با قدرت رهبري، جاده‌ها امن و حق ضعيفان از نيرومندان گرفته شود و نيكوكاران در رفاه و از دست بدكاران در امان باشند.

مطابق بيان آن حضرت، وجود امام فاسق و فاجر، از فقدان امامت براي ملت‌ها به مراتب بهتر است؛ چرا كه در نبود زمامدار و رهبر سياسي و نظامي، جامعه گرفتار هرج و مرج مي‌شود، مردم به جان هم مي‌افتند و در نتيجه اشرار و اراذل و اوباش سرنوشت مردم را به دست مي‌گيرند؛ كسب و كار به كلي متوقف مي‌شود و خون‌ريزي و قتل و غارت گسترش مي‌يابد. ضمن اين كه طبيعت مدني بودن انسان و جمعي زندگي كردن وي نيز چنين اقتضا مي‌كند؛ يعني وجود يك رهبر و مقتدا را ضروري مي‌شمارد. حتي آن دسته از حيواناتي كه دسته جمعي زندگي مي‌كنند نيز بدون رئيس و رهبر نيستند. ملكه زنبور عسل، پادشاه موريانه و مورچه‌ها و برخي از پرندگان، گواهي صادق بر ضرورت رهبري در ميان موجوداتي است كه «گروهي» زيست مي‌كنند.
اسلام و جوامع اسلامي هم از اين قاعده عقلاني و طبيعي مستثنا نيستند، به همين دليل، هنگامي كه برخي از عالمان شيعه به علماي اهل سنت خرده مي‌گيرند كه چرا مهمترين واجب الهي؛ يعني دفن جسد مطهر پيامبر را رها كرده، گروه اندكي به نام اصحاب «حل و عقد» در سقيفه گرد آمدند تا رهبر و جانشين تعيين كنند، در پاسخ مي‌گويند: «مساله دفن رسول اكرم(ص) از فروع دين و واجب كفايي بود و چون حضرت علي(ع) و جمعي، مسووليت آن را به عهده گرفته بودند، كفايت مي‌كرد. ولي موضوع خلافت از اصول مذهبي به شمار مي‌رود. بدون شك، اگر اصلي از اصول مذهبي با يكي از فروعات ديني در تعارض باشد، اصل بر فرع مقدم خواهد بود».

از نظر عقلاي عالم و اديان و مكاتب جهان، وجود امام و رهبر آگاه، متعهد، مدير و مدبر در هرجامعه‌اي ضرورت دارد؛ منتها در شكل امامت، طريقه تعيين آن و شرايط و صفات رهبري، هريك از مذاهب الهي و نظام‌هاي بشري، عقايد خاص خود را دارند؛ همچنان كه اسلام نيز ضوابط و قواعدي دارد كه در مباحث كتاب حاضر آمده است.

درباره موضوع امامت، بحث‌هاي فراواني به ويژه ميان اهل سنت و شيعه، صورت گرفته و آثار ارزشمندي نگاشته شده است، اما باز هم جاي بحث و بررسي زيادي وجود دارد. اثر حاضر، موضوع امامت و رهبري را از نگاه عقل و دين در چند فصل كاويده است: كليات، امامت خاصه، امامت و ويژگي‌هاي آن در اسلام، غلو و غالي.

در انتهاي اين اثر، نمايه‌اي از آيات، روايات، اعلام و موضوعات نيز درج شده است.

چاپ نخست كتاب «امامت و رهبري در نگاه عقل و دين» در شمارگان 1500 نسخه، 308 صفحه و بهاي 53000 ريال راهي بازار نشر شد.