به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، چندی پیش کتاب «در تمام طول شب»(بررسی آراء نیما یوشیج) تالیف بهرام‌پور عمران توسط انتشارات مروارید منتشر شد. این اثر، پژوهشی در دیدگاه‌های نیما درباره نظریه شعر، نوآوری و شعر شاعران است. كتاب چهار فصل مروری بر آثار منثور نیما، نیما و نظریه شعر(امكان‌ها و تنگناها)، نیما و نوآوری و نیما و شعر شاعران را شامل میشود.
بهرام‌پور عمران درباره تفاوت این کتاب با دیگر آثار منتشر شده درباره نیما گفت: در مقدمه کتاب و فهرست تفصیلی آن سعی کرده‌ام تفاوت‌های این اثر پژوهشی را با دیگر آثار منتشر شده درباره نیما نشان دهم. اما به‌طور کلی عمر فعالیت شاعری و نظریه‌پردازی نیما چهار دهه است و در این چهار دهه نیما دوره‌های مختلفی را طی کرده است.
وی به هر یک از این دهه‌ها اشاره و تصریح کرد: نیما در آغاز شاعری رمانتیک بود اما از حدود سال 1305 به بعد بیشتر گرایش واقع‌گرایانه در اشعار پیدا کرد. از سال 1315 به بعد اشعارش گرایش نمادگرایانه و اجتماعی یافته‌اند و تا آخر عمر نیز همین گرایش را به صورت تکامل یافته‌تر در اشعارش حفظ کرد.
بهرام‌پور عمران دگرگونی‌های اندیشه‌ای نیما را شامل آثار منثور او نیز برشمرد و اظهار داشت: در نامه‌ها، یادداشت‌ها و دیگر آثار منثور نیما می‌توانیم این دگرگونی‌های تاریخی را ببینیم. برهمین اساس در این کتاب سعی کرده‌ام دگرگونی‌های تاریخی شعر و اندیشه نیما را سال به سال نشان دهم.
وی درباره دیگر تفاوت کتابش با آثار مشابه توضیح داد: به‌نظرم در آثار دیگر به این مسئله که آیا نیما به عنوان شاعر می‌تواند یک نظریه‌پرداز نیز باشد چندان پرداخته نشده است. دو نگاه نسبت به این قضیه وجود دارد. برخی معتقدند هنرمند نمی‌تواند نظریه‌پرداز هم باشد و در مقابل برخی دیگر هنرمندان را بهترین نظریه‌پردازان می‌دانند.
این پژوهشگر افزود: در بررسی این مسئله من حد وسط این موضوع را در نظر گرفتم تا به‌طور کامل بتوانم قضیه را بررسی کنم و البته نمونه‌هایی از چهره‌های مختلف در این زمینه نیز ارائه کردم.
وی در بخش دیگری از این کتاب نگاه نیما به شعر دیگر شاعران را بررسی کرده است. او درباره این بخش گفت: به این موضوع به‌طور پراکنده در دیگر آثار منتشر شده درباره نیما پرداخته شده است. من نیز در این کتاب نگاه نیما به شعر 15 شاعر از شاعران پیش از او و پیروان خودش را نشان داده‌ام.
خیام، نظامی، فردوسی، برخی از شاعران سبک هندی، شاعران هم‌دوره نیما چون شهریار، میرزاده عشقی و ملک‌الشعرای بهار و احمد شاملو و مهدی اخوان‌ثالث که از پیروان شعر نیمایی بودند چهره‌هایی هستند که در این حوزه بهرام‌پور عمران نگاه نیما به آن‌ها را بررسی کرده است.
بهرام‌پور عمران یادآور شد: جایگاهی که این چهره‌ها در دروان نیما داشته‌اند و ستایش‌ها و انتقادهایی که نیما نسبت به این چهره‌ها مطرح کرده است از جمله مباحث مطرح شده در این بخش از کتاب هستند. به عنوان مثال نیما پندهای سعدی را تاریخ مصرف گذشته می‌داند و حافظ و نظامی را بسیار ستایش میکند. البته انتقاداتی نیز نسبت به آن‌ها دارد.
وی در پاسخ به این پرسش که از میان کتاب‌های منتشر شده درباره نیما کدام اثر و به چه دلیل ارزشمند‌تر است توضیح داد: هر یک از آثار منتشر شده درباره نیما را با توجه به هدفی که دنبال می‌کرده‌اند باید بررسی کرد. از سوی دیگر جایگاه تاریخی این آثار و این‌که در چه زمانی تدوین شده‌اند نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است.
این نویسنده به ارائه مثال‌هایی در این زمینه پرداخت و گفت: دو کتاب مهدی اخوان‌ثالث درباره نیما با عنوان‌های «عطا و لقای نیمایوشیج» و «بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج» بیش از 50 سال پیش به رشته تحریر درآمده‌اند و بر همین اساس علاوه بر ارزشمند بودن مباحث مطرح شده توسط اخوان‌ثالث جایگاه تاریخی این آثار نیز قابل توجه است.
وی با تاکید بر کتاب‌های پورنامداریان و حمیدیان به عنوان دو اثر برتر در این زمینه ادامه داد: در زمان حاضر که آثار نیما به‌طور کامل‌تر منتشر شده‌اند بررسی‌ها و قضاوت‌ها درباره آثار او دقیق‌تر هستند. اما به‌طور کلی دو کتاب «خانه‌ام ابری است» اثر تقی پورنامداریان و «داستان دگردیسی» تالیف سعید حمیدیان آثاری جامع در این حوزه هستند.
بهرام‌پور عمران در پایان به دلایل برتری این دو اثر اشاره کرد و یادآور شد: این دو کتاب به دلیل بررسی همه جانبه کارنامه شاعری نیما از آغاز تا پایان، نشان دادن دگرگونی‌های تاریخی شعر و اندیشه نیما، داشتن نگاه انتقادی متعادل به آثار نیما و پرداختن به جزئیات از اهمیت به‌سزایی برخوردارند.
فردا ۱۳ دی ۱۳۸۹، پنجاه‌ویکمین سالروز درگذشت نیما یوشیج است.
یکشنبه ۱۲ دی ۱۳۸۹ - ۱۰:۵۷
نظرات