سي و چهارمين شماره ماهنامه تخصصي اطلاعرساني، نقد و بررسي كتاب با عنوان «كتاب ماه علوم اجتماعي» ويژه سياست اجتماعي از سوي خانه كتاب منتشر و روانه بازار نشر شد.\
در بخش «سخني با خواننده» دكتر سيدرضا نقيبالسادات، سردبير ماهنامه با عنوان «رويكردها در سياست اجتماعي» مينويسد : «مجالي دوباره دست داد تا ويژهنامهاي ديگر را به سياست اجتماعي اختصاص دهيم. صحبت از سياست اجتماعي، صحبت از تدابيري است كه از جانب دولت براي ايجاد رفاه عمومي و كاهش نابرابري انديشيده ميشود.
البته اگر در صدد تعريف مفهومي سياست اجتماعي برآييم؛ شايد اتفاق نظر در بين صاحبنظران در به دست دادن تعريف حاصل نشود؛ با اين وصف، اكثر ايشان به نقش اين تدابير در ايجاد رفاه عمومي و كاهش نابرابريها اذعان دارند. سياست اجتماعي، شاخهاي از علوم اجتماعي و داراي ماهيتي كاربردي و ميانرشتهاي است.
سياست اجتماعي، خطوط كلي و اصول اساسي تعيين كننده اهداف كلان اجتماعي و مسير حركت اجتماعي كشور است كه منظور از اهداف اجتماعي، همان شاخصهاي رفاه اجتماعي به مفهوم وسيع ميباشد. شماره اخير، مباحث متعددي را نظير برنامهريزي در نظام رفاهي، تحولات فقر، تحولات نظام رفاهي، دولتهاي رفاه، سياستهاي رفاهي و ... را دربرميگيرد؛ زيرا سياست اجتماعي داراي ابعاد متفاوت است، و يا ميتوان گفت مجموعهاي از موضوعات وجود دارد كه همه تحليلهاي سياسي و اجتماعي در آن سهيم هستند، و يك رشته خاصي كه بتواند به تنهايي آن را بسنجد، وجود ندارد. تحليلهاي سياست اجتماعي از يك منظر در حوزه مطالعه خودش با بهزيستي اجتماعي ارتباط دارد. در اين خصوص اشاره مختصري شد. در مورد بهزيستي اجتماعي رهيافتها و روشهاي متفاوتي وجود دارد. به اين علت فهم سياست اجتماعي دشوار گرديده كه چه چيزي سياست اجتماعي است.
سياست اجتماعي براي تشريح حيات مرفه و شرايط زيست مطلوب از روشها و تئوريهاي جامعهشناسي، تاريخ، حقوق، اقتصاد، جغرافيا و فلسفه اجتماعي استفاده ميكند. سياست اجتماعي ادعاي داشتن يك مجموعهاي واحد و بيهمتا از روشها و مفاهيم و تئوريها و بينش واحد ندارد. لذا جنبههاي متعدد و متنوعي را ميتوان براي آن ترسيم نمود.
در نگاه متخصصان اين رشته، اين سياستها هم ميتواند داراي جنبه نظري و هم داراي جنبه عملي باشد. به عبارت ديگر، سياست اجتماعي اگرچه دستهاي از سياستهاي دستوري است كه براي كاهش نابرابري طراحي شدهاند، اما چون ميتوان و بايد تاثير اين سياستها را اندازهگيري كرد، داراي اصول نظري نيز هست.
شايد از دلايلي كه سياستهاي اجتماعي را در نزد دانشپژوهان، دانشجويان و محققان پرجاذبه جلوه ميدهد، تصور و تلقي از اين زمينه علمي براي رفع مسائل و مشكلات اجتماعي است. به عبارت ديگر، تصور ايشان از سياست اجتماعي، تصور علمي كارآمد براي پاسخ به نيازهاي اجتماعي و بالابردن كارآمدي دولت در تامين امكانات حداكثري براي جامعه است. اين امر جاذبههاي زيادي را براي اين رشته علمي فراهم آورده است.
از سوي ديگر، كمتوجهي به جنبههاي كاربردي سياست اجتماعي، هميشه دشواريهايي را هم در سطح كلان و هم در سطح خرد به همراه ميآورد.
در بسياري از كشورهاي درحال توسعه، ناكارآمدي دولت در كنار عواملي چون ضعف سيستم بازار و بيعدالتي ساختاري، كارايي سياستهاي اجتماعي را با خلل مواجه ساخته است. فائق آمدن بر اين محدوديتها، نيازمند گذر از رويكردهاي مرسوم خدمات اجتماعي و تمركز بر اهدافي نظير فرصتهاي برابر، نظم در برنامهريزي رفاهي، از ميان برداشتن فقر، مبارزه با سودجويان از شرايط بازار و اقتصاد و عدالت اجتماعي است.
توجه به سياستهاي اجتماعي ميتواند منجر به ارتقاء توسعه اجتماعي از طريق توجه نظاممند به زمينهها و پيامدهاي اجتماعي مداخلات توسعهاي و سياستگذاري عمومي باشد. اين امر ميتواند باعث افزايش دسترسي به داراييها، زيرساختها، كالاها و خدمات مولد؛ تقويت حكمراني و مسووليتپذيري (پاسخگويي)؛ ارتقاء حقوق و تعهدات شهروندان براي دسترسي برابر به فرصتهاي توسعه؛ و مديريت ابعاد اجتماعي تعارضات، بلاياي طبيعي و تغييرات اقليمي شود.
اميد آنكه با طرح اين مباحث، زمينه براي گفتوگوي كارشناسي فراهم شده و گامهاي موثري براي تحقق سياستهاي اجتماعي مطلوب فراهم شود.»
ماهنامه حاضر، در بخش ميزگرد موضوع «وضعيت سياست اجتماعي در ايران» را مورد بحث و بررسي قرارداده است. در مطلع آغازين اين ميزگرد آمده است: «سياست اجتماعي چيست و اولويتهاي آن در ايران كدام است؟ در حالي كه در كشورهاي اروپايي، چندين دهه است كه به شكلي جدي به اين مبحث (بر محور مسائل رفاهي) پرداخته ميشود، در كشور ما كمتر بحثي در اين خصوص صورت گرفته و به نظر، اجماع چنداني نيز پيرامون اين مقوله وجود ندارد. يكي از چالشهاي عمده جامعه ما در اين حوزه، فقدان گفتمان مستقل سياستگذاري اجتماعي است كه پيششرط برنامهريزي براي تدوين چنين سياستهايي به شمار ميآيد. واقع امر اين است كه مفهوم سياست اجتماعي، هنوز هم در جامعه ما به درستي شناخته نشده است».
آنچه در بخش ميزگرد و با عنوان «وضعيت سياست اجتماعي در ايران» در اين شماره ماهنامه آمده است، پرسشهايي است كه با سه تن از استادان و صاحبنظران دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران درباره وضعيت سياستگذاري اجتماعي در ايران با حضور دكتر علي اصغر سعيدي، دكتر حميد انصاري و دكتر پويا علاءالديني مطرح ميشود.
اين ماهنامه در شماره جديد خود به معرفي و نقد كتابهاي فارسي ذيل نيز پرداخته است: سياست اجتماعي (دكتر مريم نهاوندي)، سياست اجتماعي نظريههاي كلاسيك، مدرن، پستمدرن و مطالعات مقايسهاي (مجيد كمالي)، مباني برنامهريزي و سياست اجتماعي (وحيد اسدي)، مفاهيم و نظريههاي رفاه اجتماعي (مهدي ابراهيمي)، كيفيت زندگي، شاخص توسعه اجتماعي (عليرضا صادقي) و مددكاري اجتماعي (الهام فخري).
در بخش معرفي و نقد كتابهاي لاتين، اين آثار معرفي شدهاند: زندگيهاي درهم شكسته (دكتر سيدرضا نقيبالسادات)، برابرسازي فرصتها (دكتر علي شكوري)، سياست اجتماعي و توسعه (مصطفي رضايي)، دولتهاي دربرگيرنده؛ سياست اجتماعي و نابرابريهاي ساختاري (مهدي ابراهيمي)، سياستگذاري اجتماعي (مريم انصاري)، روشهاي پژوهش براي سياستگذاري اجتماعي؛ مفاهيم، روشها و كاربردها (جهان پورآقايي)، اصلاح سياستهاي اجتماعي؛ جهاني شدن، طرد اجتماعي و راهبردهاي جديد كاهش فقر (احمد مسلمي)، راهنماي سياست اجتماعي تطبيقي (ابوالفضل مسلمي)، فرهنگ و دولت رفاه؛ ارزشها و سياست اجتماعي از ديدگاهي مقايسهاي (نگار درويش)، تامين مالي سياستهاي اجتماعي (بسيج منابع با هدف توسعه اجتماعي) (خاطره هاشميان)، راهنماي جامع مددكاري و رفاه اجتماعي: سياستگذاري اجتماعي و كاربست سياستها (زينب مهدوي)، نقش سازمانهاي بينالمللي در سياستگذاري اجتماعي؛ ايدهها، كنشگران و تاثيرات (مهدي ابراهيمي)، توسعه اجتماعي (ريحانه هاشميان)، مسكن و سياست اجتماعي (فاطمه محمد)، محيط زيست و سياست اجتماعي (محمد رحماني)، انديشههاي سياسي و اقتصادي هايك (حميد سجادي).
موازيكاري و ناهماهنگي در نظام رفاهي ايران (دكتر سيداحمد فيروزآبادي)، نگاهي به سياستگذاري شهري مشاركتي در ايران (دكتر حسين ايماني جاجرمي)، عدالت اجتماعي در خدمت گروههاي محروم و حاشيهاي (زهرا چراغي)، تحولات مفهومي فقر و محروميت در دهههاي اخير (عليرضا صادقي) و تحليل باروري زنان؛ عوامل اجتماعي، اقتصادي و دموگرافيكي موثر بر آن (دكتر رضاعلي محسني، دكتر سيدرضا نقيبالسادات، آنتيا نامداري بيرگاني)، عناوين مقالاتياند كه در اين شماره ماهنامه درج شدهاند.
همچنين لوح فشرده فهرست كتابهاي منتشر شده آذرماه 1389 نيز ضميمه اين شماره است.
سي و چهارمين شماره ماهنامه تخصصي اطلاعرساني «كتاب ماه علوم اجتماعي» ويژه سياست اجتماعي(2)، در 140 صفحه و بهاي 12000 ريال راهي بازار نشر شد.
نظر شما