به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، نويسنده اين كتاب كه از متفكران اسلامي و از مراجع تقليد به شمار مي‌آيد، جايگزين‌هايي براي بانك‌داري ربوي طراحي و ارائه و مسائل جديد بانكي را از نظر فقهي، بررسي و ارزيابي كرده است.
اقتصاد اسلامي و جهان‌بيني اسلامي
اقتصاد در اسلام، كاملا با جهان‌بيني آن مرتبط است. نمي‌توان از اقتصاد و بانك اسلامي سخن گفت، اما جهان‌بيني اسلامي را ناديده گرفت. به صورت كلي نمي‌توان انكار كرد كه جهان‌بيني و نوع نگاه انسان به جهان، باورها و ارزش‌هاي حاكم در جامعه و در كل، اعتقادات و مفاهيمي كه افراد جامعه به آنها باور دارند به صورت بسيار چشم‌گير در مسائل اقتصادي به صورت عموم و در بانك‌داري به صورت خصوص موثرند.
افرادي كه جهان‌بيني‌شان مطابق آموزه‌هاي اسلام شكل گرفته، طبعا نگاهشان به توليد و توزيع كالا، سود و زيان، درآمد، مصرف، انجام عمليات بانكي، واردات و صادرات و ساير مقولات اقتصادي متفاوت خواهد بود. كساني كه باور به مبدا و معاد دارند؛ معتقدند كه همه مسائل اقتصادي آنها در شرع بيان شده و در روز رستاخيز بايد در برابر همه آنها پاسخ‌گو باشند. آنها صرفا در حوزه‌اي كه شرع اجازه داده مي‌توانند فعاليت اقتصادي‌شان را انجام دهند. آيت‌الله فياض در اين باره مي‌نويسد: «مردم آزادند تا در حوزه‌اي كه از سوي شرع اجازه داده شده، هرنوع فعاليت اقتصادي را كه بخواهند انجام دهند.»
جهان‌بيني موجب مي‌شود تا انسان در مسائل خود بايدها و نبايدهايي را بپذيرد و به آن پايبند باشد.
اقتصاد اسلامي مبتني بر جهان‌بيني توحيدي
توحيد و اصول عقايد، منشعب از توحيد و به عبارتي، جهان‌بيني توحيدي، اثرات فوق‌العاده‌اي در مسائل اقتصادي دارد و حيات اقتصادي انسان‌ها و جامعه اسلامي را تحت تاثير قرار مي‌دهد. اعتقاد به توحيد و اصول منشعب از توحيد، به نظام اقتصادي پوشش توحيدي مي‌دهد و آن را در اين مسير به حركت در مي‌آورد.
تاثير باور به معاد بر اقتصاد
در جهان‌بيني اسلامي، ايمان به معاد و حيات اخروي، نقش بسيار برجسته‌اي در چگونگي عملكرد اقتصادي دارد. ايمان به معاد در بسياري از مسائل و مشكلات اجتماعي و تنظيم روابط و مناسبات اقتصادي و از آن جمله بانك‌داري، نقش بسيار اساسي و فوق‌العاده دارد. ايمان به حيات ديگر و جهان ديگر كه يكي از اصول اعتقادات اسلامي است، سبب مي‌شود معناي سود، زيان، مطلوبيت، خسارت و تجارت، نزد انسان عوض شود و مصاديق آنها گسترش پيدا كند.
جهان‌بيني اسلامي و دگرگوني در خواست‌هاي انسان
باور به خدا و روز جزا موجب مي‌شود تا خواست و مطلوبيت‌هاي انسان عوض شود، مطلوبيت‌ها در يك جامعه مومن در مطلوبيت‌هايي از قبيل لهو و لذت و نفع‌طلبي خلاصه نمي‌شود. مطلوبيت، مصاديق خيلي ارزنده‌تر و بالاتري پيدا مي‌كند كه همه مبتني بر اعتقاد به جهان ديگر است، مفهوم و مصداق سود و زيان براساس اعتقاد به آخرت تعريف مي‌شود.
نگاه متفاوت به مال و ثروت در اسلام
در جهان‌بيني اسلامي، نگاه انسان به مال و ثروت نيز متفاوت است. اسلام مال را به عنوان مال خدا فرض مي‌كند، سعي مي‌كند اين مفهوم مبنايي را در تمام دل‌ها جا بيندازد كه اين مال، مال شما نيست، بلكه مال خداست كه به عنوان امانت در اختيار شما قرار گرفته است.
مروري بر تاريخچه، كاركرد، تكامل و مشكلات بانك‌داري
كلمه «بانك» از كلمه ايتاليايي بانكو (banco) يا بنچ (bench) به معناي صندلي گرفته شده است. بانكو صندلي‌اي بوده كه در آن جا افرادي مي‌نشستند و پول نزول داده، به انجام معامله مي‌پرداخته‌اند. اين كلمه طي سال‌ها تغيير و تكامل يافت تا اين كه امروزه به بانك‌هاي رايج اطلاق مي‌شود.
تاريخچه بانك به زمان‌هاي خيلي دور برمي‌گردد و حتي مي‌توان تاريخچه بانك‌داري را به قرن‌ها پيش از ميلاد مسيح برگرداند كه مردم يونان، روم، بابل و چين در معابد خودشان ـ‌كه در واقع اماكني مورد اعتماد و اطمينان بود‌ـ حفظ و نگهداري اموالشان را به روحانيون مي‌سپردند. به قول ژان ريووار «لزوما اين اموال تا ابد دست نخورده باقي نمي‌ماند. كاهنان حسب نياز افراد آن دوره، با قرض دادن اجناس موجود در خزانه، براي مدتي محدود به مردم كمك مي‌كردند.» پس از آن، موسسات خصوصي به فكر افتادند كه جايگاهي براي اعتماد مردم ايجاد كنند و چون در برابر سپرده‌اي كه مردم به آنها مي‌دادند سود مي‌پرداختند، در يك نوع رقابت با معابد قرار گرفتند.
در زمان‌هاي گذشته كه پول رايج ميان همه ملل طلا و نقره بود، به علت اين كه نگهداري حجم زيادي از طلا و نقره مشكل بود، صرافي‌ها با گرفتن طلا و نقره از پول‌دارها و پرداخت بهره به آنها و اعطاي اين طلا و نقره به فقرا و احيانا اخذ بهره، اقدام به تشكيل اولين بانك به صورت يك صرافي ساده كردند. صراف‌ها ابتدا براي نگهداري طلا و نقره به فرد امانت‌گذار يك حواله مي‌دادند كه اين حواله‌ها بعدها در جامعه به عنوان نماينده طلا و نقره اعتبار پيدا كرد و باعث ظهور اسكناس نيز شد.
از بانك‌هاي قديمي مي‌توان به بانك «آمستردام» تاسيس 1609 ميلادي و بانك «ونيز»، بانك انگلستان 1694 ميلادي نام برد؛ البته بانك‌هاي اوليه بيشتر به منظور وام دادن به عموم (مانند بانك ونيز) ايجاد مي‌شدند كه برخي نيز مثل بانك آمستردام فقط سپرده مي‌پذيرفتند.
بانك، سرمايه‌ها را براساس قواعد از پيش توافق شده و با مديريت اعضاي هيئت مديره بانك، سرمايه‌گذاري مي‌كند. البته اين مديريت در سود و زيان سرمايه گذاري شريك است. تضاد آشكار در بين بانك‌هاي موجود و بانك‌هاي اسلامي، در زمينه فعاليت‌هاي بانك‌داري، اعمال بهره‌هاي ثابت در قبال دريافت وثيقه و دريافت بهره ثابت توسط سپرده‌گذار، بدون اعتنا به سود و زيان پروژه مي‌باشد. خسارت‌ها و جريمه‌هاي كارت‌هاي اعتباري چه يك شركت باشد، چه بانك با اعمال بهره‌هاي گزاف، باعث مي‌شود سپرده‌گذاران، هزينه بسيار زيادي بپردازند، ولي در اسلام بر مشاركت با حفظ برابري شرايط و با توجه به اشتراك در سود و زيان تاكيد شده است.
آشنايي با زندگي علمي مولف
آيت‌الله شيخ محمداسحاق فياض، از مراجع بزرگ حوزه علميه نجف است كه بعد از رحلت استادش آيت‌الله‌العظمي خوئي(ره) كرسي تدريس دروس خارج حوزه علميه نجف را به عهده گرفت و در طول سال‌هاي سخت و دشواري كه بر عراق و حوزه نجف گذشت، هرگز كرسي تدريس را رها نكرد و تا امروز شاگردان زيادي را تربيت كرد.
در زندگي‌نامه آيت‌الله فياض آمده است: «از ديگر نوابغ روزگار كه شاگرد امام خوئي مي‌باشد علامه بزرگ، محقق بي‌مانند، حضرت آيت‌الله شيخ محمداسحاق فياض ـ‌دام ظله‌ـ است و ما اكنون در بيان سطري از زندگي، آثار علمي و خدمات ايشان هستيم.»
آيت‌الله فياض در سال 1930 ميلادي (1309 شمسي) در روستاي «صوبه جاغوري» از توابع غزني (در جنوب پايتخت افغانستان)، ديده به جهان گشود. محمداسحاق دومين فرزند خانواده بود. پدرش محمدرضا، كشاورز ساده‌اي بود كه پيش بعضي از مالكين ده كار مي‌كرد و با كد يمين و عرق جبين، قوت لايموت خانواده‌اش را تهيه مي‌كرد.
تاليفات
با وجود مسووليت‌هاي مهمي كه شيخ معظم دارد، از مرجعيت ديني گرفته تا رسيدگي به وضع مومنين، القاي درس، جواب استفتا و حضور در شوراي استفتا تا زمان رحلت آيت‌الله خوئي(ره)، ايشان ده‌ها جلد كتاب را تاليف كرده است. وي تاليفات زيادي به زبان عربي دارد كه برخي از آنها به زبان‌هاي ديگر نيز ترجمه شده است. از آن جا كه آثار او به زبان عربي نگارش يافته است، فارسي زبانان كمتر با آثار وي آشنايند. تاكنون بيش از ده‌ها جلد كتاب از آثار ايشان چاپ شده و آثار زيادي نيز وجود دارد كه به چاپ نرسيده و يا آماده چاپ‌اند.
در انتهاي اين اثر، نمايه‌اي از آيات، اعلام و موضوعات نيز درج شده است.
چاپ نخست كتاب «بانك از نگاه اسلام» در شمارگان 1500 نسخه، 268 صفحه و بهاي 38000 ريال راهي بازار نشر شد.
پنجشنبه ۱۱ فروردین ۱۳۹۰ - ۱۱:۰۰
نظر شما