به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با شیوع کرونا و مجازی شدن مدارس، حضور کودکان در فضای مجازی افزایش یافته است؛ از این رو پیشگیری از مشکلات احتمالی که ممکن است برای کودکان به وجود بیاید از اصلی‌ترین معضلات خانواده‌هاست.  در این راستا با دکتر سما سادات به عنوان مشاور کودک و نوجوان و مترجم گفت‌وگو داشتیم و با او درباره الگوسازی برای استفاده کودکان از فضای مجازی و نحوه برخورد والدین با فرزندان صحبت کردیم. او معتقد است که با توجه به شرایط کنونی جامعه که فضای مجازی و اینترنت در دسترس تمام کودکان است، نمی‌توانیم آن‌ها را محدود کنیم و اجازه استفاده از اینترنت را به آن‌ها ندهیم؛‌ به جای این کار بهتر است که آگاهی‌های لازم به کودکان داده شود. یعنی در درجه اول، والدین باید آگاهی لازم در زمینه فضای مجازی و نحوه استفاده از آن را داشته باشند و بعد این آگاهی را به کودکان آموزش دهند. پدر و مادر باید کودکان را از خطراتی که در فضای مجازی ممکن است آن‌ها را تهدید کند، آگاه کنند.
در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید:
 
خانواده‌ها در نحوه استفاده کودکان از فضای مجازی چه نقشی دارند و چگونه می‌توانند برای آن‌ها الگوسازی کنند و به آن‌ها شیوه درست استفاده از این فضا را آموزش دهند؟
خانواده‌ها در استفاده کودکان از فضای مجازی نقش بسیار مهم و پررنگی دارند. در واقع نحوه استفاده والدین از فضای مجازی بهترین الگو برای فرزندان است. بچه‌ها چه در این زمینه و چه در زمینه‌های دیگر، از والدین خود الگوبرداری می‌کنند. بهتر است که والدین از مزایا و معایب استفاده از فضای مجازی برای بچه‌ها صحبت کنند و این آگاهی را درباره این فضا به بچه‌‌ها بدهند.
با توجه به محتوایی که در فضای مجازی وجود دارد، خیلی وقت‌ها محتوا، نامناسب است یا قلدری‌های سایبری در فضای مجازی بسیار زیاد است؛ این‌ها خطراتی است که همه کاربران به‌ویژه کودکان را تهدید می‌کند و قربانی اصلی این‌گونه مسائل کودکان هستند. برای پیشگیری و متوجه کردن کودک با این مسائل اول از همه باید والدین آموزش‌های لازم را دیده باشند و کامل با فضای مجازی، خطرات و مزیت‌های آن آشنا باشند؛ این شناخت را به فرزند خودشان انتقال دهند و آن‌ها را کاملا آگاه کنند؛ باید بچه‌ها با محتواهای غیراخلاقی یا محتواهایی که با فرهنگ ما هیچ تناسبی ندارد و خیلی خطرات زیادی به دنبال دارد، آشنا باشند؛ چراکه خیلی آسیب‌زننده هستند و روی روح و روان کودک ما تاثیرهای مخرب می‌گذارد. باید اطلاع‌رسانی برای بچه‌ها انجام شود تا آن‌ها بتوانند از خودشان در برابر این خطرات محافظت کنند تا دچار آسیب نشوند.
 
چگونه می‌توان استفاده بچه‌ها از فضای مجازی را مدیریت کرد؟
برای میزان استفاده کودکان از فضای مجازی باید حد و مرزهایی را تعیین کرد. یعنی نباید به این صورت باشد که بچه‌ها در هر زمان و هر میزانی که می‌خواهند از فضای مجازی استفاده کنند؛ البته این موضوع در کل زمینه‌ها قابل انجام است؛ یعنی زندگی بچه باید برنامه‌ریزی داشته باشد و دارای نظم خاصی باشد. باید برای بچه‌ها تعیین شود که روزی نیم ساعت یا یک ساعت می‌توانند از فضای مجازی استفاده کنند؛ البته بنا به شرایط سن کودک این میزان می‌تواند متغیر باشد. به صورت کلی باید تعیین شود که در طول روز چقدر می‌تواند از این فضا استفاده کند.  
با توجه به شرایط کنونی جامعه و فراگیری ابزار، آیا محدود کردن بچه‌ها کار درستی است یا نه نتیجه عکس را می‌دهد؟
با توجه به اینکه با شیوع کرونا، فضای مجازی جایگزین فضاهای دیگر شد و حتی آموزش‌های مدارس به صورت آنلاین شد،‌ ارتباط بچه‌ها با فضای مجازی بیشتر شد و آن‌ها زمان بیشتری در این فضا سپری می‌کنند؛ به خاطر چنین شرایطی نمی‌توان بچه‌ها را خیلی محدود کرد. اگر بخواهیم برای استفاده کودکان از فضای مجازی، سن خاصی را تعیین کنیم، عملا امکان‌پذیر نیست؛ چون با شیوع کرونا و هم اینکه در حال حاضر عصر ارتباطات است، حتی به کسانی که در مهد هم هستند آموزش استفاده از فضای مجازی داده می‌شود؛ نمی‌شود محدودیتی ایجاد کرد! اما هنگام استفاده از بعضی فضاها مانند فیس‌بوک یا اینستاگرام یکسری محدودیت‌ها وجود دارد و برای کودکان زیر سیزده سال امکان‌پذیر نیست و کودک باید حداقل بالای سیزده سال باشد تا بتواند از این محیط استفاده و فعالیت کند.
با توجه به شرایط کنونی جامعه که فضای مجازی و اینترنت در دسترس تمام کودکان است، نمی‌توانیم آن‌ها را محدود کنیم و اجازه استفاده از اینترنت را به آن‌ها ندهیم؛‌ به جای این کار بهتر است که آگاهی‌های لازم به کودکان داده شود. یعنی در درجه اول، والدین باید آگاهی لازم در زمینه فضای مجازی و نحوه استفاده از آن را داشته باشند و بعد این آگاهی را به کودکان آموزش دهند. پدر و مادر باید کودکان را از خطراتی که در فضای مجازی ممکن است آن‌ها را تهدید کند، آگاه کنند. ولی اینکه بخواهیم کودک را کاملا محدود کنیم و اجازه هیچ‌گونه فعالیتی را به آن‌ها ندهیم، غیرقابل اجرا و غیرمنطقی است. چون فضای مجازی یک سری مزایایی هم دارد که می‌شود از آن‌ها در جهت رشد و پیشرفت دانش و مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی استفاده کرد که قابل حذف نیست.
 
اگر کودک در استفاده از فضای مجازی دچار خطا یا اشتباهی شد بهتر است پدر و مادر در قبال او چه رفتاری داشته باشند؟
زمانی که کودک یک کار اشتباهی را انجام داد باید با آرامش کنار او بنشینیم و با یک تعامل مثبت و سازنده به حرف‌های او گوش دهیم و شنونده فعالی باشیم. ببینیم که چه هدفی از انجام آن کار داشته است؟ چرا از قوانین و صحبت‌هایی که با ما داشته است سرپیچی کرده است؟ دلایل انجام کارش را ببینیم. درباره معایب کار او آموزش دهیم و خطراتی که او تهدید می‌کند توضیح دهیم. محتوایی که درون آن فضا وجود دارد و مناسب سن او نیست، درباره آن آگاهی دهیم تا خودش متوجه شود و قانع شود که استفاده از این فضا مناسب او نبوده است و متوجه اشتباه خود شود.  
یکی از اثرات سو و منفی استفاده نامناسب و بیش از حد از فضای مجازی، ایجاد فاصله و دوری افراد خانواده از یکدیگر است، به‌نظر شما برای پیشگیری و مقابله با همچین موضوعی به‌خصوص در ارتباط با فرزندان چه اقدامی می‌توان انجام داد؟
یکی از عوارض و مشکلات استفاده از فضای مجازی این است که روابط بین خانواده‌ها دچار مشکل شده است؛ والدین و فرزندان از هم دور شدند و فاصله گرفته‌اند؛ روابط عاطفی و صمیمی خیلی کم‌رنگ شده است؛ زیرا هر کدام از اعضای خانواده با وجود اینکه در یک خانه هستند؛ اما هر کدام به نحوی در فضای مجازی سرگرم هستند و با هم تعاملی ندارند؛ مذاکره و گفت‌وگو صمیمی که باید بین افراد باشد، صورت نمی‌گیرد. برای اینکه از این مشکل پیشگیری کنیم باید برای هر کار در خانواده برنامه‌ریزی داشته باشیم. برای میزان استفاده از فضای مجازی هم باید تعریف خاصی وجود داشته باشد. تمام اعضای خانواده باید یک سری از زمان‌های خودشان را به گفت‌وگو با خانواده اختصاص دهند؛ حتی پیشنهاد می‌کنم یک وقت‌هایی جلسات خانوادگی تشکیل دهند چون تعامل افراد را با هم زیاد می‌کند. مثلا هر شب بعد از شام، خانواده‌ها برای هم وقت بگذارند و از اتفاقاتی که در طول روز برای آن‌ها رخ داده است صحبت کنند و اگر به مشکلی برخوردند از همدیگر کمک بخواهند و با هم گفت‌وگو داشته باشند.