به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، منابعی چون «بحار الانوار» و «مکاتیب الرسول» اثر آیت الله علی احمدی میانجی اشاره کرده‌اند که امروز یعنی روز یازدهم ذی الحجه، اتفاق نگارش دعای شریف صباح را در خود دارد. امیرالمومنین (ع) به سال ۲۵ هجری در چنین روزی دعای شریف صباح را که تعلیم پیامبر اکرم بود به دست مبارک خود نوشتند.
کهن‌ترین سند این دعا کتاب «اختیار المصباح» تألیف سال ۶۵۳ق. از سید علی بن الحسین بن حسّان بن الباقی القرشی معاصر محقّق حلّی و سید بن طاووس است. هم‌اکنون این کتاب در دسترس نیست در منابع روایی برخی از بزرگان اشاره‌ای به این کتاب و این دعا شده است. بعدها علامه مجلسی نیز در بحارالانوار اسنادی برای این دعا ذکر کرده‌اند، اما محققان با توجه به اینکه سندها قطعی و یقینی نیست این دعا را «ظنی‌الصدور» نامیده‌اند، اما هرچه باشد این دعا مضامین بلند حکمی و کلامی دارد.
دعای صباح، دعایی است که حضرت امیرالمومنین(ع) پس از نماز صبح آن را قرائت می‌فرمود. این دعا با مناجات خداوند و ذکر نعمت‌های او از جمله پدید آوردن صبح، آفرینش آسمان، حرکت ستارگان و گردش آفتاب و ماه شروع می‌شود. سپس به یگانگی، علم، بخشندگی، احسان و رحمت خدا اشاره می‌کند و به پیامبر(ص) و خاندان او درود می‌فرستد.
در فراز دیگر از خداوند حاجت‌هایی می‌طلبد. نعمت هدایت، و حلم و عدم‌تعجیل خداوند در عقوبت را یادآوری می‌کند. در ادامه علت آمدن خود به درگاه الهی را برای برآمدن خواسته‌ها معرفی می‌کند و علت دوری از خدا را هوی و هوس نفس می‌داند که با گمان‌های فاسد، آرزوها، ارتکاب گناهان و مخالفت فرمان خدا موجبات هلاکت شخص را فراهم می‌کند. و امید خود به رحمت الهی و پناه گرفتن به درگاه او از شرّ خواهش‌های نفس را اظهار می‌دارد.
در قسمت‌های بعدی خداوند را از شریک، نقص، عیب و از صفات اجسام منزه کرده، او را دارای جمیع صفات کمال معرفی می‌کند. به نعمت‌های خداوند اشاره و او را ستایش می‌کند. به پیامبر(ص) و آل او درود می‌فرستد و عصمت پیامبر(ص) و خاندان او را یادآور می‌شود. دعا با ستایش خداوند و با بیان حاجت‌هایی از درگاه الهی به پایان می‌رسد.
قسمت‌هایی از متن این دعا به شرح زیر است:
اَللّهُمَّ یا مَنْ دَلَعَ لِسانَ الصَّباحِ بِنُطْقِ تَبَلُّجِهِ وَ سَرَّحَ قِطَعَ الّلَیْلِ، الْمُظْلِمِ بِغَیاهِبِ تَلَجْلُجِهِ وَ اَتْقَنَ صُنْعَ الْفَلَكِ الدَّوّارِ فى مَقادیرِ، تَبَرُّجِهِ وَ شَعْشَعَ ضِیآءَ الشَّمْسِ بِنُورِ تَاَجُّجِهِ یا مَنْ دَلَّ عَلى ذاتِهِ، بِذاتِهِ وَ تَنَزَّهَ عَنْ مُجانَسَةِ مَخْلُوقاتِهِ وَ جَلَّ عَنْ مُلاَّئَمَةِ كَیْفِیّاتِهِ یا مَنْ قَرُبَ مِنْ خَطَراتِ الظُّنُونِ وَ بَعُدَ عَنْ لَحَظاتِ الْعُیُونِ وَ عَلِمَ بِما كانَ قَبْلَ اَنْ یَكُونَ یا مَنْ اَرْقَدَنى فى مِهادِ اَمْنِهِ وَ اَمانِهِ وَ اَیْقَظَنى اِلى ما مَنَحَنى بِهِ مِنْ مِنَنِهِ وَ اِحْسانِهِ وَ كَفَّ اَكُفَّ السُّوَّءِ عَنّى بِیَدِهِ وَ سُلْطانِهِ صَلِّ اللّهُمَّ عَلَى الدَّلیلِ اِلَیْكَ فِى اللَّیْلِ الاْلْیَلِ وَ الْماسِكِ مِنْ اَسْبَابِكَ بِحَبْلِ الشَّرَفِ الاْطْوَلِ وَ النّاصِعِ الْحَسَبِ فى ذِرْوَةِ الْكاهِلِ الاْعْبَلِ وَ الثّابِتِ الْقَدَمِ عَلى زَحالیفِها فِى الزَّمَنِ الاْوَّلِ وَ عَلى الِهِ الاْخْیارِ الْمُصْطَفَیْنَ الاْبْرارِ وَ افْتَحِ اللّهُمَّ لَنا مَصاریعَ الصَّباحِ بِمَفاتیحِ الرَّحْمَةِ وَ الْفَلاحِ وَ اَلْبِسْنِى اللّهُمَّ مِنْ اَفْضَلِ خِلَعِ الْهِدایَةِ وَالصَّلاحِ وَ اَغْرِسِ اللّهُمَّ بِعَظَمَتِكَ فى شِرْبِ جَنانى...
کهن‌ترین سند این دعا کتاب «اختیار المصباح» تألیف سال ۶۵۳ق. از سید علی بن الحسین بن حسّان بن الباقی القرشی معاصر محقّق حلّی و سید بن طاووس است. هم‌اکنون این کتاب در دسترس نیست در منابع روایی برخی از بزرگان اشاره‌ای به این کتاب و این دعا شده است. بعدها علامه مجلسی نیز در بحارالانوار اسنادی برای این دعا ذکر کرده‌اند، اما محققان با توجه به اینکه سندها قطعی و یقینی نیست این دعا را «ظنی‌الصدور» نامیده‌اند، اما هرچه باشد این دعا مضامین بلند حکمی و کلامی دارد.
دعای صباح، دعایی است که حضرت امیرالمومنین(ع) پس از نماز صبح آن را قرائت می‌فرمود. این دعا با مناجات خداوند و ذکر نعمت‌های او از جمله پدید آوردن صبح، آفرینش آسمان، حرکت ستارگان و گردش آفتاب و ماه شروع می‌شود. سپس به یگانگی، علم، بخشندگی، احسان و رحمت خدا اشاره می‌کند و به پیامبر(ص) و خاندان او درود می‌فرستد.
در فراز دیگر از خداوند حاجت‌هایی می‌طلبد. نعمت هدایت، و حلم و عدم‌تعجیل خداوند در عقوبت را یادآوری می‌کند. در ادامه علت آمدن خود به درگاه الهی را برای برآمدن خواسته‌ها معرفی می‌کند و علت دوری از خدا را هوی و هوس نفس می‌داند که با گمان‌های فاسد، آرزوها، ارتکاب گناهان و مخالفت فرمان خدا موجبات هلاکت شخص را فراهم می‌کند. و امید خود به رحمت الهی و پناه گرفتن به درگاه او از شرّ خواهش‌های نفس را اظهار می‌دارد.
در قسمت‌های بعدی خداوند را از شریک، نقص، عیب و از صفات اجسام منزه کرده، او را دارای جمیع صفات کمال معرفی می‌کند. به نعمت‌های خداوند اشاره و او را ستایش می‌کند. به پیامبر(ص) و آل او درود می‌فرستد و عصمت پیامبر(ص) و خاندان او را یادآور می‌شود. دعا با ستایش خداوند و با بیان حاجت‌هایی از درگاه الهی به پایان می‌رسد.
قسمت‌هایی از متن این دعا به شرح زیر است:
اَللّهُمَّ یا مَنْ دَلَعَ لِسانَ الصَّباحِ بِنُطْقِ تَبَلُّجِهِ وَ سَرَّحَ قِطَعَ الّلَیْلِ، الْمُظْلِمِ بِغَیاهِبِ تَلَجْلُجِهِ وَ اَتْقَنَ صُنْعَ الْفَلَكِ الدَّوّارِ فى مَقادیرِ، تَبَرُّجِهِ وَ شَعْشَعَ ضِیآءَ الشَّمْسِ بِنُورِ تَاَجُّجِهِ یا مَنْ دَلَّ عَلى ذاتِهِ، بِذاتِهِ وَ تَنَزَّهَ عَنْ مُجانَسَةِ مَخْلُوقاتِهِ وَ جَلَّ عَنْ مُلاَّئَمَةِ كَیْفِیّاتِهِ یا مَنْ قَرُبَ مِنْ خَطَراتِ الظُّنُونِ وَ بَعُدَ عَنْ لَحَظاتِ الْعُیُونِ وَ عَلِمَ بِما كانَ قَبْلَ اَنْ یَكُونَ یا مَنْ اَرْقَدَنى فى مِهادِ اَمْنِهِ وَ اَمانِهِ وَ اَیْقَظَنى اِلى ما مَنَحَنى بِهِ مِنْ مِنَنِهِ وَ اِحْسانِهِ وَ كَفَّ اَكُفَّ السُّوَّءِ عَنّى بِیَدِهِ وَ سُلْطانِهِ صَلِّ اللّهُمَّ عَلَى الدَّلیلِ اِلَیْكَ فِى اللَّیْلِ الاْلْیَلِ وَ الْماسِكِ مِنْ اَسْبَابِكَ بِحَبْلِ الشَّرَفِ الاْطْوَلِ وَ النّاصِعِ الْحَسَبِ فى ذِرْوَةِ الْكاهِلِ الاْعْبَلِ وَ الثّابِتِ الْقَدَمِ عَلى زَحالیفِها فِى الزَّمَنِ الاْوَّلِ وَ عَلى الِهِ الاْخْیارِ الْمُصْطَفَیْنَ الاْبْرارِ وَ افْتَحِ اللّهُمَّ لَنا مَصاریعَ الصَّباحِ بِمَفاتیحِ الرَّحْمَةِ وَ الْفَلاحِ وَ اَلْبِسْنِى اللّهُمَّ مِنْ اَفْضَلِ خِلَعِ الْهِدایَةِ وَالصَّلاحِ وَ اَغْرِسِ اللّهُمَّ بِعَظَمَتِكَ فى شِرْبِ جَنانى...
نظرات