دكتر حسين ابوالحسن‌تنهايي، عضو هيات علمي دانشگاه آزاد واحد تهران مركز و نويسنده اين اثر، در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، وي جامعه‌شناسي دين را متفاوت از جامعه‌شناسي ديني دانست و گفت: كارشناسان معدودي در ايران ميان قلمرو اين دو حوزه تفكيك قايل مي‌شوند. اين كتاب اديان مورد بررسي را از هر دو زاويه مي‌نگرد.
وي افزود: آيين‌هاي ديني مختلفي در طول تاريخ شكل گرفته‌اند و يكي از كارهاي جامعه‌شناسي دين، بررسي دگرديسي‌هاي آنهاست. اين اثر چند دين بزرگ شامل دين مجوسان از زرتشت تا مزدك، دين اسلام از زمان رسول اكرم(ص) تا پس از ايشان، دين هندوان از پيش از بودا تا پس از آن و همچنين دين چيني‌ها از ابتداي تاريخ تا كنفوسيوس را بررسي مي‌كند.
ابوالحسن‌تنهايي با بيان اين كه «بيشترين تاكيد كتاب بر جامعه‌شناسي دين است» اظهار كرد: در اين اثر با ارايه نظريه‌اي، جوامعي كه اين اديان در آنها پديد آمدند را به دو دسته جوامع «درون‌ساخت» و جوامع «برون‌ساخت» تقسيم كردم.
اين نويسنده و پژوهشگر ادامه داد: برخي جوامع نظير چين، درون‌ساخت و برخي جوامع نظير ايران پيش از باستان، برون‌ساخت هستند. اين دو ويژگي با وضعيت موجود در ساختار قشربندي جوامع ارتباط دارد. اين قشربندي مي‌تواند نوع زندگي اجتماعي انسان را تغيير دهد.
وي جوامع درون‌ساخت را به لحاظ رابطه ملت و دولت آرام‌تر برشمرد و گفت: در جوامع برون‌ساخت رابطه‌اي سخت و پرتنش ميان دولت و ملت حاكم است. مقايسه جوامع چين و ايران باستان به خوبي اين موضوع را تصديق مي‌كند.
ابوالحسن‌تنهايي ادامه داد: در جامعه‌اي نظير چين، دين شرحي مردمي پيدا مي‌كند. اگر به آموزه‌هاي لائوتسه و كنفوسيوس دقت كنيم، متوجه نظريات مردم‌گرايانه آنها مي‌شويم. اين اديان به آرامش در زندگي انسان‌ها و خرد آنان توجه زيادي دارند، اما فلاسفه و پيشوايان ديني ايران باستان در برابر دولت ايستادند، گئومات، زرتشت و مزدك نمونه اين شورش هستند كه متاسفانه نسبت آنان با دولت، در تاريخ وارونه جلوه داده شده است.
وي افزود: در ايران باستان همواره با تلاطم تاريخي متفكران ديني عليه دولت مواجهيم. مزدك از ديدگاه مردم پيامبر و از نظر دولت، يك ياغي بود.
چاپ دوم كتاب «جامعه‌شناسي دين در شرق باستان» از سوي انتشارات بهمن‌برنا منتشر شده است.
چهارشنبه ۱۱ خرداد ۱۳۹۰ - ۱۴:۳۵
نظر شما