به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اثر حاضر، كوششي براي گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفي شيخ شهاب‌الدين سهروردي محسوب مي‌شود كه به جامعه فلسفي عرضه شده است. اين كتاب به تحقيق و نگارش مباني فلسفه سهروردي مي‌پردازد و دستگاه فلسفي او را تنظيم و تدوين مي‌كند.

بي‌گمان نام شيخ شهاب‌الدين سهروردي (549ـ587 هجري قمري) يكي از نخستين نام‌هايي است كه از تعبير (فيلسوفان بزرگ ايران و اسلام) به ذهن‌ها متبادر مي‌شود. وي موسس و مدون حكمت اشراق است، مكتبي كه در مواجهه و چالش با مكتب‌هاي فلسفي مشائي و كلامي و تحت تاثير حكمت ذوقي و مشرقي ايرانيان قديم، سقراط و افلاطون، حكمت زرتشتي، حكمت بودايي و هندي، عرفان و تصوف اسلامي و بيش از همه، ذوق سرشار و روح حقيقت‌خواه خود سهروردي بروز و ظهور يافت.

به اعتقاد نويسنده اين اثر، به يقين حكمت متعاليه صدرايي در پيدايش خود، بيش از همه مرهون حكمت اشراقي سهروردي است؛ چه در آن نظريه‌ها و مباني كه مستقيما از سهروردي برگرفته و چه در الهامات و بارقه‌هايي كه بر اثر مطالعه و سنجش و نقادي اين دستگاه فلسفي در نظام‌واره حكمت صدرايي خوش نشسته است.

با اين كه حكمت اشراقي در كنار حكمت مشائي و حكمت متعاليه، يكي از سه مكتب عمده فلسفي مسلمانان است، عوامل بسياري در طول تاريخ و به ويژه در دهه‌هاي اخير، زمينه بي‌توجهي و غفلت از اين دستگاه مهم فلسفي شده است.

يكي از عوامل بسيار مهم براي اين بي‌توجهي، اجمال، ابهام و دشواري كتاب‌ها و آثار شيخ اشراق است كه شرح‌هايي مانند شرح شهرزوري و شرح قطب‌الدين شيرازي نيز نتوانسته اين معضل را فروگشايد؛ به ويژه در عصر حاضر كه خواندن چنين آثار كلاسيكي، از عهده كمتر كسي برمي‌آيد و بيشتر استادان و دانشجويان، حوصله چنداني براي تدقيق و تامل در فهم چنين نوشته‌هايي ندارند و همين امر زمينه بي‌رغبتي محققان را به حكمت اشراق افزون كرده است.

اين مشكل گرچه دراره حكمت مشاء و تا حدي حكمت متعاليه نيز صادق است، ولي دوباره‌خواني و بازنگاري آثار اين دو مكتب فلسفي به سبك‌هاي جديدتر و رايج بودن تدريس آنها، تا حد بسياري از اين مشكل كاسته است. متاسفانه درباره حكمت اشراق اين مساله تحقق نيافت.

امروزه اگرچه به همت انجمن حكمت و فلسفه ايران، طي سال‌هاي 1355 ـ 1356، مجموعه مصنفات شيخ اشراق به تصحيح و تحقيق هانري كربن و دكتر سيدحسين نصر، يك‌جا چاپ شده است، ولي در اقبال به مكتب اشراقي، تاثير چنداني نگذاشته و جز معدود آثاري كه از آن زمان تاكنون در باب حكمت اشراق نگاشته شده، ديگران توجه زيادي به احيا و بازخواني اين مكتب فلسفي از خود نشان نداده‌اند.

آثار نوشته شده درباره حكمت اشراق، اگرچه همگي در خور تقديرند و جا دارد از همه كاوندگان اين مكتب سپاسگزاري شود، ولي بيشتر آنها به شرح حال و معرفي بسيار كلي از آثار و افكار سهروردي بسنده كرده‌اند. در ميان آثار نوشته شده، چند كتاب نيز به شرح برخي از رساله‌هاي فلسفي يا عرفاني شيخ اشراق پرداخته‌اند و تنها يك يا دو اثر، به طور مستقل و با تفصيل بيشتر آراء و انديشه‌هاي سهروردي و نظام اشراقي را تبيين كرده‌اند. اما اين آثار هم در عين ارزشمند بودن، به كاستي‌هايي مانند كثرت مباحث حاشيه‌اي نامرتبط با حكمت اشراق و بسنده كردن به كتاب حكمة‌الاشراق براي شرح و تبيين دستگاه اشراقي سهروردي و نداشتن دغدغه فروگشايي معضلات متني مبتلايند.

جلد نخست كتاب «حكمت اشراق» به خاستگاه پيدايش حكمت اشراق، تحليل كلي از سير تاريخي اين مكتب فلسفي و نيز ديدگاه‌هاي كلي ديگر سهروردي كه در نظام اشراق مطرح نمي‌شود، مانند اصالت وجود و ماهيت، تشكيك در ماهيات، تشخص، معقولات ثانيه، طبيعيات و ... مي‌پردازد. جلد دوم نيز كه كل مباحث نظام نوري و علم اشراقي را فرا مي‌گيرد، نماياننده نظام‌واره مكتب اشراقي است.

در اثر حاضر، با توجه به احاطه حجت‌الاسلام يزدان‌پناه به كل دستگاه اشراقي، سعي شده كاري نو و در عين حال فراگير از مباني و ديدگاه‌هاي سهروردي به صورت مستند ارائه شود.

وي در اين اثر، كل دستگاه اشراقي را به صورت مفصل و جزء به جزء گزارش و تحليل مي‌کند و در موارد بسياري، افزون بر واكاوي مباني سهروردي، به سنجش آنها نيز مي‌پردازد.

در گزارش از دستگاه اشراقي، تنها به كتاب ‌گران‌سنگ حكمت اشراق بسنده نشده؛ زيرا بر اساس شواهد فراوان، بسياري از ديدگاه‌ها و دست‌كم ريشه‌هاي نظريه‌هاي اشراقي سهروردي در آثار ديگر او، مانند مطارحات، تلويحات، مقاومات و ... نيز وجود دارد. افزون بر اين كه براي نشان دادن سير فكري سهروردي و چگونگي رسيدن او به حكمت اشراق، بهره‌گيري از اين آثار بسيار مناسب، بلكه ضروري است و در مواردي حل معضلات، ابهامات موجود در حكمت اشراق، تنها در سايه مراجعه به آثار ديگر سهروردي ممكن است.

در اين كتاب تلاش شده در همه موارد، پس از گزارش، تحليل و تبيين ديدگاه سهروردي، متون اصلي خود او نيز آورده و ترجمه شوند. اين كار، هم به مستندسازي گزارش‌ها و تحليل‌ها كمك مي‌كند و هم به فهم و خواندن كتاب‌هاي سهروردي ياري مي‌رساند و زمينه مراجعه مستقيم به آثار او را فراهم مي‌سازد.

براي آن كه سيماي شيخ اشراق به درستي و كامل به خواننده ارائه شود، افزون بر دستگاه اشراقي و مباني آن، ديدگاه‌هاي كلان ديگر او نيز تحليل و تبيين مي‌شود.

در آغاز جلد نخست، تحليل تاريخي از سير پيدايش و خاستگاه‌هاي حكمت اشراق و نيز شخصيت علمي و رفتاري سهروردي و زمينه‌هاي فكري او نيز آورده شده تا خواننده با ريشه‌هاي اين تحول و اين مكتب فكري آشنا شود.

چاپ نخست كتاب «حكمت اشراق» (جلد اول) در شمارگان 3000 نسخه، 433 صفحه و بهاي 51500 ريال راهي بازار نشر شد.