به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست سه‌شنبه (21 تیر) از سلسله نشست‌های «شعرخوانی و نقد» سرای اهل قلم به نقد و بررسی دو مجموعه شعر آرش شفاعی با حضور شاعر، سیداحمد نادمی، سودابه امینی و جمعی از علاقه‌مندان این حوزه اختصاص داشت.

نادمی و بررسی «جمعه، خیابان ولیعصر»
«جمعه، خیابان ولیعصر» مجموعه‌ای از سروده‌های نیمایی و سپید شفاعی است که توسط انتشارات دفتر شعر جوان روانه بازار نشر شده. این مجموعه دو بخش را شامل می‌شود. بخش نخست با عنوان «هندسه شهر كامل است» دربرگیرنده 24 قطعه شعر است. بخش دوم «چهار راه‌های احتمال» نام دارد و هشت قطعه شعر را شامل می‌شود. در بخش نخست این نشست نادمی به بررسی این مجموعه پرداخت.

نادمی در ابتدای سخنان خود با تاکید بر این موضوع که به این مجموعه شعر علاقه‌ دارد گفت: این دفتر ادامه منطقی شعر فارسی است؛ چراکه بر یک سنت شعری تاکید می‌کند و از سوی دیگر گام‌هایی به سمت جلو بر می‌دارد.

وی در ادامه به سابقه تاریخی غزل اشاره و تعریفی از غزل ارائه کرد و افزود: چشم‌اندازهایی در شعر نخست این کتاب و دیگر اشعار آن ارائه شده است اما در نهایت با یک حس و فضا روبرو هستیم که سخنی اجتماعی را بیان می‌کند.

این منتقد با تاکید بر استفاده شاعر از تکنیک‌های منطقی برای بیان مفاهیم مدنظرش اظهار داشت: شفاعی مقتضای زمان امروز را در شعرش به‌کار گرفته است. برهمین اساس با شعر شلخته‌ای در سروده‌های او روبرو نیستیم. همچنین شاعر با استفاده‌های مدرن در نحو، از زبان فارسی حمایت کرده است.

وی درباره موضوع و مضامین این اشعار توضیح داد: شفاعی در اشعارش به زندگی اجتماعی، انسان‌ها و دردهای آن‌ها توجه دارد و به ندرت شعری شخصی در این کتاب دیده می‌شود که تنها حدیث‌نفس را بیان کند. به بیان دیگر شاعر با اجتماع هماهنگ است و نسبت به آن و دردهای جامعه حساسیت دارد.

نادمی ادامه داد: اکنون که به دلیل شرایط اجتماعی شاعران تنها از فضاهای بسیار بی‌خطر هرچند زیبا استفاده می‌کنند این شاعر با تعمد از چنین فضایی دوری می‌کند و شعری که تنها برای زیبایی سروده شده باشد در آثار او دیده نمی‌شود.

وی به معرفی شاعر توسط خودش در این اشعار اشاره و تشریح کرد: شاعر پرهیزی از معرفی خود با ایده‌های ادبی، اجتماعی و مذهبی ویژه ندارد. حتی عنوان کتاب نشان می‌دهد با شاعری روبرو هستیم که دغدغه‌های اجتماعی دارد.

این کارشناس افزود: شخصیت‌هایی که شفاعی در اشعارش به‌کار می‌‌‌گیرد و همگی اسم خاص هستند فرهنگی را برای خواننده شعرهای فارسی به تصویر می‌کشند. به عبارت دیگر این اسامی تنها از جهت جنبه لوکس آن‌ها به‌کار گرفته نشده‌اند و تمامی اسامی براساس اندیشه‌ای ویژه به‌کار رفته‌اند.

وی در پایان اظهار داشت: شفاعی در نگاه نخست شاعر غزل است اما توانایی‌های او در مجموعه آثار نیمایی و سپیدش، نشان می‌دهد که درباره شفاعی نباید شعر را به شکل آن محدود کرد؛ چراکه اصل نخست برای شاعر همان شعر است.

امینی و بررسی «شهریوری تو»
مجموعه شعر «شهریوری تو» برگزیده‌ای از غزل‌های شفاعی از سال 1373 تا 1389 است. این غزل‌ها اغلب درباره موضوعات اجتماعی، عاطفی یا دغدغه‌های شخصی شاعر سروده شده‌اند. در بخش دوم نشست امینی به بررسی این مجموعه شعر پرداخت.

در ادامه نشست امینی به آسیب‌های کلی شعر امروز اشاره و تشریح کرد: برگزاری جشنواره‌ها، کشف استعدادها و پس از آن رها کردن این استعدادها در فضای ادبی، نبودن هیچ اندیشه‌ای برای کارگاهی شدن جلسات نقد شعر همراه با آسیب‌های فضای مجازی، سطحی خواندن، سطحی نگریستن و سطحی نوشتن از جمله آسیب‌های جریان شعری امروز است که دامن‌گیر شاعران شده است.

وی شفاعی را جزو آن دسته از شاعرانی که از این آسیب دور هستند معرفی کرد و گفت: شفاعی در این سال‌ها رشد خوبی در عرصه شعر داشته و از سیر منطقی بهره گرفته است. همچنین از قیل و قال‌ها و جنجال‌ها و یارگیری‌هایی که شاعران این‌روزها به راه می‌اندازد خودش را دور نگه می‌دارد.

این شاعر با تاکید بر مجموعه شعر «شهریوری تو» اظهار داشت: این مجموعه نشان می‌دهد شفاعی در دامن شعر کهن رشد یافته و از جریان‌های شعری امروز یعنی نئوکلاسیک، مدرن و پست مدرن نیز غافل نمانده است و گوشه چشمی به این جریان‌ها دارد.

وی به ویژگی اشعار شفاعی اشاره و تصریح کرد: شفاعی در شعرش به استفاده از نمادها و نشانه‌‌پردازی‌های شعر کهن بیش از نمادهای خویش‌آفریده گرایش دارد. اغلب اشعار این کتاب از ارتباط عمودی و افقی مناسبی برخوردار هستند.

امینی ادامه داد: شاعر از روایی سرودن شعرهایش پرهیز می‌کند و ارتباط افقی شعرها عمیق‌تر از ارتباط عمودی آن‌هاست. برهمین اساس تک‌بیت‌هایی در اشعار او می‌توانیم پیدا کنیم که از قابلیت ورود به نقل‌قول‌های محاوره‌ای افراد برخوردار هستند. 

وی درباره عنصر خیال در اشعار این مجموعه توضیح داد: در این مجموعه گاه خیال پچیده می‌شود و زبان را هم‌ تحت‌تاثیر خود درمی‌آورد. همچنین در برخی از ابیات زبان شعر به زبان محاوره نزدیک می‌شود. این زبان محاوره‌ای گاه در برخی از اشعار خوش نشسته و گاهی نامناسب است.

این منتقد درباره درون‌مایه شعرهای شفاعی تشریح کرد: از منظر درون‌مایه با یک درون‌مایه کلی و مضوع عاطفی در مجموعه روبرو هستیم. البته اشعار مذهبی نیز در میان آثار این مجموعه دیده می‌شود. نگاه شاعر به معشوق خود در اشعار عاطفی‌اش قابل تامل است؛ چراکه شاعر به جای توصیف معشوق بیشتر به دیدگاه‌های درونی خویش در گفت‌و‌گو با معشوق می‌پردازد.

وی افزود: به‌طور کلی برخی از شعرها درون‌مایه مذهبی دارند و برخی اعتراضی هستند اما به هر حال در زبان این اشعار عنصر عاطفه بر دیگر وجوه شعر غلبه می‌کند.

امینی به ارائه توضیحاتی درباره مضمون‌سازی‌های شاعر در این مجموعه پرداخت و گفت: شاعر تمایلی به مضمون‌سازی و تصویرسازی صرف در اشعار این مجموعه ندارد و به ساده‌گویی و واگویه‌های درونی به ساده‌ترین شکل ممکن اکتفا کرده است.

وی درباره توجه شفاعی به مخاطب اشعارش توضیح داد: بی‌توجهی به مخاطب در آثار شفاعی دیده نمی‌‌شود و همواره اقبال مخاطب از طرف شاعر مدنظر بوده است. همچنین اگر از منظر مضمون‌پردازی، کارکردهای زبان در شعر و نقل‌قول‌ و آزمون‌های زبانی به این اشعار نگاه کنیم، شاعر نسبتا موفق بوده است.

این منتقد در پایان یادآور شد: باتوجه به فضای عمومی شعرها متوجه می‌شویم شاعر نسبت به مذهب و اخلاق پایبند است. از سوی دیگر در شعرهای اعتراض گاه شاعر کاملا به دنیای شخصی‌اش رجوع می‌کند و نمادهای کاملا شخصی را به‌کار می‌گیرد.

بخش‌های دیگر این نشست به شعرخوانی شفاعی و قرائت چند قطعه شعر از اشعار این دو مجموعه توسط شاعر اختصاص یافت.

آرش شفاعی متولد 1354 در مشهد و فارغ‌التحصیل رشته مهندسی برق است. «تا فراسوی رفتن» عنوان نخستین مجموعه شعر او با مضمامین مربوط به دفاع مقدس است كه در سال 1383 منتشر شد.

«تهران شبیه هر شب دیگر سیاه بود» و «تکه‌های سرب در دهانم» عنوان دیگر مجموعه شعرهای منتشر شده شفاعی هستند. «سنگ در سرزمین آیینه‌ها» نیز مجموعه‌ای از نثرهای شاعرانه او از خاطرات سفر حج است که توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است.

نشست بررسی اشعار این شاعر سه‌شنبه (21 تیر) از ساعت 17 تا 19 در سرای اهل قلم با حضور شاعر، منتقدان و علاقه‌مندان این حوزه برگزار شد.