محمدرضا اربابی کارشناس قوه قضاییه در رشته مترجمی زبان انگلیسی و مدیر عامل موسسه ترجمان اندیشه در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره مساله موازی‌کاری در بحث ترجمه عنوان كرد: مساله ترجمه موازی به خودی خود بحثی منفی نیست، به این دلیل که ترجمه پایان ناپذیر است و گاهی مترجمان دست به خلاقیت می‌زنند و آثار شاخصی را که در سال‌های گذشته ترجمه شده است بازترجمه می‌کنند. این نوع ترجمه معمولا ایرادی ندارد و به سود بازار ترجمه و نشر است.
اربابی ادامه داد: در بحث ترجمه دوباره گاهی اشخاص به بازترجمه آثار تازه به بازار آمده یا آثاری که دیگر مترجمان در حال ترجمه آن هستند روی می‌آورند که این کار به ضرر تمامی این افراد تمام می‌شود. ترجمه‌های موازی پیامد‌های منفی نیز برای بازار ترجمه و ناشران به همراه دارد. به طور معمول مترجمان همواره زیر فشار ناشران برای تحویل هرچه سریع‌تر اثر هستند. هنگامی که مساله بازترجمه اثری پدید می‌آید به نوعی رقابت با دیگر ناشرانی که این کتاب را ترجمه کرده یا در حال ترجمه آن هستند پیش می‌آید. این عامل سبب می‌شود که کیفیت ترجمه، ناخود‌آگاه و به سبب بی‌توجهی ناشر کاهش یابد. فشردگی زمان در بسیاری از موارد عاملی است که کیفیت کار مترجم را پایین می‌آورد.
وی افزود: اثر منفی دیگری که بازترجمه کتاب‌ها پدید می‌آورد این است که به دلیل کثرت کتاب‌های ترجمه شده از یک اثر در بازار، نام مترجم مطرح نمی‌شود یا نام مترجم جوان هرچه‌قدر هم که کارش خوب باشد، در پس نام بزرگان عرصه ترجمه، پنهان می‌ماند. این مساله سبب می‌شود که بسیاری از مترجمان تازه‌کار ضرر کنند.
اربابی درباره برخی از ضعف‌های بازار ترجمه ایران، گفت: در ایران دانشگاه، متقضیان و بازار ترجمه سه سر مثلث ترجمه را تشکیل می‌دهند. در هر سه بخش یاد شده به نوعی اختلالاتی را مشاهده می‌کنیم. مترجمانی که تربیت می‌شوند کیفیت مطلوب را ندارند و در اکثر موارد به دلیل کمبود ظرفیت‌های بازار ترجمه جذب کار نمی‌شوند؛ از این طریق، حق بسیاری از مترجمان ضایع می‌شود.
مدیر عامل موسسه ترجمان اندیشه راه‌کار‌های مبارزه با بازترجمه آثار را این‌گونه بیان کرد: برای بهبود وضعیت ترجمه و جلوگیری از مشکلاتی همچون موازی‌کاری بحث ترجمه باید نگاهمان را به ترجمه تغییر دهیم. به بحث ترجمه باید با دید صنعتی نگریست و نگاه بازاری یا سنتی را کنار گذشت. صنعتی شدن ترجمه نیازمند زیرساخت‌ها و مراحلی است که باید انجام بگیرد. در مرحله نخست ورود علم ترجمه است که خود مرحله‌ای گسترده است. در مرحله دوم باید نهاد‌های ترجمه به وجود آیند. این نهاد‌ها مترجمان را استخدام می‌کنند تا تحت نظارت آن‌ها و با برنامه‌ریزی مدیر آن نهاد دست به فعالیت بزنند. نهاد‌های ترجمه باید پس از ایجاد از طریق سازمانی ارزیابی شوند و با توجه به کیفیت آثارشان رتبه بندی شوند.
وی افزود: این امر باعث رقابتی شدن بازار ترجمه می‌شود. ایجاد فضای رقابتی در تمامی زمینه‌ها باعث پیشرفت آن حوزه می‌شود. ویژگی مفید دیگری که اجرای طرح سازماندهی نهاد‌های ترجمه می‌تواند داشته باشد این است که مترجمان را به اخلاق حرفه‌ای پایبند می‌کند. به این نحو که اگر یکی از مترجمان که زیر نظر مجموعه‌‌ای کار می‌کند، اقدام به ترجمه اثر دیگر ناشران یا اثری که حق چاپ دارد بکند، موسسه و نهاد خاطی باید پاسخگو باشد. از این طریق برخورد با مترجم به وسیله خود موسسه صورت می‌گیرد.
اربابی اظهار کرد: سرمایه‌گذاری در بحث نقد در ترجمه هم عاملی موثر است که می‌تواند از موازی‌کاری ترجمه به طور نامحسوس جلوگیری کند. متاسفانه کار رسانه‌ای در بحث نقد آثار ترجمه بسیار ضعیف است و تنها یک یا دو رسانه آثار ترجمه را نقد می‌کنند. نقد آثار بالا رفتن کیفیت ترجمه‌ها را به دنبال دارد و سلیقه و ذائقه مخاطب را نیز بهبود می‌بخشد.
وی تصریح کرد: ورود وزارت ارشاد در این زمینه نیز می‌تواند در بهتر شدن این بخش و رفع مشکلات ترجمه موثر باشد. درست است که ما در کشورمان قانون و حق کپی رایت را رعایت نمی‌کنیم اما می‌توانیم در ایران یک رضایت‌نامه یا اجازه از نویسنده کتاب بگیریم و به ارشاد ارایه دهیم و پس از آن وزارت ارشاد مانع ترجمه‌های تکراری از همان اثر شود.
محمدرضا اربابی موسس موسسه تخصصی ترجمه «سپهران ترجمه» است. وی همچنین کارشناس رسمی قوه قضاییه در رشته ترجمه زبان انگیسی و مدرس دانشگاه است. اربابی در بحث ترجمه کتاب‌هایی نیز دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به «قرارداد‌های بین‌المللی ساخت» و «ارزیابی ادعا‌های پیمانی» را نام برد.
دوشنبه ۱۲ تیر ۱۳۹۱ - ۱۴:۳۶
نظر شما