خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)_ امروزه یکی از مهم‌ترین معیارهای تقسیم‌بندی کشورها به پیشرفته و در حال پیشرفت، وضعیت فرهنگی و به ویژه سرانه مطالعه در یک کشور است. ایران با داشتن 70 میلیون جمعیت و سرانه مطالعه 76 دقیقه در روز، جزو کشورهای در حال پیشرفت محسوب می‌شود و سرانه مطالعه آن نسبت به شاخص‌های جهانی پایین‌تر است که همین موضوع باعث شده سرانه مطالعه نیز در استان‌های کشور دستخوش تحولات بسیاری باشد. برای مثال، خراسان جنوبی به عنوان قطب فرهنگی و دانشگاهی کشور با داشتن سرانه مطالعه 67 دقیقه در روز، سرانه مطالعه آن 9 دقیقه پایین‌تر از میانگین کشوری است که باتوجه به حجم انبوه دانشجو در این استان، پایین بودن سرانه مطالعه جزو آسیب‌های جدی و حتی تهدیدهای جدی فرهنگی برای استان محسوب می‌شود.

در این گزارش میزان سرانه مطالعه در این استان و راهکارهای رفع آن از زبان مسوولان و مردم منعکس شده است.

پراکندگی جمعیت و ترکیب سنی جمعیت 
مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی، وضعیت اقلیم جغرافیایی و پراکندگی جمعیت را یکی از مهم‌ترین رشد سرانه مطالعه در استان عنوان کرد.

محمد قریب اظهار کرد: با توجه به اقلیم‌های متفاوت کشور، تفاوت سرانه مطالعه در آنها یک پدیده طبیعی است.

وی افزود: به دلیل اقلیم کویری خراسان جنوبی و پراکندگی جمعیت در نقاط مختلف استان، خدمت‌رسانی در عرصه کتاب دشوار شده است. برای مثال، نهاد کتابخانه‌های عمومی برای ارایه خدمت به مردم روستاهای مختلف استان مجبور به احداث کتابخانه در هزار 500 روستاست که با توجه به کمبود بودجه، این امکان برای نهاد وجود ندارد و این موضوع بر سرانه مطالعه تاثیر مستقیم می‌گذارد.
 
وی با بیان این‌که بیشتر جمعیت استان در سنین خردسالی و نوجوانی قرار دارند، گفت: یکی دیگر از دلایل پایین بودن سرانه مطالعه در استان، ترکیب سنی است که این موضوع در کوتاه مدت مشکل آفرین است ولی در درازمدت موجب افزیش سرانه مطالعه در استان می‌شود.

مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی گفت: فقر اقتصادی و گرانی کتاب نیز به بر مشکلات سرانه مطالعه دراستان دامن زده است.

قریب با بیان این‌که اختصاص اعتبارات ویژه فرهنگی در بخش کتابخانه‌ها به استان، خرید کتابخانه سیار و همکاری دستگاه‌های مختلف اجرایی در تحقق اهداف نهضت مطالعه مفید، مهم‌ترین راهکارهای افزایش سرانه مطالعه در استانند، یادآور شد: ارایه آمارهای دقیق دانشگاه‌ها از سرانه مطالعه‌شان به افزایش سرانه مطالعه استان کمک موثری می‌کند، زیرا اکنون هیچ آماری از سرانه مطالعه دانشجویان استان که ترکیب جمعیتی غالب استان را تشکیل می‌دهد، وجود ندارد.

تغییر ساختارهای فرهنگی
نویسنده کتاب «قاره سیاه» تغییر ساختارهای خراسان جنوبی، از فرهنگی به اقتصادی را مهم‌ترین دلیل پایین بودن سرانه مطالعه در استان عنوان کرد.

احمد بخشی گفت: پایین بودن سرانه مطالعه، خراسان جنوبی را به عنوان قطب فرهنگی کشور در معرض آسیب‌های جدی قرار می‌دهد.

وی افزود: در گذشته فرهنگی بودن، مهم‌ترین ویژگی ساختاری استان بود اما از چهار سال گذشته تاکنون چهره استان به کلی دچار تغییر شده و ساختار فرهنگی جای خود را به ساختار اقتصادی داده است که این موضوع موجب جلب توجه همگان به فعالیت‌های اقتصادی و قربانی شدن خرد و اندیشه در استان شده است.

نویسنده کتاب قاره سیاه ادامه داد: داشتن کتابخانه های شخصی یکی دیگر از دلایل کاهش مراجعه مردم به کتابخانه ها و نداشتن اطلاع دقیق از سرانه مطالعه آن‌هاست.

بخشی با بیان این‌که راه‌اندازی کتابخانه سیار، افزایش فضای کتابخانه ها و مجهز شدن کتابخانه‌ها به فناوری‌های روز، بخشی از راهکارهای افزایش سرانه مطالعه در استان محسوب می‌شوند، یادآور شد: پادگان‌ها و دانشگاه‌ها باید همکاری خود را با نهاد کتابخانه‌های عمومی بیشتر کرده، سعی کنند برنامه منسجمی از میزان ساعات مطالعه خود را در اختیار نهاد قرار دهند.

مشکلی به نام مدرک‌گرایی
کتابدار کتابخانه استاد سعیدی بیرجند، مدرک‌گرایی را دلیل عمده پایین بودن سرانه مطالعه در سطح کشور و استان عنوان کرد.

سیده فاطمه حسینی اظهار کرد: امروزه برخلاف گذشته که میزان مطالعه اشخاص تعیین کننده سطح سواد آنها بود، مدرک تعیین کننده شده و همین موضوع موجب اکتفای افراد به مطالعه کتاب‌های درسی و دوری از مطالعه غیردرسی شده است.

وی افزود: تاز مانی که آسیبی به نام مدرک‌گرایی بر فضای فرهنگی جامعه حاکم باشد، سرانه مطالعه نیز پایین خواهد بود.

کتابدار کتابخانه استاد سعیدی کمبود فضای کتابخانه‌ها، پراکندی جمعیت، کمبود بودجه و قدیمی بودن کتابخانه‌های استان را از آسیب‌هایی دانست که به پایین بودن سرانه مطالعه در استان دامن می‌زنند.

حسینی یادآورشد: اصلاح فرهنگ مدرک‌گرایی در درازمدت، احداث کتابخانه‌های روستایی و کتابخانه مرکزی در شهرستان‌ها، از راهکارهای افزایش سرانه مطالعه در استان به شمار می‌آیند.

حمایت از نویسندگان و معرفی کتاب
رییس حوزه هنری خراسان جنوبی نیز حمایت از نویسندگان و معرفی کتاب‌های خوب را راهکار اصلی افزایش سرانه مطالعه در استان عنوان کرد.
مهدی حبیبی اظهار کرد: حمایت نکردن از نویسندگان و معرفی نکردن کتاب‌های خوب به مردم باعث دوری آن‌ها از فرهنگ مطالعه در استان شده است.

وی افزود: معرفی کتاب‌های خوب به مردم و حمایت از نویسندگان نه تنها موجب تقویت حوزه نشر و نویسندگی می‌شود، بلکه اشتیاق مردم را برای مطالعه کتاب افزایش می‌دهد.

رییس حوزه هنری خراسان جنوبی با بیان این‌که رونمایی از کتاب‌ها در این مرکز موجب جذب علاقه‌مندان زیادی شده است، گفت: برگزاری جلسات نقد و تحلیل کتاب در کتابخانه‌ها موجب جذب قشر جوان و نوجوان به مطالعه کتاب می‌شود.

حبیبی یادآورشد : زیباسازی و افزایش فضای فیزیکی کتابخانه‌ها همراه با افزایش تعداد کتابخانه‌های استان در صورت تامین اعتبار در آینده‌ای نزدیک، موجب افزایش سرانه مطالعه در استان خواهد شد.