به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «یک تاریخ درام و یک درام تاریخی» با عنوان فرعی «هم‌سنجی دو اثر دراماتیک از ساتم‌خان الغ‌زاده و بهرام بیضایی»، نوشته محمود صباحی برای نخستین بار در سال 1383 با شمارگان دوهزار و 200 نسخه، در 144 صفحه و با قیمت هزار و 400 تومان از سوی نشر افراز منتشر شد. این کتاب تنها منبع منتشر شده درباره تئاتر تاجیکستان در ایران است. 

در این کتاب برای نخستین‌بار یک نمایشنامه‌نویس فارسی زبان، یعنی ساتم‌خان الغ‌زاده که متعلق به خراسان بزرگ است و یکی از شاخص‌ترین نویسنده‌های تاجیک به شمار می‌آید به جامعه ایرانی معرفی می‌شود. 

علاوه بر چاپ نمایشنامه «تیمور ملک» نوشته ‌الغ‌زاده، در این کتاب یک فصل بررسی تطبیقی این نمایشنامه و فیلمنامه «تاریخ سری سلطان آبسکون» نوشته بهرام بیضایی وجود دارد. هر دو اثر به یک موضوع پرداخته‌اند. همچنین در این کتاب دور نمایی از زندگی و آثار ‌الغ‌زاده و تئاتر تاجیکستان ارایه شده است. 

فرهاد سلیمان‌نژاد، پژوهشگر حوزه تئاتر درباره این کتاب به خبرنگار «ایبنا»، گفت: این کتاب برای این‌که درباره تئاتر معاصر تاجیکستان است و تاکنون کتابی در این موضوع منتشر نشده، در نوع خود بی‌نظیر و منحصر به فرد است. در این کتاب برای نخستین‌بار دو متن نمایشی، یکی از ایران و یکی از حوزه تمدنی تاجیکستان، که اکنون مهجور است و پژوهشگران زیادی روی آن کار نمی‌کنند، مورد هم‌سنجی قرار گرفته است. 

وی افزود: مطالب این کتاب بسیار روش‌مند و منطقی به مرحله نگارش درآمده است. همچنین شاید جالب باشد بیان کنم که نویسنده کتاب، محمود صباحی با پروفسور رحیم مسلمانیان قبادیانی، فرهیخته تاجیک و استاد زبان و ادبیات فارسی رابطه دوستانه و نزدیکی داشت. صباحی کسی است که ادبیات کلاسیک ایرانی را بسیار خوب می‌شناسد و از دایره لغات واژگانی بسیار برخوردار است. 

سلیمان‌نژاد درباره نحوه انتشار و توزیع این کتاب، گفت: به نظر من این کتاب به طور مناسب دیده نشد، چرا که ناشر آن تازه تاسیس شده بود و به همین دلیل مشکلات زیادی سر راه خود داشت. همین مساله باعث شد که ناشر نتواند به طور مناسب کتاب را معرفی و توزیع کند. در نتیجه این کتاب آن‌گونه که باید دیده نشد. 

نویسنده کتاب «تراژدی در عصر سیاسی یونانیان» درباره طیف مخاطب این کتاب گفت: مخاطبان این کتاب دانشجویان، استادان و پژوهشگران تئاتر هستند، اما متاسفانه مساله تولید علم در این گروه‌ها رو به فراموشی است. یکی از پایه‌های تولید علم نقد کتاب است. این کتاب باید در محافل آکادمیک تئاتر ایران خوانده و نقد می‌شد. این رسالت دانشگاه است، اما متاسفانه دانشگاهیان این امر را از دوش خود برداشته‌اند. 

سلیمان‌نژاد گفت: این کتاب خوانده و نقد نشد و کتابی که به این سرنوشت دچار شود می‌میرد. این کتاب می‌توانست دریچه و مدخل جدیدی را در مطالعات تئاتری ایران باز کند. با این کتاب می‌شد نگاه‌ها به سمت ادبیات نمایشی کشورهایی چون تاجیکستان باز شود، اما این اتفاق رخ نداد. نویسندگانی چون ساتم ‌الغ‌زاده آثاری را خلق کرده‌اند که از منظر خود نمایشنامه‌نویسی آثار برجسته‌ای است. این مساله را اضافه کنید به اشتراکات فرهنگی ایران و تاجیکستان، تا اهمیت قضیه بیشتر درک شود. 

نویسنده کتاب «تاملات بهنگام» در ادامه با انتقاد از وضعیت اقتصاد پژوهش در ایران گفت: در شرایط سختی که محققان مجبورند با کار کردن‌های متفرقه هزینه پژوهش‌ خود را بپردازند، کتاب چاپ شده و خریداری پیدا نمی‌کند. کتاب اگر به دست مخاطب هم برسد، خوانده نمی‌شود. صباحی در مقدمه همین کتاب نوشته است: «هرچیزی که در غرب تولید شود را ما در یک حالت کاملا بی‌اراده، مصرف کرده و می‌خوانیم. حال این تولیدات غربی ممکن است هر ادبیاتی از جانب هر شخصی باشد. به همان شدتی که تولیدات غرب برای ما مهم است نسبت به تولیدات دیگر حوزه‌های تمدنی بی‌تفاوت هستیم. »

اعظم کیان‌افراز مدیر انتشارات افراز درباره انتشار این کتاب به خبرنگار «ایبنا»، گفت: کتاب «یک تاریخ درام و یک درام تاریخی» از نخستین کتاب‌های منتشر شده نشر افراز بود. این کتاب یک کتاب تخصصی در حوزه تئاتر است و حوزه مخاطب بسیاری نداشت. 

وی افزود: در آن زمان چون ما تازه کار نشر را شروع کرده بودیم، مشکلاتی در زمینه پخش کتاب داشتیم. متاسفانه پخش کننده‌های کتاب هم کار یک ناشر تازه‌کار را حتی برای کتابفروشی‌ها تهران، زیاد جدی نمی‌گیرند. 

کیان افراز در ادامه با اشاره به این نکته که هر کتابی باید در زمان و بزنگاه خودش توزیع مناسبی داشته باشد تا بتواند به چاپ دوم برسد، گفت: اگر این کتاب در همان زمان انتشارش پخش مناسبی می‌داشت، به یقین در همان اوایل به چاپ دوم هم می‌رسید. اگر کتابی در زمان خودش توزیع مناسب و در نتیجه به چاپ‌های بعدی نرسد، به فراموشی سپرده می‌شود، اما این کتاب در زمره کتاب‌های با ارزش است و ما قصد داریم به زودی چاپ دوم آن را روانه بازار کنیم. 

کیان افراز در پایان گفت: محمود صباحی در زمینه پژوهش و فلسفه تئاتر محقق شناخته شده‌ای است و مخاطب به نوشته‌ها او اعتماد کامل دارد. اکنون به گمانم 200 نسخه از این کتاب در انبار موجود است و نشر افراز قصد دارد با توزیع این تعداد، نسبت به چاپ دوم هم اقدام کند. 

«هملت به روایت تارکوفسکی» و ترجمه «فصل زنانه؛ عاشقانه‌های بازار صابر شاعر تاجیکی» از دیگر آثار منتشر شده محمود صباحی است.