معماریان به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، گفت: سابقه تحقیق کتاب «معماری ايران: نيارش» به سال 1363 برمی‌گردد. در آن زمان من در ایتالیا دانشجو بودم و در سال 1365 نیز این تحقیق را به عنوان رساله کارشناسی‌ارشدم ارایه دادم. 

وی افزود: در سال 1367 نیز کتاب «نيارش؛ سازه‌های طاقی در معماری اسلامی ايران» از سوی انتشارات جهاد دانشگاهی چاپ شد. پس از این من مبنای کار را بر بالا بردن کیفیت متن و تصاویر همین کتاب، برای چاپ‌های بعدی گذاشتم. خوشبختانه این مهم، با نرم افزارهای جدید کامپیوتری حاصل شد. 

معماریان در ادامه با اشاره به این نکته که شاید این کتاب در سطح جهانی به دلیل نوع و کیفیت تصاویرش بی نظیر باشد، گفت: هرکدام از 400 تصویر کتاب را دو دانشجویم در طول 6 ماه کرده‌اند. بیان تصویری این کتاب به گونه‌ای است که اگر مخاطبی از معماری اطلاعی نداشته باشد و این کتاب را مطالعه کند، مفاهیم را درخواهد یافت. مهم‌ترین هدف ما این بود که مسایل پیچیده معماری به صورت ساده بیان شود. 

این عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت در ادامه تصریح کرد: منابع ما برای نگارش این کتاب، صرفا نوشتاری و مکتوب نبود. ما برای پیدا کردن و تصویربرداری از مثال‌ها و مصادیق در گوشه و کنار ایران، مشکلات و سختی‌های بسیار داشتیم و این کار بسیار زمان‌بر بود. 

معماریان گفت: در نهایت کتاب در 24 بخش و دو جلد منتشر شد. جلد اول به «چفت‌ها» یا «قوس‌ها» و 10 نوع طاق می‌پردازد. چند نوع از این طاق‌ها مانند «طاق پتگانه» برای نخستین بار است که به عنوان طاق در جهان معماری معرفی می‌شود. تمام مطالب کتاب هم مستند است و چندین بار مورد بازنویسی و بازبینی قرار گرفته است. 

وی افزود: جلد دوم کتاب نیز به گنبدها اختصاص دارد. انواع گنبدها چون یک پوسته، دو پوسته پیوسته، گنبدهای گسسته و سه پوسته در این جلد شرح و بررسی شده‌اند. در آخر نیز بخشی از کتاب را به مطالعه دانشمندان اسلامی، مانند غیاث‌الدین جمشید کاشانی اختصاص دادیم. 

این مدرس معماری در ادامه در پاسخ به این سوال که «آیا تاکنون کتاب‌ها و تالیفات مشابه این کتاب، منتشر شده‌اند یا خیر؟» گفت: من تاکنون تالیفات مشابه با این کتاب، در این مقیاس در معماری ایرانی و حتی در معماری دنیا ندیده‌ام. برنامه بعدی ما این است که برای معرفی درست معماری ایرانی و اسلامی این کتاب را به زبان‌های انگلیسی، فرانسه و یا ایتالیایی ترجمه و در اروپا منتشر کنیم. 

معماریان همچنین نظرش درباره جایزه کتاب فصل را این‌گونه بیان کرد: ما کتاب را برای این دبیرخانه این جایزه ارسال نکردیم و اصلا در جریان آن هم نبودیم. به نظر من این نکته بسیار مثبتی است که خود دبیرخانه کتاب را تهیه کرد و در روند داوری‌ها قرار می‌دهد. این مساله نشان می‌دهد که کتاب‌ها دیده می‌شود. 

وی همچنین با اشاره به این نکته که جایزه کتاب فصل باعث تشویق بیشتر نویسندگان و مترجمان به ادامه کار است، گفت: هرچند که ممکن برای بسیاری وجه مالی این جایزه مهم باشد، اما به نظر من وجه معنوی این کار بسیار بیشتر تاثیرگذار است. 

معماریان در پایان انتقادی نیز نسبت به شیوه برگزاری مراسم اختتامیه بیان کرد: در این مراسم صرفا مولف‌ها و مترجمانی که کتاب‌ها برگزیده شده بود، حضور داشتند و سالن کوچک جوابگوی حضور مخاطبان بیشتر را نداشت. به نظر من این گونه مراسم‌ها باید در سالن‌های بزرگتر و به صورت عمومی‌تر برگزار شود. 

همچنین هادی صفایی‌پور تدوینگر کتاب «معماری ايران: نيارش» درباره انتشار این کتاب به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، گفت: بار اصلی پژوهش این کتاب به دوران کارشناسی ارشد استاد معماریان برمی‌گردد. از این رساله کتابی تقریبا در حجم همین کتاب منتشر شد. 

وی افزود: چند سال پیش دکتر معماریان پیشنهاد بازنویسی آن کتاب را به من داد. مقدمه این کار نیز رساله کارشناسی‌ارشد من بود که با موضوع «طاق‌های پتگانه» و با راهنمایی ایشان و دکتر بمانیان به سرانجام رسید. 

صفایی‌پور در ادامه گفت: بیشتر تلاش من این بود که به یک بیان تصویری متفاوت و خوانا برسیم. این یکی از ویژگی‌های اصلی و متمایز کننده این کتاب از دیگر منابع موجود در این حوزه است. 

صفایی‌پور در پایان نظرش درباره جایزه کتاب فصل را این‌گونه بیان کرد: به نظر من در انتخاب آثار این جایزه، تعداد کتاب‌های علوم انسانی و یا علوم اسلامی نسبت به بقیه حوزه‌ها بسیار بیشتر است و هنوز نیز رشته هنر و معماری به عنوان یک دسته جدی و پراهمیت دیده نمی‌شود. 

«معماری ايران: نيارش» تاليف غلامحسين معماريان و تدوين هادی صفايی‌پور، در سال گذشته (1391) از سوی انتشارات نغمه نوانديش در دو جلد روانه کتابفروشی‌ها شد. 

غلامحسین معماریان دکترای معماری خود را از منچستر انگلستان اخذ کرده و هم‌اکنون عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت است. 

«آشنايی با معماری مسکونی ايرانی»، «سيری در مبانی نظری معماری» و «سيری در معماری آب انبارهای يزد» نام برخی تالیفات منتشر شده معماریان است.