به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آیین گشایش نمایشگاه مروری بر جنبش سقاخانه در هنر معاصر ایران، عصر دیروز، سه‌شنبه، 29 مرداد، با سخنرانی مهدی حسینی، دبیر نمایشگاه، احسان آقایی، رییس نمایشگاه و مدیر موزه هنرهای معاصر تهران و حمید شاه‌آبادی، معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد. 

مهدی حسینی، دبیر نمایشگاه در این مراسم گفت: مکتب سقاخانه نخستین جنبش کامل هنرهای تجسمی در ایران است که در مسیر تکامل خود از هنرهای تجسمیِ آیینی ایران استفاده کرد. 

وی افزود: منصور قندریز مهم‌ترین هنرمند در زمان شکل‌گیری این مکتب بود. نکته مهم در این است که این مکتب هنری در زمانه‌ای شکل گرفت که برخی از مکاتب مدرن هنر غربی به ایران وارد شد و بسیاری بدون تفکر شاکله‌های آن را پذیرفته و آثاری بدون محتوا و بدون هیچ سنخیتی با پیشینه فرهنگ و هنری ایرانی خلق کردند. 

این هنرمند و مدرس دانشگاه همچنین در بخش دیگری از سخنان خود به انتشار کتاب مجموعه آثار این نمایشگاه اشاره کرد: به مناسبت برگزاری این نمایشگاه کتاب مفصلی از این مکتب منتشر خواهیم کرد. این کتاب همراه با مقالات تخصصی و همچنین تصاویر بسیاری از آثار هنرمندان این مکتب است و گمان نکنم که تاکنون کتابی با این حجم مطالب درباره مکتب سقاخانه پیش‌تر منتشر شده باشد. 

حسینی در پایان به انتقاد از فرهنگستان هنر ایران پرداخت: قرار بود این کتاب از سوی فرهنگستان هنر منتشر شود، اما متاسفانه این اتفاق به دلایلی رخ نداد. 

احسان آقایی، مدیر موزه هنرهای معاصر تهران دیگر سخنران این آیین افتتاحیه بود. او در بخشی از سخنان خود گفت: نمایشگاه مکتب سقاخانه در زمره مهم‌ترین دغدغه‌های من در این سه سال اخیر بود. با به تخت نشستن رضا خان مدرنیته در ایران شکل گرفت، اما چندان جدی و با پشتوانه فکری نبود، چرا که یک خلاء تاریخی بین مدرنیته و ایران وجود داشت. 

وی افزود: بر همین اساس یک خلایی نیز بین هنرمندان نخست مدرنیسم و مخاطبان وجود داشت، اما با ظهور مکتب سقاخانه نبوغ ایرانی بار دیگر خود را نشان داد و برای درون‌مایه هنر مدرن ایران راه حلی پیدا شد. 

آقایی در ادامه با اشاره به تاثیر کریم امامی، منتقد هنرهای تجسمی در دهه 40 ایران گفت: کریم امامی سقاخانه را بر آثار حسین زنده‌رودی به کار برد؛ چرا که در آثار او نمادهای عاشورایی بسیار چشمگیر بود. پیش درآمد هنر تحول یافته ایران در دهه 40 آثار مکتب سقاخانه بود. ما با آثار مکتب سقاخانه می‌توانیم بگوییم که هنر مدرن ایرانی داریم. 

آقایی در پایان از امیر عبدالحسینی، مدیر موزه هنرهای دینی امام علی (ع) برای امانت دادن چند اثر از پرویز تناولی، از اموال موزه امام علی (ع)، به این نمایشگاه، تشکر کرد. 

حمید شاه‌آبادی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به عنوان یکی دیگر از سخنرانان این افتتاحیه، گفت: پیشینه فرهنگی و هنری ایران بسیار غنی است. این مساله را آثار هنرمندان مکتب سقاخانه به خوبی ثابت کرد. 

وی افزود: هدف ما از برگزاری این نمایشگاه این است که به هنرمندان جوان ثابت کنیم که برای غنای آثار خود به داشته‌های بومی توجه کنند. 

در این مراسم از میان بازماندگان مکتب سقاخانه هنرمندی حضور نداشت، اما از میان هنرمندان مطرح هنرهای تجسمی پیشکسوتانی چون، حسین محجوبی، ابراهیم جعفری، ایرج اسکندری و هادی جمالی، فخرالدین فخرالدینی هنرمند عکاس پیشکسوت و هادی منتظری، موسیقیدان و نوازنده شهیر ساز کمانچه و امیر عبدالحسینی، مدیر موزه هنرهای دینی امام علی (ع) و مدیر هنرهای تجسمی و امور موزه‌های سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران حضور داشتند.

در نمايشگاه «مروری بر جنبش سقاخانه در هنر معاصر ایران» بيش از 95 اثر از هنرمندانی چون منصور قندريز، صادق تبريزی، پرويز تناولی، حسين زنده‌رودی، فرامرز پيل‌آرام، ناصر اويسی، ژازه طباطبايی و مسعود عربشاهی در هر هشت گالری موزه هنرهای معاصر تهران به نمايش درآمده است. 

آغاز کار مکتب سقاخانه را می‌توان با آثار حسین زنده‌رودی در نظر گرفت و در کنار آن به هنرمندان دیگری چون رضا مافی، منصور قندریز، مسعود عربشاهی، فرامرز پیلارام، صادق تبریزی و پرویز تناولی نیز می‌توان اشاره کرد. در برخی از کتاب‌ها و منابع هنری در بخش تاریخ هنر معاصر ایران، ژازه طباطبایی و ناصر اویسی را نیز در گروه سقاخانه جای می‌دهند.

این جریان هنری در دهه 1340 شمسی در ایران شکل گرفت. برای نخستین بار کریم امامی، مترجم و منتقد فقید حوزه هنر و ادبیات و نویسنده کتاب «از پست و بلند ترجمه» در توصیف آثار حسین زنده‌رودی نام «سقاخانه» را به کار برد.