نشست دیروز «عصر تجربه» به صحبتهای مصطفی خرامان، داستاننویس و از فعالان صنعت نشر اختصاص داشت؛ جلسه ای که با بیان تجربیات وی درباره داستاننویسی آغاز شد و به دنیای پر رمز و راز جادو و هریپاتر رسید.-
خرامان درباره نوشتن یکی از رمانهایش به نام «دختران علیه پسران» توضیح داد: برای نوشتن این رمان ابتدا شاکله داستان را تعریف کردم و داستان را تا پایان با روایت خطی و با زاویه دید دانای کل نوشتم. بعد از این، سه بار با تغییر دادن زاویه دید، داستان را بازنویسی کردم تا به ساختاری رسیدم که از مدل خطی فاصله بگیرد.
این نویسنده کودک و نوجوان با بیان اینکه نخستین کسی که میتواند اثر یک نویسنده را نقد کند خود اوست، اظهار کرد: نویسنده برای این کار باید کمی از نوشتههایش فاصله بگیرد. من معمولا بعد از چندین هفته آن را با صدای بلند برای خودم میخوانم و به راحتی متوجه میشوم که داستان کجا سکته دارد، دیالوگها خوب شکل نگرفته، روایتم تا چه حد خسته کننده شده و کجای داستان را میتوان حذف کرد. بعد از این مرحله، حتما داستان را به دوستان نویسندهام میدهم تا بخوانند و نظرشان را بگویند.
وی سخنانش را با بیان تاثیر متقابل داستاننویسی و فیلمنامهنویسی ادامه داد و گفت: داستاننویسی مادر همه گونههای ادبی است و داستاننویسی میتواند راهی برای نوشتن فیلمنامه باشد. خواندن فیلمنامه و دیدن فیلم میتواند به خلاقیت ذهن و توصیفات بهتر داستانی کمک کند.
خرامان در پاسخ به سوال یکی از حاضران در نشست، درباره تاثیر داستانهایی در ژانر وحشت بر روحیه کودکان گفت: من متخصص روانشناسی نیستم ولی تصور نمیکنم کودک یا نوجوانی که از داستانهای این ژانر لذت میبرد در بزرگسالی انسان ترسویی شود. بخش بزرگی از دنیای ادبیات را آثار ژانر وحشت گرفته و این داستانها به بچهها هیجان میدهند و باعث میشود بیشتر و بهتر کتاب بخوانند.
مدیر فرهنگی نشر افق به ضعفهای ادبیات داستانی تالیفی در کشور در حوزه کودک و نوجوان هم پرداخت و گفت: نوجوانان بسیاری از کتابهای تالیفی ما را نمیپسندند چون برای نوشتن رمان جذاب محدودیتهای زیادی داریم. به همین دلیل است که کتابهای ترجمه شده خواهان بیشتری دارد؛ هرچند نویسندگانی مانند گلشیری در ژانر وحشت هم کتابهای پرفروش داشته است.
نویسنده «فرشتهها از کجا میآیند» درباره عناصری که به جذابیت داستان کمک میکنند نیز چنین گفت: هیجانانگیز کردن داستان الزاما به معنای استفاده از ماجراهای ترسناک یا خشن نیست. گاهی نویسنده تقابل زشتی و زیبایی را دستمایه نگارش داستان قرار میدهد و با همین موضوع به داستانش هیجان میدهد.
خرامان در پاسخ به سوالی مبنی بر چگونگی استفاده از وسایل بیرونی فضای داستان برای پیشبرد ماجراها گفت: در داستان فضایی خلق میشود و در فضای داستان حتما عناصری وجود دارند و بهرهگیری از همین عناصر به متفاوت شدن داستان کمک میکند. یکی از مشکلات داستاننویسان این است که به ابزاری که داستان در اختیارشان میگذارد توجه نمیکنند. نویسنده باید مخاطبش را در موقعیتی قرار دهد که فضای داستان برایش ملموس شود.
رئالیسم جادویی و کاربرد آن در داستان مبحث دیگری بود که خرامان در این نشست درباره آن سخن گفت. وی معتقد است این ژانر برای بورخس و مارکز که داستان مینویسند جادویی نیست و عین واقعیت است زیرا در فرهنگ آنها این موضوع جاافتاده است. وی افزود: مدل روایت بورخس و مارکز یک بازی ذهنی است که در ایران بیشتر تقلید شده است. ما در جامعهمان چندان وارد این حوزه در داستانهای کودک و نوجوان نمیشویم اما بازی ذهن در داستانها وجود دارد.
این نویسنده در پاسخ به ادعای یکی از حاضران در نشست درباره این که داستانهایی مانند هری پاتر فریبدهنده و اغواگر هستند گفت: ادبیات را نباید با این دید نگاه کرد. رولینگ در داستانهایش بحث خیر و شر را مطرح میکند و از جادوگران سفید و سیاه استفاده میکند. اگر قرار باشد تخیل را در داستان راه ندهیم و حوادثی را روایت کنیم که در محدوده خانهمان اتفاق افتاده دیگر داستاننویس نیستیم.
خرامان ادامه داد: رولینگ یک جهان داستانی برای خودش خلق کرده که ربطی به بیرون ندارد. هدف او نشان دادن نیروهای خیر و شر است، موضوعی که در آموزههای دینی ما هم به آن اشاره شده، پس نمیتوانیم بگوییم جادو وجود ندارد. موضوع اصلی این است که تصور ما و غربیها از جادو با هم متفاوت است. اینکه جادو و جادوگری چقدر درست یا غلط است را من نمیتوانم قضاوت کنم اما در قرآن هم به آن اشاره شده است.
این داستاننویس گفت: فرق رولینگ و من این است که او با نوشتن داستانهای هری پاتر ثروتمندترین زن جهان شد اما من 10رمان نوشتم و ثروتی ندارم. نمیتوان نویسندگان را محدود کرد وقتی کتاب رولینگ تا این حد بر مخاطبان تاثیر گذاشته باید درباره دلایل آن تحقیق کرد.
وی درباره ورود فلسفه به دنیای ادبیات کودک و نوجوان گفت: هر کسی باید برای زندگیاش فلسفه داشته باشد. فلسفه در زندگی ما تاثیرگذار است اما درک آن برای کودکان به دلیل پیچیدگیهایش دشوار است. باید بحثهای فلسفی را به زبان ساده برای آنها بیان کنیم.
مصطفی خرامان، متولد تهران و نویسنده حوزه کودک و نوجوان و داستان کوتاه است که تاکنون بیش از 15 کتاب از او منتشر شده است. از آثار این نویسنده که سابقه دو سال دبيری انجمن نويسندگان كودك و نوجوان را در کارنامه دارد، میتوان به «دختران علیه دختران»، «آرزوی سوم»، «فرشتهها از کجا میآیند» و «مزه زندگی» اشاره کرد. خرامان كتاب پليسی 6 جلدی «پسر سركار عبدی» را نیز برای نوجوانان نوشته است.
نظر شما