دکتر علی‌محمد صابری در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، به بررسی ویژگی‌های جامعه توحیدی پرداخت و اقرار به وحدانیت خداوند در کنار اعتقاد قلبی را توحید نامید و گفت: اعتقاد به یگانگی خداوند باید از همه وجود انسان سرچشمه گرفته باشد و با کمک استدلال عقلی موید یگانه شدن روح انسان و خداوند شود. 

این استاد حوزه فلسفه و عرفان در تعریف جامعه توحیدی گفت: جامعه توحیدی جامعه‌ای است که افراد آن بر حقانیت خداوند اذعان داشته باشند و بر اساس ایمان به مبدا حقیقی خود با یکدیگر تعامل برقرار کنند. انسان کامل در راس جامعه توحیدی قرار دارد، چرا که انسان به تعبیر خداوند جانشین خدا روی زمین است. موضوع انسان و جامعه توحیدی از موضوعاتی است که برای دستیابی به مدینه فاضله در جامعه اسلامی باید به آن توجه ویژه‌ای کرد.

دکتر صابری وجود انسان کامل را سرشار از وجود خداوند دانست و یادآور شد: انسان كامل حکومت و ولایت باطنی و ظاهری بر دل‌ها و جان‌ها دارد. حكومت باطنی از طرف خداوند به انسان اعطا شده و منشا آن حكمت علوی و حكمت عملی است. انسان در واقع، حاكمی با حكمت الهی است و حکومت ظاهری با توجه به اعتقاد قلبی و تقوی انسانی حاصل می‌شود.

این استاد دانشگاه فرهنگیان، صلح را یکی از مشخصه‌های جامعه توحیدی دانست و اظهار کرد: افراد در جامعه توحيدی اهل صلح معنوی‌اند و تمام مخلوقات خود را زير سايه مطلق خداوند می‌دانند و نسبت به سایر انسان‌ها محبت دارند و تنها از شیطان و نفس خود بیزاری می‌جویند. در جامعه توحیدی صلح معنوی حاکم است، به این معنا که بر اساس رحمت الهی بین انسان‌ها صلح بر قرار می‌شود و صلح در جامعه اسلامی به وسیله انسان‌ها قابل اجرا است.

وی با بیان این‌که عدالت‌خواهی از ویژگی‌های بنیادین جوامع توحیدی است، گفت: عدالت فضیلتی است که فوق همه فضایل بشری قرار دارد و در جامعه با جهاد نفس یا به عبارتی دیگر «جهاد اکبر» حاصل می‌شود و جهاد اکبر تنها با تزکیه نفس با نور معرفت الهی پدید می‌آید. عدالت باید مختص جامعه دینی باشد، چرا که در تصویری که از مدینه فاضله دینی ترسیم شده است، ظلم و ستم و رذایل اخلاقی جایی ندارد، بلکه مکارم اخلاق ستون اصلی جامعه توحیدی است.

صابری اظهار کرد: اسلام برای هیچ گروه و نژادی برتری قائل نشده است و در جوامع اسلامی همه افراد حقوق مساوی با یکدیگر دارند. تنها ملاک برتری میان افراد زهد و تقوی الهی است که این برتری تقوی افراد را به سمت تشکیل خانواده توحیدی هدایت می‌کند، چرا که خانواده از ارکان جامعه به شمار می‌رود و محور یک جامعه توحیدی خانواده‌ای معنوی و الهی است.

وی هنر عرفانی را از مولفه‌های جامعه توحیدی دانست و گفت: هنر عرفانی را باید ضمیمه جامعه توحیدی کنیم و همچنین  معماری اسلامی و هنر شهودی باید در جامعه توحیدی جایگاه ویژ‌ه‌ای داشته باشند. علاوه بر معماری و هنر شهودی باید به تاریخ قدسی دین نیز توجه شود. منظور از تاریخ قدسی دین تنها تاریخ زندگی پیامبران و ائمه(ع) نیست، بلکه بیان شان نبوی و شان ولایت است. 

مصحح مجموعه «رسائل عرفانی شاه نعمت‌الله ولی» در پاسخ به این سووال که «تالیفات موجود درباره جامعه توحیدی و ویژگی‌های آن چقدر توانسته‌اند به تبیین این موضوع بپردازند؟» گفت: در این باره و مولفه‌های آن تاکنون کتاب‌های فراوانی نوشته شده‌اند، از جمله کتاب «قلب اسلام» نوشته دکتر سید حسین نصر و کتاب «هنوز خورشید از مشرق می‌درخشد» به قلم دکتر سید مصطفی آزمایش که تلاش دارند تا فضای جامعه توحیدی را با نگاه به گفت‌وگوی عقلانی و روحانی میان ادیان به تصویر بکشند. این کتاب‌ها با رویکرد عرفانی و خرد جاودان و با توجه به مغز دین که همان عرفان است، مباحث دینی و جامعه توحیدی را با رویکردی عرفانی بررسی می‌کنند. 

صابری افزود: متون ادبی و عرفانی باید به زبان ساده‌ای بیان شوند تا مردم با متون عرفانی انس بگیرند و خلا معنویت و عقلانیتی که در جامعه امروز به چشم می‌خورد، از بین برود. 

نویسنده کتاب مجموعه مقالات فلسفی و عرفانی گفت: در کتاب «مجموعه مقالات فلسفی و عرفانی» بخشی با عنوان چهار مقاله به بررسی جامعه دینی، علم دینی و عالم دینی با هدف دستیابی به معرفت دینی در جامعه توحیدی پرداخته‌ام که تا پایان پاییز از سوی انتشارات علمی روانه بازار کتاب خواهد شد.