وحید پرست تاش از جمله جوانان خوش استعداد در حوزه روابط بین الملل است که تلاش می کند برای فهم دقیق و کارشناسی وقایع و اتفاقات حوزه مطالعاتی خود، پیش نیازهای لازم را برای این مهم  پشت سر بگذارد. بی‌شک تسلط بر زبان و مطالعه تخصصی تاریخ و فرهنگ هر کشور مهم‌ترین و اساسی‌ترین نیاز علمی در این مسیر است. این کار برای برخی کشورها که زبان خاص و نادری دارند، مشکلات خاص خود را به همراه دارد. 

وحید پرست تاش کارشناس منطقه بالکان است. اطلاعات تاریخی و سیاسی درباره این کشورها در ایران بسیار كم است و كتاب هاي آموزش درباره زبان آن ها نيز به مراتب كمتر... وی با درک این خلا مهم، پیش از هر چیز به فراگیری زبان آلبانیایی پرداخت و با توجه به علاقه ای که بیش از هر چیز ریشه در دین مشترک دارد اقدام به تالیف و انتشار کتاب همراه آموزش زبان آلبانیایی کرد. 

در گفت‌وگویی که با این نویسنده و کارشناس داشتیم تلاش کردیم ضمن معرفی کتاب او، اطلاعات مختصری هم در مورد کشور آلبانی و اشتراکات فرهنگی میان دو ملت ایران و آلبانی در اختیار خوانندگان گرامی قرار دهيم.

ـ آقاي پرست تاش ایده اولیه نگارش اين كتاب چگونه شکل گرفت؟
تردیدی نیست که نخستین گام در جهت شناخت فرهنگ یک ملت، فهم زبان ایشان است و بدون دانش زبانی نمی توان به شناختی جامع و کامل از فرهنگی دیگر دست یافت. باید بگویم، از سال های قبل با توجه به رشته تحصیلی‌ام که روابط بین الملل بود به مطالعه حوزه آلبانی تباران بالکان علاقه‌پیدا کردم.
 
زمانی که پایان نامه کارشناسی ارشد خود را درباره مسلمانان کوزوو تالیف می کردم با مطالعه عمیق در این حوزه متوجه شدم که آلبانیایی ها به لحاظ فرهنگی با مردم ایران اشتراکاتی بسیار دارند و زبان، یکی از ابزارهای شناخت این اشتراک فرهنگی بود. از طرفی، فهم فرهنگ یک قوم آن هم در چهار هزار کیلومتر دورتر از ایران، بدون آشنایی با زبان آنها میسر نبود. از این رو با مشورت یکی از دوستانم با یکی از دانشجویان آلبانی در ایران آشنا شدم و آموزش زبان آلبانی را با او شروع کردم و بعدها نیز فرصتی پیش آمد تا بتوانم از نزدیک با این مردم آشنا و در کلاس های زبان آلبانیایی در دانشگاه اتحادیه اروپا در شهر «تتوای مقدونیه» شرکت کنم. در همان زمان شروع به جمع آوری منابع مختلف کردم و نتیجه آن، تاليف این کتاب شد.

ـ زبان آلبانيایی چه مولفه هايي دارد؟
زبان آلبانیایی كه به گویش آلبانی به آن «جوها شچیپِ» گفته می شود، زبانی از خانواده زبان‌های هند و اروپایی است که خاستگاه آن آلبانی و کوزوو است، ولی در دیگر نقاط جهان نیز به‌آن سخن‌گفته ‌می‌شود. 

در حال حاضر بیش از ده میلیون نفر در جهان به این زبان تکلم می‌کنند و اگرچه مرکز تجمع ایشان شبه جزیره بالکان است ولي آلبانی تباران در کشورهای آمریکا، استرالیا، ایتالیا، سویس، آلمان و دیگر کشورهای اروپایی نیز حضوری قابل توجه دارند و از اقلیت‌های قابل ملاحظه در این کشورها محسوب می شوند.
 
در سال ۱۸۵۴ «فرانتس بوپ» زبانشناس آلمانی این زبان را شناسایی و آن را در گروه زبان های هند و اروپایی قرار داد. این زبان به دو لهجه و گویش اصلی «گِگ» و «توسک» تقسیم می‌شود و هم اکنون گویش رسمی قوم آلبانیایی گویش «توسک» و زبان نوشتاری آن لاتین است.

ـ آلبانیایی ها چه قومیتی هستند؟ از نظر شما مهمترین ویژگی های این قومیت چیست؟
مطالعات باستان شناسی نشان داده که یکی از اصیل‌ترین نژادهای منطقه بالکان در جنوب شرق اروپا آلبانی تباران هستند و در واقع از ن‍ژاد اخلاف ایلیری های باستان به شمار می روند. با ورود اسلام به بالکان در قرن پانزدهم میلادی، آلبانی تباران به این آيین روی آوردند و از آن زمان اسلام در این منطقه توسعه یافت. این امر زمینه گسترش شعر و زبان و ادب فارسی را در میان آلبانی تباران  فراهم کرد و تاثیر غیر قابل انکاری در فرهنگ آلبانیایی بر جای گذاشت. 

در نتیجه این تاثیرات دینی و فرهنگی بود که شاعران بزرگی چون نعیم فراشری پا به عرصه ادب این سرزمین گذاشتند و تردیدی نیست که دیوان شعر این شاعر مسلمان و فارسی سَرای با نام«کربلا» نشانه ای از ارادت ملت آلبانیایی به خاندان اهل بیت عصمت و طهارت است، ملتی که اسلام و احترام به اهل بیت دو ویژگی شاخص ایشان است.

ـ گفتید که آلبانیایی زبان ها با فرهنگ فارسی و ایران اشتراکاتی دارند؟ مهمترین این اشتراکات کدام است؟
مستندات بسیاری وجود دارد که از اشتراکات واقعی و نه تصنعی در تعاملات فرهنگی و زبانی دو ملت آلبانی و ایران خبر می دهد. در این میان نقش علویان آلبانی در خور توجه فراوان است، زیرا حاج بکتاش ولی خراسانی؛ بنیانگذار فکری این گروه در آلبانی از اهالی نیشابور ایران بوده و حضور شاعرانی چون نعیم فراشری، شاعر مسلمان و فارسی سَرای آلبانی، تبلوری از عمق ارتباط فرهنگی میان ایرانیان و آلبانی تباران است. آثار ارزشمند فراشری به زبان فارسی شامل مجموعه «تخیلات» و دیوان «کربلا» نشانگر میزان تاثیرات فرهنگ ایرانی و نقش زبان و ادبیات فارسی نزد اهالی فرهنگ و ادب آلبانی است و البته وجود واژه های فراوان فارسی در زبان آلبانیایی و وجود کتاب‌ها و نسخه‌های خطی فارسی در آرشیوها و کتابخانه های این کشور نیز نشانه دیگری از حضور فرهنگ و زبان و ادبیات فارسی در تاریخ این ملت اروپایی است. آلبانیایی زبانان مثل ایرانی ها مناسبت هایی مثل «روز بهار»، مراسم «سلطان نوروز» و  «مراسم عاشورا» را نیز پاس می دارند. 

ـ آلبانیایی‌زبان ها در کدام کشورها زندگی می کنند؟
ایشان تنها قوم مسلمانان و بومی اروپایی‌اند که دارای کشورهایی مستقل با بیشینه مسلمان هستند. امروزه کشور آلبانی (تاریخ استقلال: سال 1912 با بیش از 75 درصد مسلمان) و کوزوو (تاریخ استقلال : 2008 با بیش از 92 درصد مسلمان) تنها کشورهای مستقل قاره اروپا هستند که بیشینه ساکنان آن، مسلمانان آلبانیایی‌زبان هستند. با این وجود بیش از 30 درصد مردم مقدونیه و تعداد زیادی در شمال یونان، جنوب صربستان و مونته نگرو نیز به این زبان سخن می‌گویند. آلبانیایی ها از اقوام پر مهاجر به شمار می روند و در تمام کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز اقلیتی با این زبان را می‌توان یافت. 

                     

ـ ایرانی ها تا پیش از انتشار این کتاب، تا چه اندازه با زبان آلبانیایی آشنا بودند؟
صادقانه باید بگویم که زبان فارسی در میان آلبانی تباران بسیار شناخته تر از زبان آلبانیایی در میان ایرانیان است، چنانکه بسیاری از دانشجویان آلبانی‌تبار در ایران تحصیل کرده و زبان فارسی را آموخته و می آموزند، ولی به ندرت در میان ایرانیان کسی را می توان یافت که با این زبان آشنا بوده و در اینکه فارسی زبانی دارای تحصیلات آکادمیک در رشته زبان آلبانیایی باشد، تردید جدی وجود دارد. البته در اداره کل اروپا و آمریکای معاونت برون‌مرزی صدا و سیما یک رادیو آلبانیایی زبان وجود دارد که روزانه چندساعت به زبان آلبانیایی برنامه تولید و پخش می کند. این رادیو نیز در سال‌های گذشته،  در ترویج فرهنگ و ادبیات فارسی در میان آلبانی تباران نقش بسیار مهمی‌داشته است.

ـ کتاب زبان آلبانیایی شامل چه بخش هایی است؟
کتاب، شامل سه بخش است؛ قسمت اول با هدف آموزش مکالمه شامل101درس به زبان آلبانیایی است که با یادگیری الفبای این زبان و شیوه تلفظ صحیح حروف آغاز و به تدریج به دروس دشوارتر ختم می‌شود. قسمت دوم، مجموعه ای از لغات مشترک میان زبان‌های فارسی و آلبانیایی است و قسمت سوم شامل فرهنگ لغت آلبانیایی ـ فارسی با 1200 واژه پرکابرد زبان آلبانیایی است.

ـ به مجموعه ای از واژگان مشترک میان زبان آلبانیایی و فارسی اشاره کردید، آیا اطلاعی از میزان این واژگان مشترک دارید؟
بخش دوم کتاب شامل 450 واژه مشترک مورد استفاده در زبان فارسی و آلبانیایی است. البته گفته می شود بیش از 700 لغت مشترک میان دو زبان آلبانیایی و فارسی وجود دارد که اطمینان دارم همه آنها در زبان امروزی آلبانیایی و حتی فارسی کاربرد ندارد.

ـ بازتاب و استقبال چاپ چنین کتابی در میان مردم، نخبگان و رسانه های آلبانی چگونه بوده است؟
در ابتدا خبر چاپ کتاب را برای برخی دوستانم در آلبانی، کوزوو و مقدونیه ارسال کردم، سایت‌های خبری تخصصی نظیر ایران بالکان و سایت سیاست بین الملل نیز مطالبی را در خصوص کتاب منتشر کردند. رادیو آلبانیایی‌زبان صدا و سیما نیز این خبر را پوشش داد ولی واکنش های آلبانیایی زبان‌ها مرا غافلگیر کرد. بسیاری از سایت ها و روزنامه های آلبانیایی زبان در منطقه بالکان به انتشار این کتاب توجه نشان دادند و خیلی ها ضمن برقراری تماس خواستار نسخه ای از این کتاب شدند. از جمله این رسانه‌ها می توانم به خبرگزاری آلماکوس مقدوینه، خبرگزاری پریشتینا از کوزوو و سایت ادبی شرق شناسی آلبانی اشاره کنم.

ـ آیا کارهای دیگری داشته اید و در حال حاضر اثر دیگری را در حال تالیف دارید؟ 
پيش از اين، کتاب سرنوشت کوزوو را تالیف کرده بودم که کتابی تخصصی در حوزه روابط و حقوق بین الملل است و در حقیقت چکیده پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد بود. این روزها نیز دو کتاب را در دست دارم؛ یکی، کتاب مسلمانان بالکان است که به معرفی مسلمانان 10 کشور منطقه بالکان در اروپا می پردازد، مسلمانانی که کمتر به آنها توجه شده و کمتر برای ما ایرانی ها شناخته شده اند و کتاب دیگر هم داستانی است که با همکاری همسرم با عنوان «رنج های آلبانا» در حال تالیف داریم. رنج های آلبانا داستان دختر مسلمان آلبانی تباری از کشور کوزوو به نام آلباناست که در خلال جنگ های دهه 1990 میلادی حضور دارد و ماجرهای زیادی را تجربه کرده است.

ـ آیا برای تالیف این کتاب به دنبال جلب حمایت های دولتی و خصوصی رفتید؟ آیا حمایتی شد؟
بله، در اینجا لازم می دانم از حمایت های موسسه مطالعاتی بالکان معاصر تشکر و قدردانی کنم. وقتی طرح خود را برای این کتاب به موسسه دادم؛ دکتر نعمتی عضو هیات مدیره این موسسه باوجود مشکلات بودجه ای موسسه، از انتشار کتاب حمایت کرد و بی تردید بدون حمایت های این موسسه امکان چاپ کتاب وجود نداشت. آقای مظفری سفیر کشورمان در آلبانی نیز از انتشار این کتاب استقبال خوبی کردند، آقای دکتر اخگری مدیرکل اروپا و آمریکای معاونت برون مرزی و آقایان رضایی و کریم زاده مدیران رادیو آلبانیایی‌زبان صدا و سیما نیز در معرفی این کتاب همکاری داشتند که از همه این بزرگواران تشکر می کنم. 

خبرنگار: محمد حسین عباسی ولدی