به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)،ارزش فرهنگي دكتر محمد معين، تنها به شاگردان و دانشجويان موفقي كه در مكتب او تربيت شدند و بعدها هر يك، در حالي كه از استادان مسلم ادبيات فارسي به شمار مي‌آمدند، به شاگردي او افتخار مي‌كردند، نيست. 

ارزش فرهنگي دكتر معين، همچنين تنها به تدوين فرهنگ معين هم نيست. او در كنار انتشار انتقادي و علمي آثار ارزشمندي چون "مزديسنا"، از فرهيخته‌ترين و نخستين زبان‌شناسان ايراني نيز محسوب مي‌شد. 

دكتر معين، خود در جايي به خاطره‌اش از نخستين روز آشنايي با علامه دهخدا اشاره كرده است. علامه از او مي‌خواهد يك متن عربي دشوار را بخواند و دكتر معين با تسلط و در عين رعايت اعراب و تشكيل صحيح، متن را مي‌خواند. علامه متعجب مي‌شود و از او مي‌پرسد عربي را كجا آموزش ديده. چون در دانشگاه‌ها به اين خوبي تدريس نمي‌شود. دكتر معين پاسخ مي دهد كه در خانواده و در نتيجه مطالعه متون قديم . 

در واقع يكي از بخت‌هاي بلند اين استاد بزرگ ادب فارسي، پرورش يافتن در دامان فرهيخته پدر و پدربزرگي جوياي دانش است. پدر او از علاقه‌مندان جدي مباحث ديني و قديمه در رشت بود. اما نقش بزرگ‌تر را در اين ميان پدربزرگش ، شيخ محمد تقي معين العلما، به عهده داشت. اين نقش پررنگ با درگذشت پدر و مادرش به فاصله پنج روز و در حالي كه او پسربچه‌اي بيش نبود، پررنگ‌تر شد. 

دكتر جلال ستاري،اسطوره شناس ، در كتاب "پيوندهاي ايراني و اسلامي اسطوره پارزيفال" يادآوري مي‌كند كه نخستين كسي كه متوجه شباهت كيفي جام گرال در اسطوره پارزيفال و جام‌جم كيخسرو شد، دكتر معين بود. در واقع او از اين حيث نسبت به هنري كربن كه بيش ترين پژوهش ها را در اين رابطه انجام داده،حق تقدم دارد.

محمد معين به زبان‌هاي فرانسه و عربي به طور كامل مسلط بود. او رساله ليسانس خود را با موضوع "شعر لوكنت دوليل" به زبان فرانسه نوشت و از رساله دكتريش زير نظر ملك الشعراي بهار دفاع كرد.
پيش از انتشار فرهنگ معين، از فعاليت‌هاي او تصحيح يكي از مهم‌ترين لغت‌نامه‌هاي كهن فارسي به نام «برهان قاطع» بود. او اين كار را از سال 1317، يعني از 20 سالگي در اهواز آغاز كرد! 

دكتر محمد معين، بنا به وصيت نيما، يكي از سه وصي او در انتشار آثارش بود. نيما در وصيت‌نامه جمله جالبي دارد. او مي‌نويسد: اگر من محقم كه براي فرزندم قيم تعيين كنم، وصي من دكتر محمد معين است، اگرچه شعر مرا قبول نداشته باشد. در واقع نيما بين آثار و فرزندش تفاوتي نمي ديد. 

پس از درگذشت علامه دهخدا نيز ، بنا به وصيت او دكتر معين سرپرستي و نظارت بر انتشار اين لغت نامه را عهده دار شد. در واقع همين دوره همكاري با علامه بود كه باعث علاقه مندي بيش تر او  به
انجام فعاليت هاي جدي تر در زمينه فرهنگ نويسي شد تا او از سال 1338 كار اصلي خود را در تدوين فرهنگ معين آغاز كند. فرهنگي كه انتشار آن از سال 1342 شروع شد و براي نخستين بار در تاريخ فرهنگ نويسي فارسي، در آن از شيوه هاي نوين تحقيق و پژوهش استفاده شده بود.

دكتر محمد معين در 13 تيرماه 1350 ، پس از چهار سال بي هوشي از دنيا رفت. او چهار سال پيش تر در دانشگاه و در جريان سمينار يكي از دانشجويانش به حال كما رفته بود.يادش گرامي.