دکتر محمد صالحی ابرقویی،‌ عضو هیات علمی دانشگاه شیراز و برگزیده بخش پژوهش‌های کاربردی بیست‌ و هفتمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در تشریح طرح «مطالعه جامع بیماری جاروک لیموترش در جنوب ایران» اظهار کرد: لیموترش یکی از مهم‌ترین محصولات باغبانی جنوب ایران است. براساس آمار‌های جهانی، ایران 40 درصد لیوترش دنیا را تامین می‌کند که ارزش آن در یک سال برابر با هزار میلیارد تومان است.

وی افزود: در دهه 1970 یک بیماری به نام «جاروک لیموترش» که عامل آن یک موجود میکروسکوپی به نام فیتوپلاسما است، در لیموترش‌های کشور عمان و بعد‌ها در کشور امارات دیده شد. وجود این بیماری در ایران، نخستین‌بار در سال 1376 در نیک‌شهر استان سیستان و بلوچستان گزارش شد که به سرعت به استان هرمزگان قلب تولید لیموترش ایران و استان کرمان رسید. به‌طور تقریبی همه درختان استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان، آلوده و از بین رفتند، به‌طوری‌که تولید این محصول در استان هرمزگان را به صفر رساند. 

شناسایی ناقل بیماری، گام ابتدای مطالعه
صالحی ابرقویی در ادامه با اشاره به تشریح عملکرد این بیماری، ادامه داد: این بیماری در ابتدا به محض ورود به گیاه به تمام نقاط آن حمله می‌کند، به عبارتی دیگر نمی‌توان با قطع یک شاخه از انتشار بیماری جلوگیری کرد و درخت آلوده طی سه تا پنج سال به‌طور کلی از بین می‌رود. وجود ناقل از دیگر ویژ‌گی‌های این بیماری است که شناسایی ناقل این بیماری به‌عنوان گام ابتدای مطالعه تعیین شد.

وی اظهار کرد: مطالعات در نهایت موجب شناسایی حشره ناقل به نام «زنجرک» و ایران به‌عنوان نخستین کشور در این زمینه معرفی شد. این  مطالعه تنها به لیموترش محدود نشد و در حدود 150 هزار رقم از مرکبات نیز در رابطه با این بیماری بررسی شدند که در حین این مطالعات به شناسایی یک نوع لیموترش‌ مقاوم ایرانی موفق شدیم. 



تدوین دستورالعمل در سازمان تحقیقات جهاد کشاورزی
مدرس دانشگاه شیراز ادامه داد: نتایج این تحقیقات موجب تدوین یک دستورالعمل برای مناطق مختلف کشور در سازمان تحقیقات جهاد کشاورزی شد. بر اساس این دستور‌العمل، اهدافی چون راهکار‌‌های پیشگیری از گسترش این بیماری در مناطق سالم، مدیریت باغ‌های تازه آلوده شده و تجدید مناطق آلوده منعکس شده است. 

وی در پاسخ به پرسشی درباره منابع مطالعاتی در طرح «مطالعه جامع بیماری جاروک لیموترش در جنوب ایران» گفت: مقاله، منبع اصلی مطالعات گروه پژوهشی بود و فقط یک کتاب‌ با موضوع سیتوپلاسما مورد استفاده قرار گرفت. 

نبود کتاب و مقاله فارسی درباره بیماری جاروک
صالحی ابرقویی افزود: کتابی درباره این بیماری وجود ندارد و مقاله‌های استفاده شده نیز به زبان لاتین بودند، زیرا پیش از ما کسی در ایران درباره این بیماری تحقیقی انجام نداده بود. در نظر دارم با توجه به نزدیک شدن به دوران بازنشستگی، نتایج این تحقیقات را در قالب کتاب منتشر کنم.

برگزیده جشنواره خوارزمی، با اشاره به فعالیت شاخص دانشگاه شیراز در حوزه گیاه‌پزشکی، گفت: منابع دانشگاهی در حوزه گیاه‌‌پزشکی در حد متوسطی است و اساتید برجسته ما نیز تمایل چندانی به تالیف کتاب ندارند و شاید به دلیل مشغله زیاد، تنها به نوشتن مقاله روی می‌آورند. 

نگارش مقاله، ملموس‌تر از تدوین کتاب
وی با اشاره به این مطلب که مدرسان و متخصصان برای تالیف کتاب باید تشویق شوند، اظهار کرد: مقاله در کشور ما برای مدرسان ملموس‌تر است و این امر نیز شاید به دلیل نظام ارتقاء استادان است تا براساس آن امتیاز موردنظر برای پیوستن به هیات علمی را به دست آورند.

محمد صالحی ابرقویی،‌ سال 1333 در شهرستان ابرقو استان فارس، در خانواده‌ای کشاورز متولد شد. وی در رشته گیاه‌پزشکی و گرایش بیماری‌شناسی گیاهی در دانشگاه دولتی شیراز دکترا گرفت. شاگردی استدان بزرگی مانند دکتر ایزدپناه، چهره ماندگار رشته گیاه‌پزشکی کشور، یکی از افتخارات علمی دکتر صالحی ابرقویی است. 

وی از سال 1360 به استخدام سازمان تحقیقات کشاورزی درآمد و تاکنون نیز در مرکز تحقیقات کشاورزی استان فارس مشغول به تحقیق و فعالیت است و تا امروز نزدیک به 200 عنوان مقاله علمی و پژوهشی به زبان‌های انگلیسی و فارسی، تالیف کرده است.

دکتر محمد صالحی ابرقویی، در بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی، در بخش پژوهش‌های کاربردی، موفق به کسب رتبه دوم شد. عبدالنبی باقری، حامد حسن‌زاده و محمدمهدی فقیهی، همکاران وی در این طرح پژوهشی بودند./