به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به روز پایانی نزدیک شده و دوستداران و خریداران کتاب در میان شلوغی و ازدحام کلافه‌کننده کتاب‌های مورد علاقه خود را جست‌وجو می‌کنند. یکی از ویژگی‌های نمایشگاه امسال، شمارگان بیش از اندازه کتاب‌های سرگرم‌کننده بود تا بدان‌جا که گویی میدان را برای کتاب‌های جدی تنگ کرده بود. فزونی کتاب‌های بازاری و مردم‌پسند در بخش تاریخ و ادبیات بیش از دیگر بخش‌ها خودنمایی می‌کرد. پیدا نیست کتاب‌هایی که با نام‌های گوناگون تاریخی انتشار می‌یابند تا چه اندازه اعتبار و ارزش پژوهشی دارند و در نوشتن آن‌ها معیارهای تاریخ‌نویسی علمی به کار رفته است یا خیر؟ 

در نمایشگاه امسال، انتشارات معتبر ققنوس چند کتاب تاریخی جدید را به خواستاران کتاب عرضه کرد؛ «ایران، تاریخ و میراث» نوشته «جان ای بویل» با برگردان جعفر محسنی، یکی از کتاب‌های تازه چاپ ققنوس است. این انتشاراتی چاپ دوازدهم کتاب «کوروش بزرگ» نوشته «ژرار ایسرائل» با برگردان مرتضی ثاقب‌فر را هم ارایه کرد. چاپ هفتم کتاب «هخامنشیان» نوشته «آملی کورت» با برگردان مرتضی ثاقب‌فر و نیز چاپ ششم کتاب «شاهنشاهی اشکانی» از دیگر آثار ققنوس است که خود نشان از دلبستگی کتابخوان‌های ایرانی به جستارهای تاریخ باستان ایران دارد. 

«منم کوروش؛ سرگذشت شاهزاده حقیقی ایران زمین» نوشته «الکساندر جووی» و برگردان سهیل سمی، «داریوش بزرگ» نوشته‌ «جمی پولس» و برگردان سمانه اصفهانیان و همچنین کتاب «ارتش ایران هخامنشی» از «دانکن هد» و برگردان محمد آقاجری، از کتاب‌هایی است که سال گذشته نیز به پیشواز خریداران خود رفته است. 3 مجموعه «شخصیت‌های تاثیرگذار»، «رهبران جهان باستان» و «تاریخ جهان» که اکنون به 66 جلد رسیده، از کتاب‌های پرفروش ققنوس است. 

نشر مرکز نیز دو کتاب تازه چاپ خود را که هر دو نوشته «وستا سرخوش کرتیس» با برگردان کاظم فیروزمند، در نمایشگاه عرضه شده است: «پیدایش امپراتوری ایران» و «ساسانیان». تازه‌های نشر نی نیز در آن‌چه با تاریخ ایران پیوند دارد، دو عنوان بود. یکی کتابی پژوهشگرانه و مستند «کودتا؛ 28 مرداد و سازمان سیا» از «یرواند آبراهامیان» با برگردان محمدابراهیم فتاحی و نیز «گزارش سر مورتیمر دوراند» با برگردان احمد سیف که دربردارنده اسنادی از وضعیت ایران در دهه پایانی قرن بیستم است. 

از دیگر کتاب‌های تاریخی این انتشاراتی می‌توان به «تاریخ میانه ایران» نوشته «آن لمبتن» با برگردان یعقوب آژند و «تاریخ مصور جهان: دنیای باستان» نوشته «شارلوت هردمن» با برگردان تبسم آتشین جان اشاره کرد. انتشارات علمی نیز کتاب‌های «قوم‌های کهن» را که درباره اقوام قفقازی و میانرودان است به خواستاران کتاب‌های تاریخی ارایه داده است. این اثر نوشته رقیه بهزادی است. همچنین «راهنمای کتیبه‌های ایرانی میانه؛ پهلوی- پارسی» پژوهش دکتر سعید عربان در خور یادآوری است. 

انتشارات نگاه چاپ دوم کتاب «داریوش بزرگ» نوشته «یاکوب ابوت» با برگردان غفاری‌فرد را به نمایشگاه آورده است و هم چاپ سوم کتاب «آریایی‌ها» نوشته «گوردون چایلد» با برگردان محمدتقی فرامرزی. کتاب «زندگانی کوروش» گزنفون نیز با برگردان ابوالحسن تهامی به چاپ سوم رسیده است. نشر پارسه کتاب‌های «کوروش بزرگ، ظهور امپراتوری هخامنشی» نوشته علیرضا سلیمان‌زاده و «خشایارشا جهان‌گشای ناکام هخامنشی» و «داریوش بزرگ، معمار امپراتوری هخامنشی» هر دو نوشته ایمان نوروزی را به دوستداران تاریخ باستانی ایران شناسانده است. نشر هیرمند نیز با کتاب‌های «عصر اساطیری تاریخ ایران» نوشته پیرنیا، «اساطیر ایران باستان» از عصمت عرب گلپایگانی و «دین و کیش‌های ایرانی» نوشته محسن ابوالقاسمی چشم به راه خریداران کتاب‌های تاریخی است. 

انتشارات «فرزان‌روز» با چاپ کتاب‌هایی همانند «شوش شش هزار ساله» نوشته «پیر آمیه»، «امپراتوری فراموش شده؛ فرهنگ، هنر و تمدن هخامنشی» از «جان کرینتس»، «تاریخ پارس از اسکندر مقدونی تا مهرداد اشکانی» نوشته «یوزف ویزهوفر»، «تاریخ سیاسی هخامنشی» به قلم «محمد ع. داندامایف» و «کتیبه‌های هخامنشی» اثر «پی یر لوکوک» پا به نمایشگاه گذاشته است. 

انتشارات توس نیز با مجموعه «تاریخ هخامنشیان» دانشگاه خرونینگن هلند با برگردان زنده‌یاد مرتضی ثاقب‌فر و مجموعه هشت جلدی «مقالات تقی‌زاده» که بنا به وصیتش زیرنظر زنده‌یاد ایرج افشار آماده شده بود، به نمایشگاه آمده است. انتشارات پازینه که بیشتر به چاپ آثاری درباره سکه‌شناسی دلبستگی دارد کتاب‌های «سکه‌شناسی آخرین پادشاهان ساسانی» را در کنار دو کتاب «هشتاد سال باستان‌شناسی ایران» و «راهنمای مستند نقش‌رستم و نقش رجب» را به خواستاران و خریداران کتاب‌های خود ارمغان کرده است. 

انتشارات موقوفات دکتر محمود افشار نیز با کتاب‌های «هفتاد گفتار از ایرج افشار» گردآوری میلاد عظیمی، «مقالات سعید نفیسی» گردآوری محمدرسول دریاگشت و «جغرافیای اداری ایران باستان» برگردان همایون صنعتی‌زاده پا به نمایشگاه بیست و هفتم گذاشته است. کتاب تزیینی و نفیس و دو زبانه «ایران سرای جاوید (طبیعت، معماری و مردم)» عکس‌های دیدنی و هنرمندانه افشین بختیار است که به‌دستیاری انتشارات سرزمین اهورایی چاپ و پخش شده است. 

انتشارات خانه تاریخ و تصویر ابریشمی نیز با چندین عنوان کتاب جدید و بازچاپ‌ در بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شرکت کرد. «خلیج فارس در نیمه نخست قرن بیستم» به‌قلم امیرهوشنگ انوری، (برگزیده بیستمین کتاب فصل ایران)، «سیاستمدار مورخ» درباره زندگی و آثار حسن پیرنیا (مشیرالدوله) به‌قلم امید اخوی، «راهنمای گردشگری و تاریخی کرمانشاه» مجموعه‌ای از عکس‌های قدیم و جدید کرمانشاه کتاب‌هایی است که در دسترس تاریخ‌دوستان قرار دارد. همچنین مجموعه هشت جلدی «شاهان هخامنشی» نوشته رعنا خزاعی، بازچاپ «کوروش کبیر حقیقت تاریخ» نوشته فرشاد ابریشمی پرفروش‌های این انتشارات را دربرمی‌گیرند. 

در بخش تاریخ و فرهنگ زرتشتی انتشارات فروهر (نخستين و تنها ناشر زرتشتي) ارایه کننده چند کتاب تازه به بازدیدکنندگان خود است. «چند سخن» جستارهایی از کتایون مزداپور، «مهر ایران» تازه‌ترین سروده‌های بانو توران شهریاری، «نماز در دین زرتشتی» از اردشیر بهی و «گیاه هوم یادگاری از فرهنگ ایران‌زمین» پژوهش مشترک اردشیر بهمردی و کوروش قاسمیان. با این همه ناشران ناآشنایی هم کتاب‌های درباره سرگذشت و آموزه‌های اشوزرتشت انتشار داده‌اند که دشوار بتوان گمان برد که به دور از لغزش در شناخت دین زرتشتی باشند اما همین کتاب‌ها هم چند بار چاپ شده‌اند.

هنوز هم کتاب‌های شبه تاریخی «ذبیح‌الله منصوری» در نمایشگاه بیست و هفتم خوانندگان خود را دارد و برگردان کتاب‌های «هارولد لمب» بارها و از سوی ناشران گوناگون چاپ می‌شود. بی‌گمان نوشته‌های لمب درباره کوروش بزرگ یا اسکندر اکنون ارزش تاریخی و پژوهشی خود را از دست داده‌ است. با این همه شماری از ناشران برجسته و پژوهشی با ارایه برگردان کتاب‌هایی جدی و علمی، بازار پژوهش‌های مستند تاریخی را از تکاپو نینداخته‌اند.

تنها یک روز به بازدید از بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران باقی مانده و این میعادگاه فرهنگی به تلاش و تکاپوهای پایانی خود نزدیک می‌شود، با شادی که در چهره‌های مردم می‌بینی  می‌توان گمان برد که کتاب‌های مورد علاقه خود را خریداری کرده‌اند و منتظر فرصت مناسبی هستند تا به مطالعه بپردازند. امید که هموطنان ایرانی مطالعه کتاب را در راس کارهای خود قرار دهند و چشم به راه سالی دیگر و کتاب‌های تازه‌ای باشند که در نمایشگاه بیست و هشتم ارایه می‌شود.