خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ محمد آسیابانی: مراسم بزرگداشت بیستمین سالروز درگذشت زنده‌یاد سید احمد فردید، عصر دیروز شنبه 25 مرداد با سخنرانی رضا سلیمان حشمت عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و «بنیاد حکمی و فلسفی دکتر سید احمد فردید» و از شاگردان این فیلسوف، بهروز فرنو، عضو هیات مدیره و سخنگوی این بنیاد و سید مجید کمالی، مدیر مرکز مطالعات فرهنگی سازمان فرهنگی ـ هنری شهرداری تهران برگزار شد.

بدیع بودن تفکر فردید
رضا سلیمان حشمت در بخشی از سخنرانی خود درباره بدیع و تازه بودن تفکر فردید، گفت: عموم مخالفان و موافقان مرحوم فردید بر بدیع بودن تفکر او اتفاق نظر دارند. دکتر فردید زودتر از همه ایرانیان به مبادی و مبانی فکر جدید غربی توجه کرد. حتی ما در حال حاضر و در دهه اخیر نیز بیشتر به ظواهر غرب توجه داریم و هنوز به تفکر اصلی غرب پی نبرده‌ایم.

وی افزود: زنده‌یاد فردید در سال‌های 1322 و 1323 از ادموند هوسرل و مارتین هایدگر و منظومه فکری این دو و ابداعات فلسفی‌شان سخن به میان آورد و این در صورتی است که شرح دروس آکادمیک فلسفه تا زمان انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 نهایتا به هگل ختم می‌شد.

این مدرس فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه با اشاره به تنهایی فردید در میان معاصرانش گفت: بسیاری از کسانی که سال‌های بسیاری همراه استاد فردید بودند و از محضر او می‌آموختند، نتوانستند به عمق اندیشه او پی ببرند، چه برسد به کسانی که با او دشمن بودند. به همین دلیل نقد منتقدان و دشمنان فردید چندان وجهی نداشت.

سلیمان‌حشمت همچنین به مبادی اندیشه فردید و تاثیر او بر دیگر متفکران معاصر اشاره کرد و گفت: مرحوم فردید فرهنگ اسلامی و ایرانی را خوب می‌شناخت و از افکار شعرا و حکمای مسلمان چون محی‌الدین ابن‌عربی و حافظ بهره فراوان برد و البته تسلط بی‌چون و چرایی نیز بر فلسفه غرب داشت، به گونه‌ای که هیچ کس، حتی مخالفانش ادعای بیشتر دانستن از او در حوزه فلسفه غرب را نداشتند. به عنوان مثال مرحوم احسان نراقی برای کتاب تالیفی خود «علوم اجتماعی و سیر تکوینی آن» از کمک‌های بسیار استاد فردید برای استخدام و به‌کارگیری واژگان‌های تخصصی بهره برد.

اکنون زمان طرح مساله غرب‌زدگی است
بهروز فرنو، سخنگوی بنیاد حکمی و فلسفی دکتر سیداحمد فردید نیز در این نشست گفت: بیست سال از درگذشت فیلسوف و متفکر فقید دکتر سیداحمد فردید گذشت. همچنین بیش از نیم قرن نیز از زمان طرح مساله غرب‌زدگی می‌گذرد؛ مساله‌ای که برای نخستین بار با پرسش حکمی دکتر فردید از کنه و ماهیت تفکر جدید عالم در سرزمین ما مطرح شد. پرسشی که به اذعان خود پرسنده زودتر از زمان موعود خود در جامعه منورالفکر و روشنفکر ایران زمین مطرح شده بود.

وی افزود: آیا اکنون زمان آن نرسیده است که پس از گذشت 50 سال از طرح غربزدگی و 35 سال از زمان وقوع انقلاب اسلامی به غرب و غربزدگی از نظرگاه عمیق حکمی توجه شود و این مساله مورد تأمل ماهوی قرار گیرد؟

سخنگوی بنیاد فردید همچنین اظهار کرد: مبانی فکری دو هزار و 500 ساله غرب  که در 500 سال تفکر لائیک و سکولار جدید به تمامیت رسیده اکنون در بحران و تزلزل است و از علایم این بحران وقوع انقلاب اسلامی در ایران و مجاهدات حق طلبانه در اقصی نقاط عالم به‌ویژه جنبش مقاومت در لبنان است.

فرنو در ادامه با اشاره به دموکراسی مورد علاقه رژیم‌های استبدادی گفت: اکنون صهیونیسم بین‌الملل همچون دجال آخرالزمانی در بوق‌های شیطانی خود می‌دمد که تنها دموکراسی در منطقه رژیم اسرائیل است. آیا این موارد نمادی برای لزوم بررسی غرب‌زدگی نیست؟

فرنو در بخش دیگری از سخنرانی خود به یکی از وجوه فکری احمد فردید اشاره کرد و گفت: علاوه بر مساله تفکر برای شخص استاد فردید، مساله زبان و سیر آن اهمیت بسیاری داشت. به باور استاد تا به حقیقت کلمات دست پیدا نکنیم توانایی گذشت از حجاب غرب‌زدگی را نداریم. در این راستا استاد تلاش داشتند با تامل بر انواع زبان‌ها چون سانسکریت، عربی، آلمانی، یونانی و لاتین راهی را برای رسیدن به حقیقت کلمات پیدا کنند.

بزرگداشت فردید پاسداشت مقام تفکر است
سید مجید کمالی مدیر مرکز مطالعات فرهنگی سازمان فرهنگی ـ هنری شهرداری تهران نیز در این مراسم گفت: بزرگداشت فردید، صرفا به معنای یادکردی از او نیست بلکه پاسداشت مقام تفکر است، چرا که دکتر فردید در مقام تفسیر وضع کنونی عالم، با توجه و ارجاع به مآثر خودی، طریقی از تفکر را گشود که به واسطه آن، برای نخستین بار، اندیشه ایرانی توانست موضعی پرسشگر به‌خود بگیرد و شأن و موقعیت خود را در عالم جدید به بررسی بنشیند.

وی افزود: با فردید، اندیشه ایرانی، گام برداشتن در وادی جدید و ناملموس جریان‌های فکری غربی را می‌آزماید و زبان فارسی نیز از این رهگذر، امکانات خود را برای بیان صور جدید اندیشه که کمتر با فلسفه قدیم سنخیت داشت، بهتر می‌شناسد.

کمالی همچنین اظهار کرد: واقعیت این است که فردید در زمره نخستین کسانی بود که فلسفه جدید غربی را به متعاطیان وطنی فلسفه معرفی کرد. واضح است که بیان او، برکنار از فرادهش ایرانی و سنخ تماشای او از عالم نبود. ویژگی فردید و آنچه او را حقیقتا از سایر اندیشمندان ایرانی متمایز می‌ساخت، این بود که او در افق معاصرت می‌اندیشید.

مدیر مرکز مطالعات فرهنگی سازمان فرهنگی ـ هنری شهرداری تهران در ادامه با اشاره به تاثیر تفکر فردید بر جامعه اندیشه‌ورز ایرانی گفت: تفکر وی منجر به طرح بسیاری از مسائل فلسفی در ایران شد و بسیاری از متفکران ما را وادار به پاسخگویی و موضع‌گیری در برابر آنها کرد.

کمالی گفت: فردید با وجود انبوه شنوندگانش، در حقیقت مخاطبان کمی داشت. تفکر او در مقام مقایسه با دیگر اندیشمندان وطنی، تفکری نابهنگام بود. تفکرات او هنوز هم نشنیده باقی مانده است و در اکثر موارد با سطحی‌نگری، نامنصفانه به نقدهایی بی‌اساس کشیده شده است. تفکر فردید را همانند هر اندیشه دیگری باید نقد کرد، به شرطی که ابتدا آن را بشنویم.

در این مراسم همچنین با اهدای لوح‌های یادبود و هدایایی از طرف بنیاد حکمی و فلسفی سید احمد فردید، دانشکده هنر دانشگاه شاهد و مرکز مطالعات فرهنگی سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران، از یک عمر فعالیت آموزشی و پژوهشی مختار علیزاده، معاون پژوهشی سابق فرهنگستان هنر و از شاگردان سیداحمد فردید، قدردانی شد. علیزاده که به‌شدت بیمار بود با کمک و همراهی اعضای خانواده خود دقایقی را در این مراسم شرکت کرد. در پایان این بخش نیز حاضران برای سلامت علیزاده دعای «امن یجیب» خواندند.

از میان دیگر چهره‌های حاضر در جلسه نیز می‌توان به علیرضا اسماعیلی، معاون پژوهشی و مدیر انتشارات فرهنگستان هنر و محمدعلی رجبی، هنرمند نقاش و عضو هیات علمی دانشگاه شاهد اشاره کرد.