حسین داود‌آبادی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره موضوع کتابسازی با اشاره به تاریخ رواج این پدیده در حوزه نشر دانشگاهی، اظهار کرد: موضوع کتابسازی در سال‌های 74 و 75 در حوزه پزشکی رواج پیدا کرد. اصلی‌ترین دلیل بروز این پدیده را می‌توان در گرانی کاغذ دانست. 

دانشجویان به مطلعه منابع اصلی تمایل ندارند
وی در ادامه با اشاره به تاثیر گرانی کاغذ در حرکت ناشران به سمت پدیده‌ کتابسازی افزود: بازار، بر کار ناشران تاثیر گذاشت و ناشر، مولف را به سمت کتابسازی ترغیب کرد. جریانی که موجب شد منابع اصلی چند هزار صفحه‌ای در کتاب‌های 500 صفحه منتشر شوند که تا حدی مشکل خرید کتاب را برای مخاطب برطرف کرد. البته دانشجویان نیز در بروز چنین پدیده‌ای بی‌‌تاثیر نبودند.

داود‌آبادی ادامه داد:‌ ناشران در دهه 70 با درک این موضوع که دانشجویان به مطالعه منابع اصلی تمایل ندارند و به پیشنهاد آن‌ها که بیشتر از افراد نخبه بودند به انتشار خلاصه کتاب‌های مرجع اقدام کردند، بنابراین انتشار کتاب‌های دو هزار و 700 صفحه‌ای در دو جلد رواج پیدا کرد که مشکل خرید و مطالعه مخاطب را برطرف می‌کرد. به‌عنوان نمونه، ناشر کتاب 12 جلدی 600 صفحه‌ای را در 80 صفحه منتشر کرد. با این روال خلاصه‌نویسی همچنان ادامه پیدا کرد؛ خلاصه‌هایی که بار علمی نداشتند و کاربرد آن‌ها فقط نمره گرفتن بود. 

خلاصه‌نویسی پزشکان و مهندسان کم‌دانش تربیت می‌کند
این فعال حوزه نشر گفت: اصلی‌ترین نتیجه انتشار خلاصه‌نویسی، حضور پزشکان و مهندسانی در جامعه است که از بار علمی کمی‌ برخوردارند، دانش‌‍‌آموختگانی که از یک کارگر حرفه‌ای و تکنسین، راندمان کمتری دارند.

‌عضو هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی، با تاکید بر نقش دانشجو در بروز پدیده کتابسازی ادامه داد: دانشجوی دهه 60 منبع اصلی 800 صفحه‌ای فارسی و انگلیسی می‌خواند آثاری که امروز در بازار در قطع جیبی منتشر می‌شوند زیرا دانشجو به دلایل مختلف دیگر تمایل به مطالعه منابع با حجم بالا ندارد. 

این ناشر حوزه پزشکی، عنوان کرد: به‌عنوان نمونه مجموعه کتاب‌های «طب داخلی هاریسون» که بین دانشجویان پزشکی به طنز به کتاب مقدس علوم پزشکی مشهور است، در دهه 60 با شمارگان پنج‌ هزار نسخه منتشر و در عرض کمتر از 10 روز به فروش می‌رسید. جمعیت امروز دانشجوی ما بسیار بیشتر از دهه 60 است اما «طب داخلی هاریسون» با شمارگان دو هزار نسخه منتشر می‌شود. 

رونویسی پدیده‌ نوظهور دهه 90
داودآبادی، درباره خلاصه‌نویس‌ها نیز گفت:‌ خلاصه‌نویس‌ها افراد نخبه و بیشتر از داوطلبان صاحب رتبه‌های برتر کنکور و مسلط به زبان بودند. هدف اصلی این عده نیز کسب درآمد و هم‌ردیف شدن نامشان با مولفان بود. ‌

عضو انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی، درباره رواج رونویسی از اوایل دهه 90 در کشور، اظهار کرد: رونویسی پدیده‌ نوظهور دهه 90 است. رونویسی، یعنی از خلاصه یک اثر ترجمه‌ای یک کتاب تولید شود. رونویسی ببشتر از سوی دانشجویانی که بار علمی پایینی دارند، دیده می‌شود.

داودآبادی اهداف مالی را اصلی‌ترین دلیل ظهور رونویسی دانست و گفت:‌ آثاری که مصداق رونویسی هستند گاه با کپی کامل متن کتاب ترجمه‌ای، عنوان اثر سرقتی را نیز می‌گیرند. دزدی مطلب از کتاب مرجع حوزه پزشکی که بنده در این حوزه فعال هستم، زمینه شکایت ناشران را فراهم کرده است. 

بررس‌های وزارت ارشاد، متخصص نیستند
مدیر انتشارات نور دانش، درباره ممیزی کتاب به‌عنوان راهکاری برای پیشگیری از انتشار مصادیق رونویسی اظهار کرد: بررس‌های وزارت ارشاد، توانایی تشخیص این دسته آثار را ندارند، زیرا این افراد براساس الگوهای ثابت، آثار مختلفی را بررسی می‌کنند. وقتی این منابع منتشر و وارد بازار می‌شوند،تازه ناشر و نویسنده متوجه رونویس بودن آن می‌شوند.

این فعال حوزه نشر،‌ با اشاره به نقش ناشران در افزایش رونویسی در بازار نشر گفت: متاسفانه برخی ناشران از انتشار مصادیق رونویسی استقبال می‌کنند.

داودآبادی در ادامه با بیان این مطلب که پدیده رونویسی در آثار حقوقی و فلسفی دیده نمی‌شود، عنوان کرد:‌ دانشجوی رشته‌های حقوق و فلسفه، منابع اصلی را مطالعه می‌کنند و مطالعه منابع اصلی و طول زمان تحصیل در دو رشته حقوق و فلسفه، احتمال تولید مصادیق رونویسی از آثار این دو رشته را از بین برده است. برای رشته‌های علوم پایه این دو ویژگی وجود ندارد. 

تاثیر مسایل اجتماعی و فرهنگی در پدیده کتابسازی 
وی درباره تاثیر برنامه‌ریزی وزارت علوم در کنترل پدیده رونویسی کتاب‌های مرجع دانشگاهی عنوان کرد:‌ برنامه‌ریزی در وزارت علوم یک وجه کار است، اما دلیل عمده ظهور این پدیده را می‌توان در مسایل مختلف اجتماعی و فرهنگی جستجو کرد.

مدیر انتشارات نور دانش در ادامه گفت:‌ دانشجوی دهه 60 از حمایت‌های مالی و معنوی کامل خانواده برخوردار بود و از سوی دیگر کتابخانه‌های دانشگاه‌ها بسیار غنی بوده و دانشجو به منابع اصلی دسترسی داشت و مدرس با وجود جمعیت کم دانشجو فرصت بیشتری برای انتقال مفاهیم داشت، این در حالی‌ است که دانشجوی امروز بیشتر از این‌که به مطالعه منابع اصلی بپردازد، در شبکه‌های اجتماعی مشغول است. 

داودآبادی ادامه داد:‌ دانشجوی شهرستانی دهه 60 وقتی برای تحصیل به تهران می‌آمد، برای هزینه تحصیل،‌ برنامه‌ریزی داشت در حالی‌که دانشجویی شهرستانی امروز در تهران، مسحور فضای پایتخت است.

وی با بیان راهکار‌های حذف مصادیق رونویسی از بازار نشر دانشگاهی گفت:‌ ناشران، تعهد معنوی را نسبت به مسائل مادی در اولویت قرار دهند.

مرور پرونده 
مديركل امور تربيتي و مشاوره وزارت آموزش و پرورش،‌ بی‌تقوایی را اصلی‌ترین دلیل پدیده کتابسازی دانست و گفت:‌ کتابسازی نسبتی با پايبندی‌های پسنديده و موثر در اخلاق حرفه‌ای ندارد. متن گفت‌و‌گوی دکتر ابوالقاسم عیسی مراد را اینجــــــــــا بخوانید.

رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، با تاکید بر انجام پژوهش درباره موضوع کتابسازی، اظهار کرد: نمی‌توان براساس تک مشاهده‌ها به اثبات وجود پدیده کتابسازی رسید. متن گفت‌و‌گوی خبرنگار ایبنا با سیروس علی‌دوستی را اینجــــــــــا بخوانید.