به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)  نشست جلسه نقد و بررسی کتاب «پنج اقلیم حضور» نوشته داریوش شایگان، عصر دیروز، یکشنبه 23 آذر، با حضور و سخنرانی حامد فولادوند، حورا یاوری، محمد منصور هاشمی، ایرج پارسی نژاد، نیر طهوری و داریوش شایگان، با اجرای علی دهباشی در تالار باستانی پاریزی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد. گزارش نخست «ایبنا» از این نشست را از اینجا بخوانید.

شاعرانگی مولفه اصلی فرهنگ ایران‌زمین
حامد فولادوند، مترجم و منتقد پیشکسوت در این نشست با اشاره به بحث شایگان درباره شاعرانگی ایرانیان گفت: «شاعرانگی» عنصر نشانگر و مولفه اصلی تاریخ و فرهنگ ایران زمین است. همین مولفه به ما کمک می‌کند تا تاریخ‌مان را بهتر بشناسیم.

وی افزود: ایرانیان در طول تاریخ بیشتر اهل حکمت ذوقی بوده‌اند تا فلسفه و به همین دلیل شعر را بیشتر از نثر پسندیده و با شعر می‌اندیشیده‌اند. بنابراین شعر و شاعرانگی در هویت فرهنگی اسلامی و ایرانی ما کاملا جا افتاده است.

فولادوند در ادامه با اشاره به اندیشیدن ایرانیان به وسیله شعر، گفت: بُعد شاعرانه ما ایرانی‌ها تمدن‌ساز نیز بوده است. تاریخ ایران یک تاریخ سراسر تراژیک است و اگر چیزی به نام شعر در ایران نبود، مردمان هر دوره از تاریخ ایران تحمل آن‌همه مصائب را نداشتند. در واقع شعرا با داروی شعر روح مردمان ایران را مدام تسکین داده‌اند و شعر تنها سلاح برای مقاومت ایرانی‌ها بوده است.

مترجم کتاب «واپسین شطحیات» نیچه همچنین با اشاره به این نکته که کتاب «پنج اقلیم حضور» بازگشت به فرهنگ خودی را به ایرانیان امروز هشدار می‌دهد، گفت: داریوش شایگان با این کتاب به ما یادآور می‌شود که اروپایی فکر نکنیم و به ویژگی‌های فرهنگی خودمان بازگردیم.

وی در ادامه اظهار کرد: نیچه در کتاب «زایش تراژدی از روح موسیقی» خود درباره یونان می‌نویسد که یونانیان همه اهل شعر و ادبیات هستند، اما ملتی دروغ‌پردازند. نیچه برای اثبات این دروغ‌پردازی به نقل قولی از «هزیود» شاعر یونان باستان، روی می‌آورد. به‌نظر من این ویژگی را می‌توان در ایران هم مشاهده کرد، چرا که ما در ادبیات ملتی برتر بوده‌ایم، اما دروغ هم در میان ما به گونه‌ای رواج داشته که داریوش شاه هخامنشی در کتیبه خود مبارزه با دروغ را یکی از کارهای اساسی خود معرفی می‌کند.

فولادوند در پایان اشاره کرد: در این کتاب صرفا به وجه مثبت شاعرانگی پرداخته شده است. من دوست داشتم تا دکتر شایگان به وجه منفی شاعرانگی یا همان «شعر زدگی» هم می‌پرداخت و تحلیل خود را کامل‌تر می‌کرد.

دغدغه‌های همیشگی دکتر داریوش شایگان
داریوش شایگان نیز در این نشست دقایق کوتاهی را برای حاضران سخنرانی کرد. وی درباره دلایل نگارش کتاب «پنج اقلیم حضور» گفت: تفکر بر کار شاعران، ما را به شناخت هرچه بیشتر هویت فرهنگی و هویت زبانی خودمان نزدیک‌تر می‌کند.

وی افزود: مسائل و مباحثی که در این کتاب مطرح شده، دغدغه‌های من از نوجوانی تا به امروز است. من این دغدغه‌ها را به همان صورت مطرح شده در ذهنم در کتاب آوردم و هیچ پاسخی هم به آنها ندادم، چرا که من در ادبیات سررشته چندانی ندارم.

شایگان همچنین در پاسخ به سوال یکی از حاضران مبنی بر تفاوت سعدی با دیگر شاعران مطرح شده در این کتاب گفت: از میان پنج شاعر مطرح شده در این کتاب تنها سعدی دغدغه اجتماعی دارد و به فکر مردم است، چرا که آن چهار شاعر دیگر همگی منزوی بوده‌اند. سعدی جهانگرد و جهاندیده است و همین بر شعر او نیز تاثیر گذاشته است.

مهم‌ترین محور گفت‌وگوهای فلسفی در قرن اخیر
حورا یاوری، منتقد و مدرس پیشکسوت ادبیات نیز در نشست نقد و بررسی کتاب «پنج اقلیم حضور» گفت: مبحث اصلی «پنج اقلیم حضور» نیز مانند دیگر کتاب‌های دکتر شایگان، ما را به دوگانگی‌های می‌رساند که در قرن اخیر مهم‌ترین محور گفت‌وگوهای فلسفی در سراسر جهان بوده است؛ بحث بر سر «سنت و تجدد»، یا «من و دیگری» یا «شاعرانگی و عقل».

وی افزود: شایگان در این کتاب شباهت‌ها و پیوندهای میان فردوسی، خیام، مولوی، حافظ و سعدی را معرفی و درباره آن بحث و بررسی کرده است و این کاری به مراتب سخت‌تر و دشوارتر از دیدن تفاوت‌هاست.

یاوری همچنین اظهار کرد: شایگان در این کتاب ثابت می‌کند که شاعرانگی مهم‌ترین وجه تمایز فرهنگ ایرانی با فرهنگ دیگر اقوام و ملیت‌هاست.

این مدرس ادبیات در ادامه با اشاره به این نکته که شعر و اندیشه با هم یگانگی دارند، گفت: شعر را دور از اندیشه ندیدن دستاورد بزرگی است که شایگان در این کتاب به آن رسید.  

«پنج اقلیم حضور: بحثی درباره شاعرانگی ایرانیان» داریوش شایگان با شمارگان دو هزار نسخه، 147 صفحه و بهای 12 هزار تومان از سوی انتشارات فرهنگ معاصر روانه کتابفروشی‌ها شده است.