به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست «اعطای مدرک کارشناسی قرآن و حدیث به حافظان؛ آسیب‌ها و فرصت‌ها» ظهر روز دوشنبه 24 آذر 1393 با حضور مجید معارف ــ عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، محمدعلی لسانی فشارکی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد  و  لاله افتخاری، رئیس فراکسیون قرآن و عترت مجلس شورای اسلامی در خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) برگزار شد.

در ابتدای نشست پس از اشاره به این نکته که براساس قانونی که توسط مجلس شورای اسلامی در سال 1375 به تصویب رسید، به حافظان کل قرآن مدرک کارشناسی قرآن و حدیث اعطا می‌شود، این سؤال مطرح شد: «آیا این شیوه‌ که به حافظان قرآن کریم به عنوان تکریم مدرک کارشناسی ارائه شود، درست است یا نادرست؟»

مجید معارف به‌عنوان اولین سخنران در پاسخ به این پرسش گفت: حضرت محمد (ص) فرمودند حاملان قرآن و کسانی که انسی با لحظات شب دارند، افراد بزرگ و شاخص امت من هستند. در سیره آموزشی رسول اکرم (ص) نظامی وجود دارد که علامه عسکری با عنوان «نظام امتیازدهی در سایه معلومات قرآن» از آن یاد می‌کند.

او افزود: پیامبر (ص) به حفظ قرآن اهمیت بسیار می‌دادند، به‌گونه‌ای که در بین اصحاب خود به‌تدریج این روش را جا انداختند که بعضی از مقام‌ها معنوی، سیاسی و اجتماعی می‌توانند بر اساس معلومات قرآنی حافظان اعطا شود که از جمله آن‌ها، پیشنمازی حافظان قرآن بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: دانش قرآنی، سرآمد دانش اسلامی است و طبیعتاً حافظان قرآن به دلیل زحمت و رنجی که متحمل می‌شوند، باید جوایز و امتیازهایی به‌صورت مادی، علمی و یا معنوی به آن‌ها اعطا شود. قانون اعطای مدرک کارشناسی قرآن و علوم حدیث به حافظان قرآن برای ما قابل احترام است اما روش اجرا و کاستی‌هایی که دارد، باید مورد بررسی قرار بگیرد.

در ادامه، لسانی فشارکی از پیشنهاد خود درباره اعطای مدرک تحصیلی به حافظان قرآن قبل از آن‌که به قانون تبدیل شود سخن گفت. او اظهار کرد: این افتخار را دارم که برای نخستین‌ بار در هشتمین سمینار قاریان و حافظان قرآن کل کشور در شهر مشهد این موضوع را مطرح کردم که در جامعه‌ای که مدرک‌گرایی در اوج قرار دارد و رمز امتیاز و تشخیص بالا یا پایین بودن افراد با مدرکی که در درست دارند تعیین می‌شود، حداقل به حافظان قرآن مدرک کارشناسی، به کسانی هم که به معانی قرآن آشنایی کامل دارند مدرک کارشناسی ارشد و به حافظی که بتواند در حد مفسر عمل کند، مدرک دکتری بدهیم. آن زمان، هرگز نه به مخیله‌ام خطور کرده بود و نه انتظار می‌رفت که این پیشنهاد عملی شود.

اين عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد با اشاره به معایب و فواید حضور در کلاس حافظان قرآنی که دوره کارشناسی را در دانشگاه نگذرانده‌اند، توضیح داد :رشته علوم قرآن و حدیث، کیان و جایگاه خاصی دارد. در کلاس‌های درس ما که حافظان قرآن حضور دارند با دو مسئله تلخ و شیرین مواجه هستیم. هنگامی‌که بحثی در کلاس با محور آیات قرآن مطرح می‌شود، حضور این دانشجویان بسیار زیبا و مؤثر است اما این افراد از نظر توان علمی معمولاً در سطحی پایین قرار دارند. باعث تأسف است که نزدیک به بیست سال از اجرای این طرح می‌گذرد و ما خیلی دیر به این موضوع پرداخته‌ایم.

لاله افتخاری از دیگر صاحبنظران این نشست، بنیه علمی حافظان قرآن را محور صحبت‌هایش قرار داد و گفت: در کلاس‌های مقطع کارشناسی ارشد که بنده تدریس می‌کنم، اطلاعات قرآنی و حضور ذهن این حافظان قرآن از دیگران بالاتر است و انسان احساس می‌کند که در فضایی دیگر است. این افراد از اطلاعات خوبی بهره‌مند هستند. در رشته علوم قرآن و حدیث، مسائل حدیثی بسیاری مطرح می‌شود که آگاهی‌های دانشجویان در این زمینه با یکدیگر تفاوت دارد. اما حافظان قرآنی که مقطع کارشناسی را نگذرانده‌اند، روال حرکتشان در این زمینه کندتر است.

او افزود: برای نمونه در سهمیه شاهد دانشگاه‌ها بر این باور هستیم که محبت این است که بنیه علمی دانشجویان شاهد را تقویت کنیم و افزایش دهیم نه این‌ که با اختصاص سهیمه، به آن‌ها محبت ورزیم. بنیه علمی این حافظان قرآن، باید پیش از ورود به دانشگاه تقویت شود. این طرح و قانون از یک طرف آن‌ها را بالا می‌برد و از طرفی دیگر تضعیفشان می‌کند. اگر در آزمونی که در این زمینه برگزار می‌شود، استادان متخصص، مجری آن باشند و دروس اختصاصی را در آن لحاظ کنند، برخی از مشکلات حل خواهد شد.
 
رئیس فراکسیون قرآن و عترت مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: ما باید بدانیم که از این افراد در کجا می‌خواهیم استفاده کنیم. آیا این افراد می‌خواهند با این مدرک حافظ قرآن تربیت کنند؟

در بخش دیگری از این نشست، مجید معارف به نقد روش اشتباهی که در آموزش این افراد بعد از حفظ قرآن وجود دارد پرداخت و توضیح داد: بر اساس برداشت‌هایی که از این قانون در جامعه صورت گرفت، مؤسسات حفظ قرآن فعال شدند. بعضی از داوطلبان شرکت‌کننده در کلاس‌های حفظ قرآن این مؤسسه‌ها ممکن است محصل در پایه راهنمایی یا دبیرستان باشند. این افراد پس از حفظ قرآن در کلاس‌های کنکور یا شبه‌کنکوری که برای آن‌ها برگزار می‌کنند، حاضر می‌شوند و یک‌ مجموعه اطلاعات به‌ صورت کپسولی به آن‌ها داده می شود. آن‌ها پس از قبول در آزمون، مدرک کارشناسی دریافت می‌کنند و با یک جهش، در مقطع کارشناسی ارشد قرار می‌گیرند.

او افزود: گذراندن سنوات تحصیلی، بلوغ و رشدی علمی و شخصیتی به همراه دارد. برای کسی که در دوره راهنمایی است اما موفق می‌شود صرفاً از طریق حفظ قرآن این مراحل را طی کند، بسیاری از فاصله‌هایی که می‌توانست رشدی فکری و تجربی برای او ایجاد کند، حذف می‌شوند. با توجه به موارد ذکر شده، به نظر می‌رسد که این قانون نیاز به بازنگری و اصلاح دارد.

 او افزود: من مفتخرم که در سال‌های نوجوانی و جوانی، جزءهایی متعدد از قرآن را حفظ کردم. آن زمان برای آن‌ که خوب از عهده این کار برآیم، آیات را با مفاهیم می‌خواندم. بنابراین برای فهم بهتر مجبور شدم که ادبیات عرب بخوانم. حال این سؤال مطرح است که آیا روش حفظ قرآن در این دوران هم این‌گونه اتفاق می‌افتد؟ بین قانون و اجرای درست آن خیلی فاصله است و هیچ راهی به سنجس اطلاعات حافظان قرآن وجود ندارد مگر شرکت در کنکور. این کنکور هم تستی است که قاعدتاً نمی‌توان اطلاعات آن‌ها را به‌درستی سنجید بنابراین این قانون نیاز به بازنگری دارد.